అమెరికా కాపీహక్కు చట్టం "ఒరిజినల్ కర్తృత్వ కృతులకు" గుత్తాధిపత్య రక్షణను మంజూరు చేస్తుంది. [1] [2] కళను, సంస్కృతిని ప్రోత్సహించే ఉద్దేశ్యంతో, కాపీహక్కు చట్టం రచయితలకు - వారి రచనల కాపీలను తయారు చేయడం, విక్రయించడం, ఉత్పన్నమైన రచనలను సృష్టించడం, వారి కృతులను బహిరంగంగా ప్రదర్శించడం వంటి ప్రత్యేక హక్కులను ఇస్తుంది. ఈ ప్రత్యేక హక్కులు నిర్దుష్ట కాలపరిమితికి లోబడి ఉంటాయి. సాధారణంగా రచయిత మరణించిన 70 సంవత్సరాల తర్వాత లేదా ప్రచురించిన తర్వాత 95 సంవత్సరాల తర్వాత ఈ హక్కులు ముగుస్తాయి. అమెరికాలో, 1927 జనవరి 1 కి ముందు ప్రచురించబడిన రచనలు పబ్లిక్ డొమైన్‌లో ఉన్నాయి.
యునైటెడ్ స్టేట్స్ కాపీహక్కు చట్టం సాహిత్య, నాటకీయ, సంగీత, కళాత్మక, తదితర మేధోపరమైన కృతులతో సహా, [1] ఒక మాధ్యమంలో స్థిరపడిన "కృతికర్త ఒరిజినల్ కృతులను" రక్షిస్తుంది. ఈ రక్షణ ప్రచురితమైన, ప్రచురించని కృత్లు రెంటికీ అందుబాటులో ఉంటుంది. కాపీహక్కు చట్టం కింది రకాల కృతులకు వర్తిస్తుంది:
- సాహిత్య
- సంగీత
- నాటక
- పాంటోమైమ్స్, కొరియోగ్రాఫిక్ వర్క్స్
- చిత్ర, గ్రాఫిక్, శిల్పకళా రచనలు
- ఆడియో-విజువల్ కృతులు
- సౌండ్ రికార్డింగ్‌లు
- ఉత్పన్న పనులు
- సంకలనాలు
- వాస్తు నిర్మాణ పనులు [3]
ఆలోచన-వ్యక్తీకరణ ద్వైధీభావం
కాపీహక్కు చట్టం, ఒక ఆలోచన యొక్క "వ్యక్తీకరణ"ని రక్షిస్తుంది గానీ ఆ "ఆలోచన"ని రక్షించదు. ఈ వ్యత్యాసాన్ని ఆలోచన-వ్యక్తీకరణ ద్వైధీభావం అంటారు. [4] "ఆలోచన" "వ్యక్తీకరణ" ల మధ్య వ్యత్యాసం కాపీహక్కు చట్టానికి ప్రాథమికమైనది. 1976 కాపీహక్కు చట్టం నుండి ( 17 U.S.C. § 102 ):
రచయిత యొక్క ఒరిజినల్ కృతికి ఉండే కాపీహక్కు రక్షణ, ఆలోచనకు, పద్ధతికి, ప్రక్రియకు, వ్యవస్థకు, ఆపరేషన్ పద్ధతికీ, భావనకూ, సూత్రం లేదా ఆవిష్కరణకూ విస్తరించే అవకాశమే లేదు - దాన్ని వివరించిన, విశదీకరించిన, చిత్రీకరించిన లేదా మూర్తీభవించిన రూపం ఎలాంటిదైనప్పటికీ.
