Вааса

Вааса (финӣ: Vaasa), Васа (швед. Vasa), нусхаи кӯҳнашудаи Васа (швед. Wasa^[1]) — шаҳр ва мунисипалитет дар ғарби Финландия дар соҳили Халиҷи Ботния дар соҳили Балтика (маркази пешини маъмурии губернатори Ваза) аст, ки бо номи Николастад (швед. Nikolaistad), Николайстадт ё Николастадт (аз олмонӣ: Nikolaistadt; финӣ: Nikolainkaupunki) низ машҳур буд^[1].

Шаҳр
Вааса
финӣ: Vaasa
Парчам Нишон[d]
63°06′00″ с. ш. 21°37′00″ в. д.HGЯO
Минтақаҳои Финландия|Минтақа	Финландия
Вилоят	Похянмаа
Роҳбар	Томас Ҳауру
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис	1606
Номҳои пешина	Николайштадт, Муссор, Ваза
Масоҳат	397 км²
Баландии марказ	6 м
Навъи иқлим	continental subarctic climate[d]
Минтақаи замонӣ	UTC+02:00 ва UTC+03:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ	58020 тан (2008)
Зичӣ	307,4 тан/км²
Забони расмӣ	финӣ
Хатои Lua: expandTemplate: template "ref-sv" does not exist.
Вааса
Парвандаҳо дар Викианбор

Аҳолии Вааса 57,501 нафар аст (июли 2007). Шаҳр маркази маъмурии музофоти Остроботния аст ва забони шведӣ забони модарии тақрибан 25 % аҳолии Вааса мебошад.

Таърих

Оинномаи шаҳрро соли 1606, дар давраи ҳукмронии шоҳ Чарлз IX Шветсия гирифта, ба номи хонаи шоҳии Васа (Ваза) гузошта шудааст. Дар солхои ҷанги 1808—1809 шаҳр якчанд маротиба дарҷанг аз тарафи қӯшунҳои рус ишғол карда шуд^[1].

Аслан дар соҳили халиҷи Халиҷи Ботния ҷойгир шуда буд, баъдтар, бинобар баланд шудани соҳил, дар асри 19 аллакай дар масофаи хеле зиёд аз соҳил ҷойгир буд ва аз ин рӯ, пас аз сӯхтори соли 1852, ки комилан хароб карда, шаҳр ба ғарб, ба соҳили баҳр кӯчонида шуд^[1].

Мувофиқи маълумоти «Луғати энсиклопедии Ф. А. Брокгауз ва И. А. Эфрон», соли 1887 шумораи аҳолӣ ба 8689 нафар расид. Шаҳр қароргоҳи губернатор ва палатаи суд (Хофрятт) буд, ки салоҳияти он то музофотҳои Ваза ва Улеоборг (Улеаборг)-и Герсогии Бузурги Финландия паҳн мешуд. Литсейи классикии шведӣ, литсейи классикии хусусии финӣ, мактаби ибтидоии финӣ 4-синфӣ, мактаби реалии Шветсия ва гимназияи занонаи Шветсия (Фрунтиммерскола) мавҷуд буданд. Дар Васа идораи асосии банки Васа, ки соли 1879 таъсис ёфтааст ва филиали Банки давлатии Финляндия чойгир буд. Роҳи оҳани Ваза-Таммерфорс аллакай Вазаро бо дигар шабакви роҳи оҳани Финляндия пайваст. Мувофиқи маълумоти соли 1886 дар Васа 361 фабрика ва чех мавҷуд буд, ки дар онҳо 1171 нафар коргарон буд ва арзиши истеҳсолиашон 3.709.320 маркаи финӣ буд; махсусан заводи пахта, ки ба маблағи қариб 2 миллион марка мебошад, вуҷуд дошт. Ваза барои музофоти Васа аҳамияти бузурги тиҷоратӣ дошт, он бандари тиҷоратии Брандо дошт.

21 сентябри соли 1940 тибқи созишнома дар бораи ҳаракат («транзит»)-и қӯшунҳои Олмон тавассути қаламрави Финландия ба Норвегияи Шимолӣ ва бозгашт ба бандари^[2] аввалин боркашонии Олмон бо қувваҳои мусаллаҳ ва аслиҳа омаданд.

Ном

Вааса дар тӯли солҳо дар натиҷаи тағйироти имло, тасмимҳои сиёсӣ ва тағйири вазъи забон номи худро чанд маротиба иваз кардааст.

Номи финӣ аз соли 1930, вақте ки дар байни сокинони шаҳр аксарият ба забони финзабонон табдил ёфтанд, номи асосӣ гардид. Аз он замон то соли 1989 номи шаҳр дар харитаҳои русизабон ҳамчун Васа навишта мешуд, баъдтар имло ба номи финӣ наздиктар шуд.

Ҷуғрофия

Шаҳр дар соҳили Халиҷи Ботнияи баҳри Балтика дар тангтарин нуқтаи он ҷойгир аст, ки Норра-Кваркен ном дорад. Дар ин ҷо масофаи то соҳили Шветсия камтар аз 80 километр аст.

Сокинони намоён

• Аста Бакман (1917—2010) — ҳунарпешаи финӣ.
• Фредрика Элеонора Батист (? −27 июли 1827) — ҳунарпеша ва драматурги шведӣ, ситораи театри Финландия дар ибтидои асри 19.
• Нелимаркка Ээро (1891—1977) — рассоми финӣ. Лауреати мукофоти олии давлатии Финляндия барои рассомон Pro Finlandia.

Бародаршаҳрҳо

• Малмё, Шветсия (1940)
• Умео, Шветсия (1949)
• Ҳарстад, Норвегия (1949)
• Шаблон:Парчамии Дания Ҳелсингёр, Дания (1949)
• Парну, Эстония (1956)
• Шверин, Олмон (1965)
• Кил, Олмон (1967)
• Шумперк, Чехия (1984)
• Морогоро, Танзания (1988)
• Беллингем, ИМА (2009)

Суратҳо

• 
  Маркази савдои Rewell Center
• 
  Калисои Сегонаи Муқаддас
• 
  Wasaborg
• 
  Шаҳрдорӣ
• 
  Донишгоҳи Вааса
• 
  Китобхонаи донишгоҳ
• 
  Казармаҳо
• 
  Суди апелятсионии шаҳр
• 
  Kauppahalli-и шабона
• 
  Бурҷи об
• 
  Калисои Никол
• 
  Харобаҳои калисои Марями Муқаддас дар шаҳри кӯҳна

Эзоҳ

1. Ваза, город // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
2. Барышников В. Н. Вступление Финляндии во вторую мировую войну 1940—1941 гг. IV. ГЕРМАНСКИЕ ВОЙСКА В ФИНЛЯНДИИ. НЕМЕЦКИЙ «ТРАНЗИТ» Бойгонӣ шудааст 22 сентябри 2019  сол.

Адабиёт

• Вааса // Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 482. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
• Голубая дорога (фин. Sininen tie), туристский маршрут (Норвегия-Швеция-Финляндия-Россия)

Пайвандҳо

• vaasa.fi — вебгоҳи расмии Вааса
• О городе Вааса(рус.)