ส้มผด

ส้มผด หรือ "มะผด" ชื่อวิทยาศาสตร์: Rhus chinensis วงศ์ Anacardiaceae ภาษากะเหรี่ยงเรียกเส่ฉี่สะ เป็นไม้ยืนต้น เปลือกลำต้นสีน้ำตาลแดง กิ่งอ่อนและก้านใบมีขนสีน้ำตาลปกคลุม ใบประกอบ โคนก้านใบประกอบมีปีก หลังใบและท้องใบมีขนสีขาว ดอกช่อ ก้านช่อดอกมีขนปกคลุม มีกาบรองรับ ดอกย่อยเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ขนาดเล็ก กลีบเลี้ยงมีขน กลีบดอกสีขาว เกสรตัวผู้ 5 อันเรียงตรงข้ามกับกลีบดอก อับเรณูสีเหลือง ผลแบบเมล็ดเดียว ขนาดเล็ก สุกแล้วเป็นสีแดง เมล็ดค่อนข้างกลม ชาวกะเหรี่ยงใช้ผลแห้งทำเครื่องดื่ม ผลแช่น้ำใช้ทามือและเท้าที่แตก ยอดอ่อนและช่อดอกนำมายำ ^[1] ชาวขมุ ชาวลัวะและชาวถิ่น นำผลสดที่มีรสเปรี้ยวใส่แกง^[2]

ส้มผด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Sapindales
วงศ์:	Anacardiaceae
สกุล:	Rhus
สปีชีส์:	R.  chinensis
ชื่อทวินาม
Rhus chinensis Mill.
ชื่อพ้อง
Rhus javanica auct. Rhus semialata Murray

ส่วน โกฐกักกราจีน นั้นจะเป็นเครื่องยาที่ได้มาจากปุ่มหูดของพืชชนิดนี้ ที่เกิดขึ้นจากการที่มีแมลงมาเจาะกิ่งอ่อน แล้วพืชชนิดนี้จะสร้างปุ่มหูดขึ้นมา ภาษาจีนกลางเรียกเครื่องยานี้ว่า อู่เป้ยจื่อ (五倍子) หรือเรียกในภาษาจีนแต้จิ๋วว่า โหงวปวยจื่อ และชื่อสามัญว่า chinese gall โดยจะมักนิยมใช้แก้ไอขับเสมหะ แก้ท้องเสีย รักษาอาการริดสีดวงทวาร ^[3]

• 
  ใบ
• 
  ดอก
• 
  ผล

อ้างอิง

1. ขวัญฤทัย คำฝาเชื้อ 2551 พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของชาวกะเหรี่ยง ที่ตำบลบ้านจันทร์และแจ่มหลวง อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ วิทยานิพนธ์ (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเชียงใหม่271 หน้า ดูฉบับเต็ม เก็บถาวร 2021-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
2. ทิพย์สุดา ตั้งตระกูล. 2541. พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของชาวขมุ ชาวลัวะและชาวถิ่นในบางพื้นที่ของจังหวัดน่านวิทยานิพนธ์ (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม่242 หน้า ดูฉบับเต็ม เก็บถาวร 2020-08-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
3. ชยันต์ พิเชียรสุนทร และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 5 คณาเภสัช. พิมพ์ครั้งที่ 2. กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2548.หน้า 123