ఉదాహరణకు, ఒక రాజకీయ సిద్ధాంతాన్ని వివరించే పత్రానికి కాపీహక్కు ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఆ పత్రం రాజకీయ సిద్ధాంతం గురించి రచయిత చేసిన ఆలోచనల వ్యక్తీకరణ కాబట్టి. కానీ ఆ సిద్ధాంతం అనేది ఒక ఆలోచన మాత్రమే, దానికి కాపీహక్కు వర్తించదు. మరొక రచయిత అసలు రచయిత కాపీహక్కును ఉల్లంఘించకుండా అదే సిద్ధాంతాన్ని తన స్వంత మాటలలో వివరించడానికి స్వేచ్ఛ ఉంది. [5]
ఆలోచన-వ్యక్తీకరణ డైకోటమీ అనేది ప్రాథమికమైనదైనప్పటికీ, దీన్ని ఆచరణలో పెట్టడం చాలా కష్టం. రక్షణ లేని "ఆలోచన" ఎక్కడ ముగుస్తుంది, రక్షించదగిన "వ్యక్తీకరణ" ఎక్కడ మొదలవుతుంది అనే విషయంలో సహేతుకంగా ఆలోచించే వ్యక్తులు విభేదించవచ్చు. జడ్జి లెర్న్డ్ హ్యాండ్ చెప్పినట్లుగా, "సహజంగానే, అనుకరణ చేసే వ్యక్తి 'ఆలోచన'ను కాపీ చేసే స్థితిని దాటి, దాని 'వ్యక్తీకరణను' కాపీ ఎప్పుడు చేసాడనేది చెప్పడానికి సూత్రమేమీ లేదు. కాబట్టి నిర్ణయాలన్నీ తప్పనిసరిగా అడ్_హాక్ తాత్కాలికమే అవుతాయి." [6]
కాపీహక్కు చట్టం ఆరు ప్రాథమిక హక్కులను కాపాడుతుంది. [7] కాపీహక్కు యజమానికి ఈ క్రింది వాటిని చేయడానికి, వాటిపై ఇతరులకు అధికారం ఇవ్వడానికి ప్రత్యేక హక్కు ఉంది:
- కృతిని కాపీలుగా లేదా ఫోనోకార్డ్‌లుగా పునరుత్పత్తి చేయడానికి;
- కృతి ఆధారంగా ఉత్పన్న కృతులను సిద్ధం చేయడం;
- అమ్మకం లేదా యాజమాన్యాల బదిలీ లేదా అద్దె, లీజు లేదా రుణం ద్వారా కృతి యొక్క కాపీలను లేదా ఫోనోకార్డ్‌లను ప్రజలకు పంపిణీ చేయడం;
- సాహిత్య, సంగీత, నాటక, కొరియోగ్రాఫిక్ రచనలు, పాంటోమైమ్‌లు, చలన చిత్రాలు, ఇతర ఆడియోవిజువల్ కృతుల విషయంలో బహిరంగంగా ప్రదర్శించడానికి;
- చలన చిత్రం లేదా ఇతర ఆడియోవిజువల్ కృతి యొక్క వ్యక్తిగత చిత్రాలతో సహా సాహిత్య, సంగీత, నాటక, కొరియోగ్రాఫిక్ రచనలు, పాంటోమైమ్‌లు, చిత్ర, గ్రాఫిక్ లేదా శిల్పకళా రచనల విషయంలో కృతిని బహిరంగంగా చూపించడానికి.
- డిజిటల్ ఆడియో ట్రాన్స్‌మిషన్ ద్వారా సౌండ్ రికార్డింగ్‌లను డిజిటల్‌గా ప్రసారం చేయడానికి. [8]
కాపీహక్కుదారు యొక్క ప్రత్యేక హక్కులను ఉల్లంఘించడం అనేది కాపీహక్కు ఉల్లంఘన అవుతుంది - న్యాయమైన, సముచితమైన ఉపయోగం (ఫెయిర్ యూజ్) కానట్లైతే. [9]
కాపీహక్కు రక్షణ సాధారణంగా రచయిత మరణించిన తర్వాత 70 సంవత్సరాల పాటు కొనసాగుతుంది. కృతి "కిరాయికి సృష్టించినది" అయితే, కాపీహక్కు సృష్టించిన తర్వాత 120 సంవత్సరాలు లేదా ప్రచురణ తర్వాత 95 సంవత్సరాలు, ఏది తక్కువైతే అది వర్తిస్తుంది. 1978కి ముందు సృష్టించబడిన కృతుల విషయంలో, కాపీహక్కు వ్యవధి నియమాలు సంక్లిష్టంగా ఉంటాయి. అయితే, 1927 జనవరి 1 కి ముందు ప్రచురించబడిన కృతులు (సౌండ్ రికార్డింగ్‌లు కాకుండా), పబ్లిక్ డొమైన్‌లోకి ప్రవేశించాయి.
