จารึกกัลยานี

จารึกกัลยานี (พม่า: ကလျာဏီကျောက်စာ) ตั้งอยู่ในเมืองพะโค ประเทศพม่า เป็นศิลาจารึกที่พระเจ้าธรรมเจดีย์ แห่งอาณาจักรหงสาวดี สร้างขึ้นระหว่างปี ค.ศ. 1476 และ ค.ศ. 1479 ที่อุโบสถกัลยานี (กัลยานีสีมา) นอกเมืองพะโค จารึกเพื่อเป็นอนุสรณ์ถึงการปฏิรูปศาสนาพุทธในดินแดนมอญ ตามประเพณีมหาวิหารของศรีลังกา ระหว่างปี ค.ศ. 1476 ถึง ค.ศ. 1479^[1] จารึกเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญที่สุดของการติดต่อทางศาสนาระหว่างมอญและศรีลังกา^[2]

จารึกกัลยานี

ผู้ประพันธ์	พระเจ้าธรรมเจดีย์
ชื่อเรื่องต้นฉบับ	ကလျာဏီကျောက်စာ
ผู้แปล	ตอเซนโก
ประเทศ	อาณาจักรหงสาวดี
ภาษา	มอญ บาลี โดยอักษรพม่า
ชุด	บันทึกเหตุการณ์พม่า
ประเภท	บันทึกเหตุการณ์, ประวัติศาสตร์
วันที่พิมพ์	ค.ศ. 1476 (ล่าสุด ค.ศ. 1477 และ 1479)
พิมพ์ในภาษาอังกฤษ	ค.ศ. 1892

พระเจ้าธรรมเจดีย์อดีตพระภิกษุ ทรงประกาศในจารึกว่าพุทธศาสนาในดินแดนรามัญเสื่อมถอยลง เมื่อการแบ่งแยกนิกายพัฒนาไป ทั้งหมดก็ขยายออกไปมากขึ้นเรื่อย ๆ จากความบริสุทธิ์ดั้งเดิม ทรงทำแบบอย่างกษัตริย์พุทธที่ดี เช่น พระเจ้าอโนรธา, พระเจ้าสี่ตู่ที่ 2 ของพุกาม และปรากรมพาหุที่ 1 ของศรีลังกา ตามที่พระองค์ดำริเพื่อรักษาศาสนาให้บริสุทธิ์และปฏิรูปสงฆ์แบบพุทธเถรวาทตามที่ตั้งใจ จึงได้ส่งคณะสงฆ์ไปศรีลังกาเพื่ออุปสมบทใหม่ตามประเพณีมหาวิหาร เหมือนดังพระเจ้าสี่ตู่ที่ 2 ได้ทรงกระทำ^[3]

จารึกได้ชื่อนี้เพราะคณะสงฆ์มอญได้อุปสมบทใหม่ที่แม่น้ำกัลยานี (ปัจจุบันอยู่ในโคลัมโบ) จารึกสามก้อนแรกเป็นภาษาบาลีที่จารึกด้วยอักษรพม่า จารึกส่วนที่เหลือเป็นภาษามอญ จารึกสูง 7 ฟุต (2.1 เมตร) กว้าง 4 ฟุต 2 นิ้ว (1.27 เมตร) และหนา 1-ฟุต-3-นิ้ว (0.38-เมตร) มีการจารึกไว้ทั้งสองด้าน โดยมีข้อความยาว 70 บรรทัดในแต่ละด้าน ตัวอักษรสามตัวต่อหนึ่งนิ้ว (2.54 ซม.)^[1]

แผ่นจารึกเดิมบางส่วนถูกทำลายโดยชาวโปรตุเกส ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 และกองทหารโก้นบอง ในปี ค.ศ. 1757 ต้นฉบับใบลานที่ได้รับการเก็บรักษาไว้อย่างดีหลายฉบับยังคงหลงเหลืออยู่ ตอเซนโก แปลจารึกจากต้นฉบับใบลานเป็นภาษาอังกฤษและภาษาบาลีโดยเขียนด้วยอักษรละติน^[1]

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. Taw 1892: iv–v
2. Sirisena 1978: 14
3. Aung-Thwin 2005: 114–115

บรรณานุกรม

• Aung-Thwin, Michael A. (2005). The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824828868.
• Blagden, C.O. (1935). "Epigraphica Zeylanica". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. London: Cambridge University Press for the Society.
• Sirisena, W.M. (1978). Sri Lanka and South-East Asia: Political, Religious and Cultural Relations from A.D. C. 1000 to C. 1500 (illustrated ed.). Brill Archive. p. 186. ISBN 9789004056602.
• Taw, Sein Ko (1892). The Kalyani Inscriptions Erected by King Dhammaceti at Pegu: Text and Translation (PDF). Rangoon: The Superintendent, Government Printing, Burma.
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศวรฤทธิ์ (1925). จารึกกัลยาณี เรื่องพงศาวดารสมณวงศ์นิกายฝ่ายใต้ คำจารึกภาษามคธ. ประเทศไทย: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.