คนยิงธนูเอ*

คนยิงธนูเอ*^[4] (อังกฤษ: Sagittarius A*) เป็นหลุมดำใจกลางดาราจักรทางช้างเผือก ในวันที่ 12 พฤษภาคม ค.ศ. 2022 ตามเวลาในประเทศไทย เครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ขอบฟ้าเหตุการณ์ได้ประกาศความสำเร็จในการถ่ายภาพหลุมดำบริเวณใจกลางทางช้างเผือกที่มีชื่อว่า คนยิงธนูเอ* ได้เป็นครั้งแรก เป็นการยืนยันการมีอยู่จริงของหลุมดำใจกลางดาราจักรทางช้างเผือก และยืนยันความถูกต้องของทฤษฎีสัมพัทธภาพทั่วไปของอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์^[5]

คนยิงธนูเอ*

ภาพถ่ายหลุมดำคนยิงธนูเอ* ที่เครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ขอบฟ้าเหตุการณ์เผยแพร่เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม ค.ศ. 2022
ข้อมูลสังเกตการณ์ ต้นยุคอ้างอิง J2000.0      วิษุวัต J2000.0
กลุ่มดาว	กลุ่มดาวคนยิงธนู
ไรต์แอสเซนชัน	17h 45m 40.0409s
เดคลิเนชัน	−29° 0′ 28.118″[1]
มาตรดาราศาสตร์
ระยะทาง	26,673 ± 42×106[2] ly
รายละเอียด
มวล	(4.154±0.014) ×106[3] M☉
ฐานข้อมูลอ้างอิงอื่น
SIMBAD	data

คนยิงธนูเอ* เป็นหลุมดำมวลยิ่งยวด อยู่ห่างจากโลกประมาณ 27,000 ปีแสง^[6] มีมวลมากกว่าดวงอาทิตย์ถึง 4 ล้านเท่า มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 60 ล้านกิโลเมตร เล็กกว่าหลุมดำเอ็ม87* ซึ่งอยู่ใจกลางดาราจักรเมซีเย 87 1,000 เท่า นักวิทยาศาสตร์กว่า 300 คน ต้องร่วมกันวิเคราะห์ข้อมูลกว่า 6 เทระไบต์ เป็นเวลาหลายปีกว่าจะได้ภาพถ่ายภาพแรกของหลุมดำคนยิงธนูเอ*^[7]

การศึกษาและการค้นพบ

ใน ค.ศ. 1933 นักดาราศาสตร์ได้ค้นพบแหล่งกำเนิดคลื่นวิทยุปริศนาจากทิศทางของกลุ่มดาวคนยิงธนูซึ่งอยู่บริเวณใจกลางดาราจักรทางช้างเผือก นักดาราศาสตร์จึงได้เรียกชื่อของแหล่งกำเนิดคลื่นวิทยุปริศนานี้ตามชื่อของกลุ่มดาวคนยิงธนูว่า คนยิงธนูเอ* ต่อมานักดาราศาสตร์ได้ค้นพบว่า ดาวฤกษ์และกลุ่มแก๊สร้อนที่โคจรรอบวัตถุนี้มีการโคจรด้วยความเร็วที่สูงมาก จึงเป็นหลักฐานที่บ่งชี้ให้เห็นว่าวัตถุปริศนาที่มองไม่เห็นนี้จะต้องมีแรงโน้มถ่วงที่มหาศาลมาก ๆ ในปริมาตรที่น้อยมาก ๆ สอดคล้องกับคุณสมบัติของหลุมดำมวลยิ่งยวด การค้นพบหลักฐานที่บ่งชี้การมีอยู่ของหลุมดำใจกลางดาราจักรทางช้างเผือกนี้ทำให้นักดาราศาสตร์สองคนคือ ไรน์ฮาร์ท เก็นท์เซิล และแอนเดรีย เอ็ม. เกซ ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ใน ค.ศ. 2020 ร่วมกับรอเจอร์ เพ็นโรส นอกจากการค้นพบนี้เราก็ไม่เคยมีการค้นพบอื่นที่บ่งชี้ถึงการมีอยู่ของหลุมดำใจกลางทางช้างเผือกนี้อีกเลย จนกระทั่งวันที่ 12 พฤษภาคม ค.ศ. 2022 เครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ขอบฟ้าเหตุการณ์ได้ประกาศความสำเร็จในการถ่ายภาพหลุมดำคนยิงธนูเอ* สำเร็จเป็นครั้งแรก^[8]