1978కి ముందు రూపొందించిన కృతులు
1978కి ముందు ప్రచురితమైన లేదా నమోదైన రచనల కోసం, ప్రచురణ తర్వాత 28వ సంవత్సరంలో ఆ కాపీహక్కును పునరుద్ధరించి ఉన్నట్లైతే, గరిష్ట కాపీహక్కు వ్యవధి ప్రచురణ తేదీ నుండి 95 సంవత్సరాలు ఉంటుంది. [10] 1992 కాపీహక్కు పునరుద్ధరణ చట్టం నుండి కాపీహక్కు పునరుద్ధరణ స్వయంచాలకంగా ఉంది.
1978కి ముందు సృష్టించబడిన, కానీ 1978కి ముందు ప్రచురించబడని లేదా నమోదు చేయని రచనలకు, రచయిత మరణించినప్పటి నుండి 70 సంవత్సరాల ప్రామాణిక §302 కాపీహక్కు వ్యవధి కూడా వర్తిస్తుంది. [11] 1978కి ముందు, కాపీహక్కు రక్షణ పొందడానికి రచనలు ప్రచురించబడాలి లేదా నమోదు చేయబడాలి. 1976 కాపీహక్కు చట్టం అమలులోకి వచ్చిన తేదీ (ఇది 1978 జనవరి 1) నుండి ఈ ఆవశ్యకతను తీసివేసారు. దాంతో ఈ ప్రచురించబడని, నమోదు చేయని రచనలకు రక్షణ లభించింది. అయితే, ఈ రచయితలు తమ ప్రచురించని రచనలను ప్రచురించేలా ప్రోత్సహించాలని కాంగ్రెస్ ఉద్దేశించింది. ఆ ప్రోత్సాహాన్ని అందించడానికి, ఈ రచనలు 2003కి ముందు ప్రచురించబడితే, 2048కి ముందు వాటి [12] హక్కుల గడువు ముగియదు.
1927 కి ముందు యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లో ప్రచురించబడిన అన్ని కాపీహక్కు చేయదగిన రచనలు పబ్లిక్ డొమైన్‌లో ఉన్నాయి; [13] 1978 జనవరి 1 కి ముందు సృష్టించబడి, కానీ ప్రచురించబడని లేదా కాపీహక్కు చేయని రచనలకు 2047 వరకు రక్షణ ఉంటుంది. [14] 1978కి ముందు వారి కాపీహక్కును పొందిన రచనల కోసం, దాని రక్షణ కాలాన్ని పొడిగించడం కోసం కాపీహక్కు కార్యాలయంలో 28వ సంవత్సరంలో పునరుద్ధరణను దాఖలు చేయాల్సి ఉంటుంది. 1992 కాపీహక్కు పునరుద్ధరణ చట్టం ద్వారా పునరుద్ధరణ అవసరం తొలగించబడింది, అయితే పునరుద్ధరణ చేయకపోవడం ద్వారా ఇప్పటికే పబ్లిక్ డొమైన్‌లోకి ప్రవేశించిన పనులు కాపీహక్కు రక్షణను తిరిగి పొందలేవు. కాబట్టి, 1964కి ముందు ప్రచురించబడిన రచనలు పునరుద్ధరించబడనివి పబ్లిక్ డొమైన్‌లో ఉన్నాయి.
