Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สารานุกรมหย่งเล่อ หรือ หย่งเล่อต้าเตี่ยน (จีนตัวเต็ม: 永樂大典; จีนตัวย่อ: 永乐大典; พินอิน: Yǒnglè Dàdiǎn; เวด-ไจลส์: Yung-lo Ta-tien) เป็นสารานุกรมภาษาจีนที่ส่วนใหญ่สูญหาย ซึ่งจักรพรรดิหย่งเล่อแห่งราชวงศ์หมิงโปรดให้จัดทำขึ้นใน ค.ศ. 1403 และเสร็จสิ้นใน ค.ศ. 1408 ประกอบด้วยม้วนเอกสารตัวเขียน 22,937 ม้วนหรือบท ใน 11,095 ฉบับ[1] ปัจจุบันเหลือรอดน้อยกว่า 400 ฉบับ[2] ที่ประกอบด้วยเนื้อหาประมาณ 800 บท (ม้วน) หรือร้อยละ 3.5 ของผลงานต้นฉบับ[3]
สารานุกรมส่วนใหญ่สูญหายในครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 19 ในระหว่างสงครามฝิ่นครั้งที่สอง กบฏนักมวย และการก่อความไม่สงบที่ตามมา ด้วยขอบเขตและขนาดที่แท้จริงของสารานุกรมนี้ ทำให้เป็นสารานุกรมทั่วไปที่ใหญ่ที่สุดในโลก จนกระทั่งเกือบ 6 ศตวรรษต่อมา วิกิพีเดียแซงหน้าสารานุกรมนี้ในช่วงปลาย ค.ศ. 2007[4][5][6]
แม้ว่าจักรพรรดิหย่งเล่อทรงมีชื่อเสียงในด้านความสำเร็จทางทหาร พระองค์ก็ทรงเป็นปัญญาชนที่โปรดการอ่าน[7] ความโปรดต่อการวิจัยของพระองค์นำไปสู่การพัฒนาแนวคิดการจัดหมวดหมู่งานวรรณกรรมให้เป็นสารานุกรมอ้างอิง เพื่อเก็บรักษาหนังสือหายากและทำให้การวิจัยง่ายขึ้น[8][9]
ราชบัณฑิตกว่าสองพันคนได้ทำงานในโครงการดังกล่าวภายใต้การควบคุมของจักรพรรดิหย่งเล่อ โดยมีเนื้อหารวมกว่า 8,000 บท ตั้งแต่สมัยโบราณมาจนถึงราชวงศ์หมิงตอนต้น ซึ่งครอบคลุมเนื้อหาในหลายสาขาวิชา รวมไปถึงเกษตรกรรม ศิลปะ ดาราศาสตร์ การละคร ธรณีวิทยา ประวัติศาสตร์ วรรณกรรม การแพทย์ วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ ศาสนาและเทคโนโลยี เช่นเดียวกับรายละเอียดของปรากฏการณ์ธรรมชาติที่แปลกประหลาด สารานุกรมดังกล่าว ซึ่งเสร็จสิ้นใน ค.ศ. 1408[1] ที่นานกิงกั๋วจื่อเจี้ยน (南京國子監; มหาวิทยาลัยหนานจิง) ประกอบด้วยหนังสือกว่า 22,877 หรือ 22,937[1] บรรพ (ม้วนหนังสือ หรือบท) ในหนังสือ 11,095 เล่ม กินพื้นที่ 40 ลูกบาศก์เมตร และใช้อักษรจีนกว่า 3,700 ล้านตัวอักษร[2][10] มันได้รับการออกแบบมาให้รวบรวมทุกเรื่องที่เคยเขียนมาเกี่ยวกับลัทธิขงจื๊อ ประวัติศาสตร์ ปรัชญา ศิลปะและวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นการตรวจเทียบครั้งใหญ่ของการคัดข้อความและผลงานจากวรรณกรรมและความรู้ที่มีอยู่มหาศาลของจีน จักรพรรดิหย่งเล่อทรงพอพระทัยกับสารานุกรมฉบับสมบูรณ์มากจนพระองค์ตั้งชื่อสารานุกรมนี้ตามงรัชสมัยของพระองค์ และทรงเขียนคำนำยาวเน้นให้เห็นถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ผลงานเป็นการส่วนพระองค์[9]
สารานุกรมนี้จัดตั้งในเหวินหยวนเก๋อ (文淵閣) ในหนานจิง จนกระทั่งจักรพรรดิหย่งเล่อย้ายเมืองหลวงไปยังปักกิ่งใน ค.ศ. 1421 และตั้งหย่งเล่อต้าเตี่ยนในพระราชวังต้องห้าม[7] ต่อมาใน ค.ศ. 1557 ในรัชสมัยจักรพรรดิเจียจิ้ง สารานุกรมรอดพ้นจากเพลิงไหม้ที่ทำลายพระราชวังไปสามแห่งในพระราชวังต้องห้ามอย่างหวุดหวิด จากนั้นพระองค์จึงโปรดให้มีการสำเนาใน ค.ศ. 1562 และเสร็จสิ้นใน ค.ศ. 1567[11] ภายหลังต้นฉบับสูญหายถาวร โดยมีข้อสันนิษฐานหลักถึงการสูญหาย 3 รูปแบบ แต่ยังไม่ได้รับข้อสรุป:
เอกสารตัวเขียนต้นฮบับของหย่งเล่อต้าเตี่ยนเกือบสูญหายทั้งหมดในช่วงปลายราชวงศ์หมิง[11] ร้อยละ 90 ของเอกสารตัวเขียน 1567 ฉบับยังคงอยู่รอด จนกระทั่งสงครามฝิ่นครั้งที่สองในสมัยราชวงศ์ชิง จากนั้นการรุกรานปักกิ่งของอังกฤษ-ฝรั่งเศสใน ค.ศ. 1860 ทำให้เอกสารตัวเขียนส่วนใหญ่ถูกเผาหรือปล้นสดมภ์ โดยททหารบริติชกับฝรั่งเศสนำเอกสารตัวเขียนส่วนใหญ่ไปเป็นของที่ระลึก[3][11]
ใน ค.ศ. 1875 มีเพียง 5,000 บทที่ยังคงหลงเหลืออยู่ ซึ่งน้อยกว่าครึ่งหนึ่งของต้นฉบับ แล้วลดหลงเหลือ 800 บทใน ค.ศ. 1894 จากในช่วงกบฏนักมวยและการครอบครองปักกิ่งของพันธมิตรแปดชาติใน ค.ศ. 1900 กองทัพฝ่ายพันธมิตรนำเอกสารตัวเขียนไปร้อยกว่าบท และมีหลายบทที่ถูกทำลายในเหตุเพลิงไหม้สถาบันฮ่านหลิน โดยเหลือเพียง 60 ฉบับเท่านั้นที่คงอยู่ที่ปักกิ่ง[11]
ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ชุดสะสมที่สมบูรณณ์ที่สุดตั้งอยู่ในหอสมุดแห่งชาติจีนที่ปักกิ่ง ซึ่งมี 221 ฉบับ[2] รองลงมาอยู่ที่พิพิธภัณฑ์พระราชวังแห่งชาติในไทเป ซึ่งมี 62 ฉบับ[13]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.