การโคจรของดาวฤกษ์รอบหลุมดำคนยิงธนูเอ*

ในการถ่ายภาพหลุมดำคนยิงธนูเอ* นักวิทยาศาสตร์ต้องใช้เทคโนโลยีที่มีความซับซ้อนมากกว่าการถ่ายภาพหลุมดำเอ็ม87* ที่ถ่ายได้ครั้งก่อน เนื่องจากกลุ่มแก๊สที่โคจรรอบหลุมดำคนยิงธนูเอ* ใชเวลาในการโคจรเร็วกว่ากลุ่มแก๊สที่โคจรรอบหลุมดำเอ็ม87* โดยใช้เวลาโคจรครบรอบไม่กี่วินาที ซึ่งหมายความว่าความสว่างและรูปแบบของแก๊สรอบ ๆ หลุมดำคนยิงธนูเอ* เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในขณะที่ทีมกล้องโทรทรรศน์ขอบฟ้าเหตุการณ์กำลังสังเกตอยู่ โดยนักวิทยาศาสตร์อธิบายว่าความยากในการถ่ายภาพหลุมดำคนยิงธนูเอ* นั้นยากพอ ๆ กับการเอาโดนัทไปวางไว้บนดวงจันทร์แล้วสังเกตโดนัทจากพื้นโลก^[9]

อ้างอิง

1. Reid, M.J.; Brunthaler, A. (2004).| "Sgr A* – Radio-source". Astrophysical Journal. 616 (2) : 872–884.(identifier) | arXiv:| astro-ph/0408107.(identifier) | Bibcode:| 2004ApJ...616..872R.(identifier) | doi:| :10.1086/424960.(identifier) | S2CID | 16568545.
2. The GRAVITY collaboration (April 2019). "A geometric distance measurement to the Galactic center black hole with 0.3% uncertainty". Astronomy & Astrophysics. 625: L10. (identifier) arXiv:1904.05721. (identifier) Bibcode:2019A&A...625L..10G. (identifier) doi:10.1051/0004-6361/201935656. (identifier) S2CID 119190574. Archived from the original on October 4, 2019. สืบค้นเมื่อ 16/05/2565.
3. The GRAVITY collaboration (April 2019). "A geometric distance measurement to the Galactic center black hole with 0.3% uncertainty". Astronomy & Astrophysics. 625: L10. (identifier) arXiv:1904.05721. (identifier) Bibcode:2019A&A...625L..10G. (identifier) doi:10.1051/0004-6361/201935656. (identifier) S2CID 119190574. Archived from the original on October 4, 2019. สืบค้นเมื่อ 16/05/2565.
4. "เปิดภาพแรก หลุมดำกลางดาราจักรทางช้างเผือก". สมาคมดาราศาสตร์ไทย. สืบค้นเมื่อ 9 June 2022.
5. -สรุปภาพหลุมดำมวลยิ่งยวด Sagittarius A* ใจกลางทางช้างเผือก, Spaceth , สืบค้นวันที่ 16/05/2565.
6. Sagittarius A*: NASA Telescopes Support Event Horizon Telescope in Studying Milky Way's Black Hole, NASA, สืบค้นวันที่ 16/05/2565.
7. เผยภาพถ่ายแรกของหลุมดำ ใจกลางกาแลกซีทางช้างเผือกสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7, สืบค้นเมื่อ 16/05/2565.
8. "NARIT ภาพแรก !! ของหลุมดำ ณ ใจกลางทางช้างเผือก". สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ. 13 May 2022. สืบค้นเมื่อ 2 June 2022.
9. Astronomers reveal first image of the black hole at the heart of our galaxy, Event Horizon Telescope, สืบค้นเมื่อ 16/05/2565.