న్యాయమైన, సదుపయోగం (ఫెయిర్ యూజ్)
న్యాయమైన ఉపయోగం (ఫెయిర్ యూజ్) అంటే కాపీహక్కు ఉన్న కృతులను ఉల్లంఘన లేని విధంగా పరిమితంగా ఉపయోగించడం. ఇది 17 U.S.C. § 107 వద్ద క్రోడీకరించబడింది17 U.S.C. § 107, "కాపీహక్కు చేయబడిన పని యొక్క న్యాయమైన ఉపయోగం ... కాపీహక్కు ఉల్లంఘన కాదు" అని పేర్కొంది. నిర్దిష్ట ఉపయోగం న్యాయమైనదో కాదో నిర్ధారించడానికి తప్పనిసరిగా అంచనా వేయవలసిన నాలుగు అంశాలను జాబితా చేసారు. సరసమైన వినియోగానికి సంబంధించి బ్రైట్-లైన్ నియమాలు లేవు. ప్రతి నిర్ణయం ఒక్కో కేసు స్వభావాన్ని బట్టి చేస్తారు. [15]
- ఉపయోగం యొక్క ఉద్దేశ్యం, స్వభావం, ఉపయోగం వాణిజ్య స్వభావం లేదా లాభాపేక్ష లేని విద్యా ప్రయోజనాల కోసం అనే దానితో సహా : లాభాపేక్షలేని విద్యా, వాణిజ్యేతర ఉపయోగాలు న్యాయమైన ఉపయోగంగా ఉండే అవకాశం ఉంది. అంత మాత్రాన లాభాపేక్ష లేని విద్య, వాణిజ్యేతర ఉపయోగాలన్నీ న్యాయమైన ఉపయోగం అనో, లేదా అన్ని వాణిజ్య ఉపయోగాలు న్యాయమైనవి కావనీ భావించరాదు. న్యాయస్థానాలు క్రింద ఉన్న ఇతర అంశాలకు సంబంధించి ఉపయోగం యొక్క ప్రయోజనం స్వభావాన్ని అంచనా వేస్తారు. అదనంగా, "పరివర్తనాత్మక" ఉపయోగాలను న్యాయమైనవిగా పరిగణించే అవకాశం ఉంది. పరివర్తనాత్మక ఉపయోగాలంటే అంటే మరింత ప్రయోజనం కోసం లేదా భిన్నమైన ప్రయోజనం కోసం కృతికి కొత్తదనాన్ని జోడించడం, అదే సమయంలో ఒరిజినల్ కృతి వినియోగానికి ప్రత్యామ్నాయం కాని విధంగా ఉండాలి.
- కాపీహక్కు కృతి యొక్క స్వభావం : వాస్తవికమైన కృతిని (సాంకేతిక కథనం లేదా వార్తల అంశం వంటివి) ఉపయోగించడం కంటే మరింత బాగా సృజనాత్మకమైన, భావాత్మకమైన కృతుల (నవల, చలనచిత్రం లేదా పాట వంటివి) ఉపయోగిస్తే దానికి న్యాయమైన ఉపయోగం అని భావించే అవకాశం తక్కువ. అదనంగా, ఇంకా ప్రచురించని కృతిని ఉపయోగించడం న్యాయమైనదిగా పరిగణించబడే అవకాశం తక్కువ.
- మొత్తంగా కాపీహక్కు చేయబడిన కృతిలో ఉపయోగించిన భాగం ఎంత అనేది: కోర్టులు కాపీహక్కు చేయబడిన మెటీరియల్ యొక్క పరిమాణాన్ని, నాణ్యత రెండింటినీ పరిశీలిస్తాయి. కాపీహక్కు ఉన్న కృతిలో ఎక్కువ భాగాన్ని ఉపయోగిస్తే దాన్ని న్యాయమైన ఉపయోగంగా పరిగణించే అవకాశం తక్కువ. అయితే, కొన్ని సందర్భాల్లో మొత్తం కృతి అంతటినీ సరసమైన ఉపయోగంగా న్యాయస్థానాలు గుర్తించాయి. ఇతర సందర్భాలలో, కాపీహక్కు చేయబడిన కృతిలో చిన్న భాగాన్ని వాడీనప్పటికీ దాన్ని న్యాయమైన ఉపయోగంగా నిర్ణయించాయి. ఎందుకంటే ఆ వాడీన భాగం ఆ కృతిలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం కావడమో లేదా ఆ కృతికి "గుండె" లాంటి భాగమో కావడం చేత.
- కాపీహక్కు చేయబడిన కృతి యొక్క సంభావ్య మార్కెట్ లేదా దాని విలువపై ఈ సముచిత ఉపయోగం యొక్క ప్రభావం : ఇక్కడ, లైసెన్సు లేని ఉపయోగం కాపీహక్కు యజమాని యొక్క అసలైన కృతికి ఇప్పటికే ఉన్న లేదా భవిష్యత్తులో ఉండగల మార్కెట్‌కు హాని కలిగిస్తుందా లేదా అనే విషయాన్ని కోర్టులు సమీక్షిస్తాయి. దీన్ని అంచనా వేయడంలో, సముచిత ఉపయోగం అసలు కృతి యొక్క ప్రస్తుత మార్కెట్‌ను దెబ్బతీస్తుందా లేక ఈ సముచిత ఉపయోగం విస్తృతంగా మారితే గణనీయమైన హాని కలిగించగలదా లేదా ఈ రెండూ జరుగుతాయా అని కోర్టులు పరిశీలిస్తాయి.
