โซเดียมไบคาร์บอเนต

โซเดียมไบคาร์บอเนต (อังกฤษ: sodium bicarbonate; ชื่อตาม IUPAC: โซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต) หรือ โซดาทำขนม (baking soda) เป็นสารประกอบที่มีสูตรเคมีคือ NaHCO₃ มีเลขอีคือ E500 ลักษณะเป็นผงสีขาว มีรสเค็มคล้ายโซเดียมคาร์บอเนต มีการใช้โซเดียมไบคาร์บอเนตมาตั้งแต่สมัยอียิปต์โบราณ ในรูปของเนตรอน (natron)

โซเดียมไบคาร์บอเนต

Ball and stick model of a sodium cation Ball and stick model of a bicarbonate anion
Crystal structure
Na+ coordination HCO3− coordination
ชื่อ
IUPAC name โซเดียมไฮโดรเจนคาร์บอเนต
ชื่ออื่น โซดาทำขนม, bicarb (laboratory slang), ไบคาร์บอเนตของโซดา, nahcolite, natrium hydrogen carbonate, natron
เลขทะเบียน
เลขทะเบียน CAS	144-55-8 Y
3D model (JSmol)	รูปภาพแบบโต้ตอบ
Beilstein Reference	4153970
ChEBI	CHEBI:32139 Y
ChEMBL	ChEMBL1353 Y
เคมสไปเดอร์	8609 Y
ดรักแบงก์	DB01390 Y
ECHA InfoCard	100.005.122
EC Number	205-633-8
เลขอี	E500(ii) (acidity regulators, ...)
IUPHAR/BPS	4507
KEGG	C12603 Y
MeSH	Sodium+bicarbonate
ผับเคม CID	516892
RTECS number	VZ0950000
UNII	8MDF5V39QO Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID9021269
InChI InChI=1S/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Y Key: UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M Y InChI=1/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Key: UIIMBOGNXHQVGW-REWHXWOFAQ
SMILES [Na+].OC([O-])=O
คุณสมบัติ
สูตรเคมี	NaHCO 3
มวลโมเลกุล	84.0066 g mol−1
ลักษณะทางกายภาพ	ผลึกของแข็งสีขาว
กลิ่น	ไม่มีกลิ่น
ความหนาแน่น	2.20 g/cm3[1]
จุดหลอมเหลว	(Decomposes to sodium carbonate starting at 50 °C[1][2])
ละลายในน้ำ	69 g/L (0 °C)[3][4] 96 g/L (20 °C)[3][4] 165 g/L (60 °C)[3][4]
ความสามารถละลายได้	0.02 wt% acetone, 2.13 wt% methanol @22 °C.[5] insoluble in ethanol
log P	−0.82
pKa	6.34[6] 6.351 (carbonic acid)[6]
ดัชนีหักเหแสง (nD)	nα = 1.377 nβ = 1.501 nγ = 1.583
โครงสร้าง
โครงสร้างผลึก	โมโนคลินิก
อุณหเคมี
ความจุความร้อน (C)	87.6 J/mol K[7]
Std molar entropy (S⦵298)	101.7 J/mol K[7]
Std enthalpy of formation (ΔfH⦵298)	−950.8 kJ/mol[7]
พลังงานเสรีกิบส์ (ΔfG⦵)	−851.0 kJ/mol[7]
เภสัชวิทยา
ATC code	B05CB04 (WHO) B05XA02, QG04BQ01 (WHO)
ช่องทางการรับยา	ทางหลอดเลือดดำ, ทางปาก
ความอันตราย
อาชีวอนามัยและความปลอดภัย (OHS/OSH):
อันตรายหลัก	Causes serious eye irritation
NFPA 704 (fire diamond)	2 0 1
จุดวาบไฟ	ทนไฟ
ปริมาณหรือความเข้มข้น (LD, LC):
LD50 (median dose)	4220 mg/kg (rat, oral)[8]
เอกสารข้อมูลความปลอดภัย (SDS)	External MSDS
สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน
แอนไอออนอื่น ๆ	โซเดียมคาร์บอเนต
แคทไอออนอื่น ๆ	แอมโมเนียมไบคาร์บอเนต โพแทสเซียมไบคาร์บอเนต
สารประกอบที่เกี่ยวข้อง	โซเดียมไบซัลเฟต โซเดียมไฮโดรเจนฟอสเฟต
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa อ้างอิงกล่องข้อมูล

ดูเพิ่ม

• รายชื่อแร่ธาตุ
• โซเดียมคาร์บอเนต
• ผงฟู

อ้างอิง

1. Haynes, p. 4.90
2. Pasquali I, Bettini R, Giordano F (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903–907. doi:10.1007/s10973-006-8182-1. S2CID 95695262.
3. Haynes, p. 5.194
4. "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 16 May 2011.
5. Ellingboe JL, Runnels JH (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323–324. doi:10.1021/je60030a009.
6. Haynes, p. 7.23
7. Haynes, p. 5.19
8. Chambers M. "Sodium bicarbonate [USP:JAN]". ChemIDplus. U.S. National Library of Medicine.

บรรณานุกรม

• Haynes WM, บ.ก. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). CRC Press. ISBN 978-1439855119.

แหล่งข้อมูลอื่น

• International Chemical Safety Card 1044