สติสัมปชัญญะ

สติสัมปชัญญะ^[1] หรือ พิชาน^[1] (อังกฤษ: consciousness) คือความสามารถในการตระหนักรู้ถึงสิ่งต่าง ๆ ที่มีอยู่หรือเกิดขึ้นทั้งภายในและภายนอกตัวเรา^[2] หมายความว่าเราสามารถรับรู้ถึงความคิด ความรู้สึก อารมณ์ ซึ่งอยู่ภายในตัวเรา รวมไปถึงสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่ภายนอกตัวเราได้

ภาพที่สื่อถึงสติสัมปชัญญะ จากเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 17 โดย โรเบิร์ต ฟลัด แพทย์ชาวอังกฤษ

สติสัมปชัญญะเป็นสิ่งที่ซับซ้อนและยากที่จะทำความเข้าใจหรืออธิบายได้ และความหมายและนิยามของสติสัมปชัญญะก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ แม้จะมีการตีความและนิยามแตกต่างกันไปนานหลายศตวรรษ แต่ก็ยังไม่มีคำจำกัดความที่ชัดเจน