ప్రధాన మంత్రి గ్రామ సడక్ యోజన

ప్రధాన్ మంత్రి గ్రామ సడక్ యోజన (PMGSY) అనేది రహదారుల్లేని గ్రామాలకు అన్ని కాలాల్లోనూ అనుకూలంగా ఉండే రహదారిని నిర్మించే కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకం. ఈ పథకంలో 500 కంటే ఎక్కువ జనాభా, కొండ ప్రాంతాలలో 250 కంటే ఎక్కువ జనాభా కలిగిన 1,78,000 ప్రాంతాలను అనుసంధానించడానికి ప్రణాళిక చేసారు. వీటిలో 82 శాతాన్ని 2017 2017 డిసెంబరు నాటికి అనుసంధానం చేసారు. మిగిలిన 47,000 ప్రాంతాలను 2019 మార్చి నాటికి పూర్తి చేసే ప్రతిపాదన ఉంది. ఈ కార్యక్రమం ప్రారంభంలో 100% కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకం, అంటే ఈ పథకాన్ని అయ్యే ఖర్చును మొత్తం కేంద్ర ప్రభుత్వం అందచేస్తుంది . 2015-16 సంవత్సరం నుండి అయ్యే ఖర్చుకు నిధులు 60:40 నిష్పత్తిలో కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య పంచుకోబడ్డాయి.^[1]

ప్రధాన మంత్రి గ్రామ సడక్ యోజన (PMGSY)
ప్రధానమంత్రి గ్రామీణ రోడ్ పథకం
ప్రధానమంత్రి గ్రామ సడక్ యోజన marker in a village in Punjab
దేశం	భారతదేశం
ప్రారంభం	15 ఆగస్టు 2000; 24 సంవత్సరాల క్రితం (2000-08-15)
స్థితి	అమలులో ఉంది

చరిత్ర

ఈ కేంద్రీకృత ప్రాజెక్టును 2000 డిసెంబరు 25న అప్పటి ప్రధాని అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రారంభించాడు.^[2] ఈ ప్రాజెక్టును కేంద్ర గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ రూపొందించి, అమలు చేస్తోంది. ఈ పథకానికి అవసరమయ్యే నిధులను పూర్తిగా కేంద్ర ప్రభుత్వం సమకూరుస్తుంది. 2015 నవంబరులో, కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకాల హేతుబద్ధీకరణపై 14వ ఆర్థిక సంఘం, ముఖ్యమంత్రుల ఉపసంఘం సిఫారసులను అనుసరించి, ఈ ప్రాజెక్టుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం 60%, రాష్ట్రాలు 40% నిధులు సమకూరుస్తాయని ప్రకటించారు.^[3]

లక్ష్యం

ప్రధానమంత్రి గ్రామ సడక్ యోజనలో 500 మంది, అంతకంటే ఎక్కువ జనాభా (2001 జనాభా లెక్కల) ఉన్న గ్రామీణ ప్రాంతాలలోని అర్హులైన సంబంధం లేని ఆవాసాలకు అన్ని కాలాలకూ అనుకూలమైన (అవసరమైన కల్వర్టులు, క్రాస్-డ్రైనేజీ నిర్మాణాలతో) రహదారుల ద్వారా అనుసంధానం చేయడాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. ప్రత్యేక కేటగిరీ రాష్ట్రాలకు సంబంధించి (అరుణాచల్ ప్రదేశ్, అస్సాం, మణిపూర్, మేఘాలయ, మిజోరం, నాగాలాండ్, సిక్కిం, త్రిపుర, హిమాచల్ ప్రదేశ్, జమ్మూ & కాశ్మీర్, ఉత్తరాఖండ్), ఎడారి ప్రాంతాలు (ఎడారి అభివృద్ధి కార్యక్రమంలో గుర్తించిన విధంగా), గిరిజన ప్రాంతాలు (రాజ్యాంగంలోని షెడ్యూల్ 5), ఎంపిక చేయబడిన గిరిజన, వెనుకబడిన ప్రాంతాలు (హోం వ్యవహారాలు, ప్రణాళికా సంఘంచే గుర్తించబడినవి) 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 250 మంది అంతకంటే ఎక్కువ జనాభా ఉన్న అర్హులైన అన్ కనెక్ట్ చేయని ఆవాసాలను అనుసంధానించడం దీని లక్ష్యం. ఇంటిగ్రేటెడ్ యాక్షన్ ప్లాన్ (IAP) బ్లాక్ ల కొరకు (హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా గుర్తించబడ్డ విధంగా), వంద మంది అంతకంటే ఎక్కువ జనాభా ఉన్న (2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం) సంబంధం లేని ఆవాసాలు ఈ పథకమునకు అర్హత కలిగి ఉన్నాయి.^[4]

పర్యవేక్షణ

ప్రధానమంత్రి గ్రామ సడక్ యోజన కార్యక్రమ మార్గదర్శకాలకు అనుగుణంగా, రోడ్డు పనుల నాణ్యతను ధ్రువీకరించడం సంబంధిత రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల బాధ్యత. గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ నాణ్యతా నియంత్రణపై సాధారణ మార్గదర్శకాలను జారీ చేసింది, క్షేత్ర (పని) స్థాయిలో నాణ్యతా నియంత్రణ ప్రక్రియలను నియంత్రించడానికి గ్రామీణ రహదారుల కొరకు క్వాలిటీ అస్యూరెన్స్ హ్యాండ్ బుక్ ను సిఫారసు చేయడం జరిగింది. పథకం అమలులో పనులు చేయడానికి, లక్ష్యాలను గుర్తించడానికి, పురోగతిని పర్యవేక్షించడానికి ఆన్‌లైన్ మేనేజ్‌మెంట్, మానిటరింగ్ అండ్ అకౌంటింగ్ సిస్టమ్ లేదా OMMAS GIS వ్యవస్థ అభివృద్ధి చేయబడింది.^[5] OMMS పౌరుల విభాగంలో (http://omms.nic.in) వీక్షించదగిన అన్ని రాష్టాల నివేదికలను రూపొందిస్తుంది.^[6]