ఉష్ణమండల తుఫాను
సుడిగాలులతో, వర్షపాతంతో ఉండే వాతావరణ వ్యవస్థ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ఉష్ణమండల తుఫాను అనేది వేగంగా తిరిగే తుఫాను వ్యవస్థ. అల్పపీడన కేంద్రం, తక్కువ ఎత్తులో వాతావరణ ప్రసరణ, బలమైన గాలులు, భారీ వర్షం, సుడిగాలులు దాని లక్షణాలు. దాని స్థానం, బలాన్ని బట్టి, ఉష్ణమండల తుఫానును హరికేన్ అని, టైఫూన్ అని, ఉష్ణమండల తుఫాను అనీ, తుఫాను గాలి అనీ, ఉష్ణమండల అల్పపీడనం అనీ, లేదా కేవలం తుఫాను అనీ అంటారు. హరికేన్ అనేది అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం లేదా ఈశాన్య పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో సంభవించే బలమైన ఉష్ణమండల తుఫాను కాగా, వాయువ్య పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ఏర్పడే వాటిని టైఫూన్ అంటారు. హిందూ మహాసముద్రం, దక్షిణ పసిఫిక్ లేదా (అరుదుగా) దక్షిణ అట్లాంటిక్లో, ఏర్పడే తుఫానులను "ఉష్ణమండల తుఫానులు" (ట్రాపికల్ సైక్లోన్) అని పిలుస్తారు. హిందూ మహాసముద్రంలో ఇటువంటి తుఫానులను "తీవ్ర తుఫాను గాలులు" అని కూడా పిలుస్తారు.
"ఉష్ణమండల" అనేది ఈ వ్యవస్థల భౌగోళిక మూలాన్ని సూచిస్తుంది, ఇవి దాదాపుగా ఉష్ణమండల సముద్రాలపై ఏర్పడతాయి. "సైక్లోన్" అనేది ఒక వృత్తంలో కదులుతున్న గాలులను సూచిస్తుంది. మధ్యలో ఉండే స్పష్టమైన కన్ను చుట్టూ ఈ గాలులు తిరుగుతాయి. వాటి ఉపరితల గాలులు ఉత్తర అర్ధగోళంలో అపసవ్య దిశలోను, దక్షిణార్ధగోళంలో సవ్యదిశలోనూ వీస్తాయి. కోరియోలిస్ ప్రభావం కారణంగా ఈ ప్రసరణలు వ్యతిరేక దిశల్లో ఉంటాయి. ఉష్ణమండల తుఫానులు సాధారణంగా సాపేక్షంగా వెచ్చని నీటి వ్యవస్థలపై ఏర్పడతాయి . అవి సముద్రపు ఉపరితలం నుండి బాష్పీభవనం చెందే నీటి ద్వారా తమ శక్తిని పొందుతాయి. తేమతో కూడిన ఈ గాలి పైకి లేచి మేఘాలుగా ఏర్పడి, సంతృప్తతకు చల్లబడినప్పుడు చివరికి వర్షంగా కురుస్తుంది. ఈ శక్తి వనరు, మధ్య-అక్షాంశాల్లోని సైక్లోనిక్ తుఫానుల కంటే భిన్నంగా ఉంటుంది, ఉదాహరణకు నార్'ఈస్టర్స్, యూరోపియన్ విండ్స్టార్మ్లు, ఇవి ప్రధానంగా క్షితిజ సమాంతరంగా ఉష్ణోగ్రత వ్యత్యాసాల ద్వారా శక్తిని పొందుతాయి. ఉష్ణమండల తుఫానుల వ్యాసం సాధారణంగా 100 -- 2,000 కి.మీ. (62 -- 1,243 మై.) మధ్య ఉంటుంది. ప్రతి సంవత్సరం ఉష్ణమండల తుఫానులు ఉత్తర అమెరికా గల్ఫ్ కోస్ట్, ఆస్ట్రేలియా, భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్తో సహా ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలను ప్రభావితం చేస్తాయి.
ఈ తుఫానులకు ప్రాథమిక శక్తి వనరు, వెచ్చని సముద్ర జలాలు. ఇవి నీటిపైన లేదా నీటికి సమీపంలో ఉన్నప్పుడు అత్యంత బలంగా ఉంటాయి. నేలపై చాలా వేగంగా బలహీనపడతాయి. అందువల్లనే లోతట్టు ప్రాంతాలతో పోలిస్తే తీర ప్రాంతాలు ఎక్కువగా ఉష్ణమండల తుఫానుల దెబ్బకు గురవుతూంటాయి. బలమైన గాలులు, వర్షం, పెద్ద కెరటాలు (గాలుల కారణంగా), తుఫాను ఉప్పెనలు (గాలి వేగం, తీవ్రమైన పీడన మార్పుల కారణంగా), సుడిగాలుల వల్ల తీరప్రాంతాల్లో నష్టం సంభవించవచ్చు. ఉష్ణమండల తుఫానులు చాలా పెద్ద విస్తీర్ణం నుండి గాలిని సేకరించి, ఆ గాలిలోని నీటి శాతాన్ని (వాతావరణ తేమ, నీటి నుండి ఆవిరైన తేమ) చాలా చిన్న విస్తీర్ణంలో వర్షంగా కురుస్తాయి. వర్షం తర్వాత తేమను కలిగి ఉండే గాలిని తిరిగి నింపడం వల్ల తీరం నుండి 40 కి.మీ. (25 మై.) లోపలి వరకు కొన్ని గంటలు లేదా కొద్ది రోజుల పాటు అత్యంత భారీ వర్షం కురుస్తుంది. ఇది స్థానిక శీతోష్ణస్థితిలో ఉండే నీటి పరిమాణానికి మించి ఎంతో ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇందువలన నదుల్లో వరదలు, భూమి మునిగిపోవడం, స్థానికంగా నీటిని నియంత్రించే జలాశయాల వంటి నిర్మాణాలు నిండి పొర్లి పోవడం జరుగుతాయి. మానవ జనాభాపై వాటి ప్రభావాలు వినాశకరమైనవే అయినప్పటికీ, ఉష్ణమండల తుఫానులు కరువు పరిస్థితులను తగ్గించడంలో పాత్ర పోషిస్తాయి. అవి ఉష్ణమండల ప్రాంతాల నుండి వేడిని, శక్తిని సమశీతోష్ణ అక్షాంశాల వైపుకు రవాణా చేస్తాయి. ఇది ప్రపంచ వాతావరణాన్ని నియంత్రించడంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది.