![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lipemic_plasma.jpg/640px-Lipemic_plasma.jpg&w=640&q=50)
ภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือด
From Wikipedia, the free encyclopedia
ภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือด (อังกฤษ: hypercholesterolemia, high cholesterol) หรือ คอเลสเตอรอลสูง เป็นรูปแบบหนึ่งของภาวะสารไขมันสูงในเลือด (hyperlipidemia), ของภาวะมีไลโพโปรตีนสูงในเลือด (hyperlipoproteinemia) และของภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ (dyslipidemia)[1]
ภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือด (Hypercholesterolemia) | |
---|---|
ชื่ออื่น | Hypercholesterolaemia, คอเลสเตอรอลสูง (high cholesterol) |
![]() | |
รูปแสดงถุงน้ำเลือดแช่แข็งที่ละลายแล้ว ถุงซ้ายได้มาจากผู้บริจาคที่มีภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือด มีระดับลิพิดในซีรั่มที่ผิดปกติ เทียบกับถุงขวาซึ่งได้จากผู้บริจาคปกติ | |
สาขาวิชา | หทัยวิทยา |
ภาวะแทรกซ้อน | โรคท่อเลือดแดงและหลอดเลือดแดงแข็ง, หลอดเลือดมีลิ่มเลือด, ภาวะสิ่งหลุดอุดหลอดเลือด, หัวใจวาย, โรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน, ภาวะหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจมีลิ่มเลือด, ภาวะไขมันอุดหลอดเลือด, โรคระบบหัวใจหลอดเลือด |
สาเหตุ | อาหารไม่ถูกสุขภาพ, อาหารที่ไม่มีคุณค่า, อาหารฟาสต์ฟู้ด, เบาหวาน, โรคพิษสุรา, monoclonal gammopathy, การล้างไต, กลุ่มอาการเนโฟรติก, ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย, กลุ่มอาการคุชิง, โรคเบื่ออาหารเหตุจิตใจ |
โรคอื่นที่คล้ายกัน | ภาวะสารไขมันสูงในเลือด, ภาวะไตรกลีเซอไรด์สูงในเลือด |
การมีคอเลสเตอรอลหนาแน่นต่ำ (LDL) และคอเลสเตอรอลแบบอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ HDL ในเลือดสูงอาจเป็นผลของอาหาร ของโรคทางพันธุกรรม (เช่น การกลายพันธุ์ของ LDL receptor ในภาวะโรคชนิดครอบครัว) หรือของการมีโรคอื่น ๆ เช่น เบาหวานชนิดที่ 2 และภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย[1]
คอเลสเตอรอลเป็นลิพิดประเภทหนึ่งในลิพิดหลัก 3 อย่างที่เซลล์ทั้งหมดของสัตว์ผลิตและใช้เพื่อสร้างเยื่อหุ้มเซลล์ ส่วนเซลล์พืชผลิตไฟโตสเตอรอล (ซึ่งคล้าย ๆ กับคอเลสเตอรอล) แต่เป็นจำนวนน้อยกว่า[2] คอเลสเตอรอลเป็นตัวตั้งต้นของฮอร์โมนสเตอรอยด์และกรดน้ำดี คอเลสเตอรอลละลายน้ำไม่ได้ จึงต้องขนส่งในเลือดโดยบรรจุในอนุภาคโปรตีน คือไลโพโปรตีน ซึ่งจัดเป็นหมวด ๆ โดยความหนาแน่น คือ ไลโพโปรตีนหนาแน่นต่ำมาก (VLDL) ไลโพโปรตีนหนาแน่นปานกลาง (IDL) ไลโพโปรตีนหนาแน่นต่ำ (LDL) และไลโพโปรตีนหนาแน่นสูง (HDL)[3] ไลโพโปรตีนทุกชนิดมีหน้าที่บรรทุกคอเลสเตอรอลไป แต่การมีไลโพโปรตีนสูงนอกจาก HDL โดยเฉพาะ LDL จะทำให้เสี่ยงมีภาวะหลอดเลือดแข็งและโรคหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจเพิ่มขึ้น[4] ในนัยตรงกันข้าม การมี HDL สูงจะช่วยป้องกันโรคเหล่านั้น[5]
ในผู้ใหญ่ การไม่กินไขมันทรานส์และการแทนไขมันอิ่มตัวในอาหารด้วยไขมันไม่อิ่มตัวมีพันธะคู่หลายคู่ (polyunsaturated fats) เป็นวิธีการลดคอเลสเตอรอลรวมและ LDL ในเลือด[6][7] สำหรับคนที่มีคอเลสเตอรอลสูงมาก (เช่น มีภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือดชนิดครอบครัว) การเปลี่ยนอาหารมักจะไม่พอลด LDL ให้ถึงระดับที่ต้องการ ดังนั้น จึงต้องกินยาลดไขมัน[8] ถ้าจำเป็น มีวิธีการรักษาอื่น ๆ รวมทั้งการกรอง LDL ในเลือดออก (LDL apheresis) หรือแม้แต่การผ่าตัด (โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือดชนิดครอบครัวแบบรุนแรง)[8]
รายงานผลสำรวจสุขภาพของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขเมื่อปี พ.ศ. 2557 พบว่า ประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป มีไขมันคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเกินกว่ามาตรฐานที่กำหนด (200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร) ถึงร้อยละ 44 หรือคิดเป็นจำนวนประมาณ 26 ล้านคน โดยแบ่งเป็นผู้ชายร้อยละ 41 และผู้หญิงร้อยละ 47[9]