From Wikipedia, the free encyclopedia
షాయిరి ఉర్దూ, పంజాబీ, హిందీ భాషలలో 'షాయిరి' లేక కవిత్వం ప్రధానంగా షేర్ లేక రెండు పంక్తుల కవితలపై ఆధారపడి వుంటుంది. షేర్ కు బహువచనము 'అషార్'. నజమ్ లేక గజల్ అషార్ లపై ఆధారపడివుంటుంది, ప్రతి షేర్ సంపూర్ణమయిన సారాంశాన్ని కలిగి వుంటుంది. నజమ్ లోని ప్రతి షేర్ ఒకే అంశంపై వర్ణింపబడివుంటుంది. గజల్ లో ప్రతి షేర్ స్వంతసారాంశాన్ని గలిగివుంటుంది.
చూడుము షేర్
షేర్ కు ఇంకొక నామము 'బైత్', షేర్-ఒ-షాయిరికి మరో పేరు బైత్-బాజి
గజల్ లోని ఉన్నత ప్రామాణికాలు గల షేర్ ను 'బైతుల్ గజల్' అంటారు.
చూడుము గజల్
షాయిరీలో కేవలం ఒకే 'షేర్' ను రచిస్తే దాన్ని 'ఫర్ద్' అని అంటారు.
చూడుము హమ్ద్
హాస్యభరితమయిన కవితను 'హజల్' అని అంటారు.
ఒకరి వ్యక్తిత్వాన్ని కించపరుస్తూ వ్రాయబడ్డ కవిత 'హిజ్వ్'. చక్కగా చెప్పాలంటే 'మద్దాహ్' కు వ్యతిరేకం ఈ 'హిజ్వ్'. నిజంచెప్పాలంటే హిజ్వ్ వ్రాసే కవులు బహు అరుదు.
ఒక గజల్ లో ఒక మత్లా తరువాత ఇంకో మత్లా రచిస్తే, ఈ రెండవ మత్లాను 'హుస్న్-ఎ-మత్లా' అంటారు..
రాజులు, పోషకులు గూర్చి శ్లాఘిస్తూ వ్రాసే కవితలను 'మద్దాహ్' అని అంటారు.
మహమ్మదు ప్రవక్త గారి వంశం, వారి సంతానాన్ని లేదా ఔలియాలను స్తుతిస్తూ, పొగుడ్తూ వ్రాయబడ్డ కవిత.
చూడుము మఖ్ తా
చూడుము మర్సియా
చూడుము మస్నవి
గజల్ లోని మొదటి షేర్ను 'మత్లా' అని అంటారు.
షేర్ లోని ఒక పంక్తిని 'మిస్రా' అని అంటారు.
చూడుము మిస్రా
ఈశ్వరున్ని (అల్లాహ్) ను స్తుతిస్తూ, ప్రార్థిస్తూ పాడే కవిత (లు) . ముఖ్యంగా ఇవి 'ప్రార్థనలు'.
ఆరు మిస్రాలు గల కవితలను 'ముసద్దస్' అంటారు. ముసద్దస్ వ్రాయడంలో అల్తాఫ్ హుసేన్ హాలి ప్రసిధ్ధుడు.
చూడుము నాత్
సాహిత్యంలో నజమ్ అనగా పద్యం లేక కవిత. కవిత ఒక అంశంపై గాని ఒక ఆలోచనపై గాని రచింపబడి వుంటుంది.
చూడుము ఖాఫియా
కీర్తిస్తూ రచింపబడ్డ కవితను 'ఖసీదా' అంటారు.
చూడుము ఖసీదా
రెండు అషార్ ల కవితను ఖతా అని అంటారు.
చూడుము రదీఫ్
చూడుము రుబాయి
మహమ్మదు ప్రవక్త, హుసేన్ ఇబ్న్ అలీ, ఇతర ఔలియా లను శ్లాఘిస్తూ సమర్పించే వందనాన్ని సలామ్ అంటారు.
వివాహ సందర్భాలలో చదివే గేయాలను, పాటలను, కవితలను సెహ్రా అని అంటారు.
పాడుబడ్డ నగరం గురించి వ్రాసే కవితలను షెహ్ర్-ఎ-ఆషూబ్ అని అంటారు.
కవితలను 'రాగయుక్తంగా' గాక 'సాదా' గా వినిపించడాన్ని 'తహ్-తుల్-లఫ్జ్' అని అంటారు.
కవులు తమ కవితలలో ఉపయోగించే 'కలం పేరు' లను తఖల్లుస్ అంటారు.
కవితను 'రాగయుక్తం' గా పాడడాన్ని 'తరన్నుమ్' అంటారు.
బేజారు పడడాన్ని 'వాసోఖ్త్' అని అంటారు. విరక్తి చెంది వ్రాసే కవితలు, ప్రేమించినవారిపట్ల ఏహ్యతాభావాలు ఏర్పడినపుడు వ్రాసే కవితలను 'వాసోఖ్త్' అని అంటారు.
పాట, గీతం లేక నేపథ్యం
కవిసమ్మేళనము. చూడుము ముషాయిరా
ఖౌల్ అనే పదం నుండి ఉద్భవించిన పదం ఈ ఖవ్వాలి. ఖౌల్ అనగా సద్వచనం. సద్వచనాలు గల గీతాలాపనను ఖవ్వాలీ అంటారు. ఖవ్వాలీ గీతాలాపన చేసేవారిని ఖవ్వాల్ అని అంటారు. ఖవ్వాలీలలో సాధారణంగా హమ్ద్, నాత్, మన్ ఖబత్, గజల్లు వుంటాయి.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.