Хатти ҷовия

Ҷавӣ (Алифбои Ҷовӣ, Ҳуруфи Ҷавия(ҳ), Алфибои Ҷовия(ҳ))алифбои тағирёфтаи арабист, ки барои навиштани забони малайзиявӣ истифода мешавад. Ин яке аз ду системаҳои расмии хаттии Бруней, ки ба таври маҳдуд дар Малайзия, Филиппин, Индонезия ва Сингапур, асосан бо мақсадҳои динӣ истифода мешавад, мебошад. То соли 2003, бузургтарин рӯзномаи "Утусан Мелайю"- Малайзия тавассути ҳуруфи ҷовия чоп мешуд.

Алифбои Ҷовия. Ҷадвал бояд аз рост ба чап, аз боло ба поён хонда шавад.

Тавсифи мухтасар

Алифбои ҷавия чандин асрҳо дар Нусантара (олами малайӣ) вуҷуд дошт. Рушди он бо пазириши ислом робита дошт. Алифбо асосан аз ҳарфҳои арабӣ ва баъзе аломатҳои иловагии марбут ба ҷавия иборат аст. Ба 29 ҳарфи арабӣ шашто илова карда шудаанд: ca, ba, ga, nga, nya, va. Охирин ҳарфашроШӯрои забон ва адабиёт дар солҳои 90-ум ба муомилот баровардааст.^[1].

Алифбои ҷавия яке аз аввалин системаҳои навишти малайӣ мебошад. Ҷавия аз давраи Пасай, дар давраи султонаҳои Малака, Ҷоҳор ва Ачех дар садаи XVII истифода мешавад. Исботи ин дар лавҳаҳои Теренгану (Бату Берсурат Теренгану) аз соли 1303 милодӣ (702 тибқи тақвими ислом ) пайдо шудааст, дар ҳоле ки истифодаи аввали алифбои лотинӣ танҳо дар охири садаи XIX пайдо мешавад.

Ҳарфҳо

Ҳарф	Ҷудогона	Дар оғози калима	Дар миёни дигар ҳарфҳо	Дар охири калима	Ном
ا	ﺍ			ﺎ	alif
ب	ﺏ	ﺑ	ﺒ	ﺐ	ba
ت	ﺕ	ﺗ	ﺘ	ﺖ	ta
ة	ة			ـة‎	ta marbutah
ث	ﺙ	ﺛ	ﺜ	ﺚ	sa (tha)
ج	ﺝ	ﺟ	ﺠ	ﺞ	jim
چ	ﭺ	ﭼ	ﭽ	ﭻ	ca
ح	ﺡ	ﺣ	ﺤ	ﺢ	ha
خ	ﺥ	ﺧ	ﺨ	ﺦ	kha (khO)
د	ﺩ			ﺪ	dal
ذ	ﺫ			ﺬ	zal
ر	ﺭ			ﺮ	ra (rO)
ز	ﺯ			ﺰ	zai
س	ﺱ	ﺳ	ﺴ	ﺲ	sin
ش	ﺵ	ﺷ	ﺸ	ﺶ	syin
ص	ﺹ	ﺻ	ﺼ	ﺺ	sad (sOd)
ض	ﺽ	ﺿ	ﻀ	ﺾ	dad (dOd)
ط	ﻁ	ﻃ	ﻄ	ﻂ	ta (tO)
ظ	ﻅ	ﻇ	ﻈ	ﻆ	za (zO)
ع	ﻉ	ﻋ	ﻌ	ﻊ	ain
غ	ﻍ	ﻏ	ﻐ	ﻎ	ghain
ڠ	ڠ	ڠـ	ـڠـ	ـڠ	nga
ف	ﻑ	ﻓ	ﻔ	ﻒ	fa
ڤ	ﭪ	ﭬ	ﭭ	ﭫ	pa
ق	ﻕ	ﻗ	ﻘ	ﻖ	qaf
ک	ک	کـ	ـکـ	ـک	kaf
ݢ	ݢ	ݢـ	ـݢـ	ـݢ	ga
ل	ﻝ	ﻟ	ﻠ	ﻞ	lam
م	ﻡ	ﻣ	ﻤ	ﻢ	mim
ن	ﻥ	ﻧ	ﻨ	ﻦ	nun
و	ﻭ			ﻮ	wau
ۏ	ۏ			ـۏ	va
ه	ﻩ	ﻫ	ﻬ	ﻪ	ha
ء	ء			ء	hamzah
ي	ﻱ	ﻳ	ﻴ	ﻲ	ya
ی	ی			ﻰ	ye
ڽ	ڽ	پـ	ـپـ	ـڽ	nya

Эзоҳ

1. В. А. Погадаев. Малайский мир (Бруней, Индонезия, Малайзия, Сингапур). Лингвострановедческий словарь. М.:"Восточная книга", 2012, с.264

Адабиёт

• Паттерсон Х.С. (& CO Благден), 'Навиштаи барвақти Малай аз садаи XIV Тренганган', Журн. Мал. Бр. РАС , II, 1924, саҳ. 258-263 нест.
• RO Winstedt, Таърихи Малайа, таҳрири таҳриршуда 1962, саҳ. 40 бошад.
• JG de Casparis, Палеографияи Индонезия, 1975, саҳ. 70-71 нест.
• Википедиаи русӣ

Пайвандҳо

• Ман. П. Сусов. Таърихи забоншиносӣ
• Мақолаи Omniglot дар бораи малайӣ навишта шудааст