ఈ నాలుగు అంశాలతో పాటు, న్యాయస్థానం న్యాయమైన ఉపయోగ విశ్లేషణకు సంబంధించిన ఏవైనా ఇతర అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకునేలా చట్టం అనుమతిస్తుంది. న్యాయస్థానాలు న్యాయమైన ఉపయోగ క్లెయిమ్‌లను సందర్భాన్ని బట్టి మూల్యాంకనం చేస్తాయి. ఏ కేసు ఫలితమైనా ఆ కేసు యొక్క నిర్దుష్ట వాస్తవాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ముందుగా నిర్ణయించిన శాతం లేదా పని మొత్తం-లేదా నిర్దిష్ట సంఖ్యలో పదాలు, పంక్తులు, పేజీలు, కాపీలు-అనుమతి లేకుండా ఉపయోగించబడవచ్చని నిర్ధారించడానికి నిర్దుష్టమైన సూత్రం అంటూ ఏదీ లేదు. [16]
పబ్లిక్ డొమైన్‌లోని కృతులను ఎవరైనా స్వేచ్ఛగా కాపీ చేసి ఉపయోగించుకోవచ్చు. ఖచ్చితంగా చెప్పాలంటే, "పబ్లిక్ డొమైన్" అనే పదానికి అర్థం, ఆ అసలు కృతికి ఏ మేధో సంపత్తి హక్కుల పరిధి (కాపీహక్కు, ట్రేడ్‌మార్క్, పేటెంట్ లేదా ఇతరత్రా) లోనూ లేదని. [17] అయితే, ఈ అధ్యాయం కాపీహక్కు‌కు సంబంధించిన పబ్లిక్ డొమైన్‌ను మాత్రమే చర్చిస్తుంది.
ఒక కృతి అనేక రకాలుగా పబ్లిక్ డొమైన్‌లోకి ప్రవేశించవచ్చు. ఉదాహరణకు, (ఎ) కృతిని రక్షించే కాపీహక్కు గడువు ముగిసి ఉండవచ్చు లేదా (బి) యజమాని తన కృతిని ప్రజలకు స్పష్టంగా విరాళంగా ఇచ్చి ఉండవచ్చు లేదా (సి) కృతి, కాపీహక్కు రక్షించగల రకం కాదు.
1976 కాపీహక్కు చట్టం అమలులోకి రావడంతో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లో " అనాధ రచనలు" సమస్య తలెత్తింది. ఇది కాపీహక్కు చేయబడిన రచనలను నమోదు చేయవలసిన అవసరాన్ని తొలగించి, "అసలైన కృతులన్నీ ఏ మాధ్యమంలో ఉన్నప్పటికీ" [1] కాపీహక్కు హోదాలోకి వస్తాయని చెప్పింది. రిజిస్ట్రేషన్ అవసరాన్ని తొలగించడంతో, కాపీహక్కుదారులను ట్రాక్ చేయడానికి, గుర్తించడానికి వీలైన కేంద్రీయ నమోదు స్థానం కూడా లేకుండా పోయింది. పర్యవసానంగా, కాపీహక్కు ఉన్న కృతులను వాడుకునే అవకాశమున్న చిత్రనిర్మాతలు లేదా జీవిత చరిత్ర రచయితల వంటివారు, తాము ఉపయోగించుకునే రచనలు చాలావరకు కాపీహక్కులకు లోబడి ఉన్నాయనే భావించాలి. ప్రణాళికాబద్ధమైన ఉపయోగం చట్టం ద్వారా అనుమతించబడకపోతే (ఉదాహరణకు, సముచిత ఉపయోగం ద్వారా), వారు ఉపయోగించాలనుకుంటున్న ప్రతి కృతికీ కాపీహక్కు స్థితిని తామే స్వయంగా పరిశోధించుకోవాలి. కాపీహక్కు-దారుల కేంద్రీయ డేటాబేసు లేకుండా, కాపీహక్కు-దారులను గుర్తించడం, సంప్రదించడం కొన్నిసార్లు కష్టంగా ఉంటుంది; ఈ కోవ లోకి వచ్చే రచనలను "అనాథ"గా పరిగణించవచ్చు.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
