ผู้ใช้:M sky/เอนไซม์
From Wikipedia, the free encyclopedia
เอนไซม์ (อังกฤษ: Enzyme) คือโมเลกุลชีวภาพที่ช่วยเร่งปฏิกิริยาเคมีในสิ่งมีชีวิต[1][2] โดยทั่วไปเอนไซม์เป็นสารประเภทโปรตีน แต่เอนไซม์ก็ยังมีส่วนประกอบของโมเลกุลอาร์เอ็นเอ (RNA) ซึ่งมีคุณสมบัติในการเร่งอัตราปฏิกิรยาเคมีชีวภาพด้วย ในเวลาต่อมาโมเลกุลอาร์เอ็นเอเหล่านี้เป็นที่รู้จักกันในชื่อไรโบไซม์ (ribozymes)[3] ในปฏิกิริยาชีวภาพที่มีเอนไซม์ร่วมด้วยนั้น โมเลกุลของสารตั้งต้น (Substrate) จะถูกเอนไซม์เปลี่ยนสภาพเป็นโมเลกุลที่เปลี่ยนไป เรียกว่า ผลิตภัณฑ์ (Products) กระบวนการส่วนใหญ่ในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตต้องการเอนไซม์เพื่อให้อัตราของปฏิกิริยาเกิดขึ้นอย่างเหมาะสม เนื่องด้วยคุณสมบัติของเอนไซม์ที่มีความจำเพาะ (selective) กับสารตั้งต้นและมีคุณสมบัติเร่งปฏิกิริยาของสิ่งมีชีวิต เอนไซม์เป็นสารที่สังเคราะห์ได้จากเซลล์และผ่านกระบวนการเมตาบอลิซึมในเซลล์
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/GLO1_Homo_sapiens_small_fast.gif)
เอนไซม์มีคุณสมับติเหมือนตัวเร่งปฏิกิรยาเคมีทั่วไป เอนไซม์ทำงานด้วยลดพลังงานกระตุ้น (activation energy) (Ea or ΔG‡) ในปฏิกิริยาเคมี ดังนั้นจึงสามารถเพิ่มอัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมีได้อย่างมหาศาล เอนไซม์ส่วนมากสามารถเร่งปฏิกิริยาได้เร็วขึ้นประมาณ 1 ล้านเท่าเมื่อเปรียบเทียบกับปฏิกิริยาที่ไม่มีตัวเร่งปฏิกิริยา และเอนไซม์ก็ยังมีคุณสมบัติเหมือนตัวเร่งทั่วไปอีก กล่าวคือ เอนไซม์จะไม่สุญสลายไปกับปฏิกิริยาหรือเปลี่ยนรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ อย่างไรก็ตาม เอนไซม์มีคุณสมับติที่ต่างจากตัวเร่งปฏิกิริยาทั่วไปคือ เอนไซม์มีความจำเพาะกับสารตั้งต้น ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ค้นพบปฏิกิริยาที่มีเอนไซม์เป็นตัวเร่งในปฏิกิรยาชีวภาพกว่า 4,000 ปฏิกิริยา[4] ในส่วนของโมเลกุลอาร์เอ็นเอซึ่งเรียกว่าไรโบไซม์ มีส่วนร่วมกับการเร่งปฏิกิริยาในไรโบโซมเป็นสำคัญ [5][6] การสังเคราะห์โมเลกุลหรือเอนไซม์สังเคราะห์ (artificial enzyme) ได้ผลลัพธ์เอนไซม์คล้ายตัวเร่งปฏิกิริยาทั่วไป[7]
กิจกรรมของเอนไซม์สามารถหยุดยั้งได้ด้วยตัวยับยั้งเอนไซม์ (enzyme inhibitor) ซึ่งเป็นโมเลกุลที่ลดกิจกรรมของเอนไซม์ ตัวเร่งเอนไซม์คือโมเลกุลที่ช่วงส่งเสริมกิจกรรมของเอนไซม์ ยาและยาพิษส่วนมากเป็นตัวยับยั้งเอนไซม์ นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของเอนไซม์ ได้แก่ อุณหภูมิ ความเป็นกรด-เบส และความเข้มข้นของสารตั้งต้น เอนไซม์บางชนิดถูกนำมาใช้ในทางการค้า อาทิ การสังเคราะห์ยาปฏิชีวนะ นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์สำหรับบ้านยังได้นำเอนไซม์มาใช้เป็นส่วนประกอบในการเร่งปฏิกิริยาชีวเคมี เช่น การใช้เอนไซม์ในผงซักฟอกเพื่อทำความสะอาดคราบโปรตีนหรือไขมันในเสื้อผ้า เอนไซม์ในเครื่องเพิ่มความอ่อนนุ่มให้กับเนื้อวัว ซึ่งทำลายพันธะของโปรตีนช่วยให้เคี้ยวเนื้อได้ง่ายขึ้น เป็นต้น