![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Doppler_heartbeat_0218103423_1038270_7w_3d.gif/640px-Doppler_heartbeat_0218103423_1038270_7w_3d.gif&w=640&q=50)
డాప్లర్ ప్రభావం
From Wikipedia, the free encyclopedia
డాప్లర్ ప్రభావం లేదా (డాప్లర్ మార్పు) అనే దృగ్విషయాన్ని ఒక ఉదాహరణ ద్వారా అర్థం చేసుకోవడం తేలిక. తరంగాలని పుట్టించే ఉత్పత్తి స్థానం (సోర్స్), ఆ తరంగాలని పరిశీలించే పరిశీలకుడు (అబ్జర్వర్) ఉన్నాయనుకుందాం. ఇవి శబ్ద తరంగాలు కావచ్చు, కాంతి తరంగాలు కావచ్చు, విద్యుదయస్కాంత తరంగాలలో ఏవైనా కావచ్చు. ఈ తరంగాల ఉచ్చ స్థానాల మధ్య దూరాన్ని "తరంగాల పొడుగు" (వేవ్ లెంగ్త్) అంటారు. ఈ తరంగాలు ఉత్పత్తి స్థానం నుండి బయలుదేరి అన్ని దిశలలోకీ ఒక నియమిత వేగంతో ప్రయాణం చేస్తాయి. ఒక సెకండు కాల వ్యవధిలో ఎన్ని తరంగాలు మన దృష్టి పథాన్ని దాటుకు వెళతాయో దానిని "సెకండుకి ఇన్ని తరంగాలు" అని కొలుస్తారు. ఈ కొలమానాన్ని తరచుదనం అని కానీ, పౌనఃపున్యం (ఫ్రీక్వెన్సీ) అని కానీ అంటారు.
ఇప్పుడు ఒక ఉదాహరణని తీసుకుందాం. మనం రైలు చపటా మీద నిలబడి ఉండగా ఈల వేసుకుంటూ ఒక రైలు బండి దూసుకుపోయిందనుకుందాం. రైలు ఇంజను (ఉత్పత్తి స్థానం) వేసే ఈల కీచుదనంలో మార్పు ఉండదు కాని మన (పరిశీలకుడు) చెవికి ఆ ఈల కీచుదనంలో మార్పు ఉన్నట్లు వినిపిస్తుంది. ఇది ఎలాంటి మార్పు? రైలు బండి మనని సమీపిస్తూన్నప్పుడు కీచుదనం పెరుగుతుంది, రైలు మనకి దూరం అవుతూన్నప్పుడు కీచుదనం తరుగుతుంది. ఎందువల్ల? ఈల వేస్తూన్న రైలు బండి మనని సమీపిస్తూన్నప్పుడు ఆ శబ్ద తరంగాలు ఒకదానిమీద మరొకటి పడి నొక్కుకు పోతాయి. అనగా వాటి తరంగాల పొడుగు తగ్గుతుంది. అందుకని ఎక్కువ కీచుగా వినిపిస్తుంది. బండి దూరం అవుతూన్నప్పుడు ఆ శబ్ద తరంగాలు "సాగుతాయి." కనుక మనకి కీచుదనం తరిగినట్లు (లేదా బొంగురుతనం పెరిగినట్లు) అనిపిస్తుంది.
ఈ దృగ్విషయాన్ని ఆస్ట్రేలియా భౌతిక శాస్త్రవేత్త క్రిస్టియన్ డాప్లర్ 1842 లో గమనించి దానికి పైన చెప్పిన విధంగా వివరణ ఇచ్చేడు. ఆయన గౌరవార్థం ఈ దృగ్విషయాన్ని డాప్లర్ ప్రభావం అనడం మొదలు పెట్టేరు.
ఈ డాప్లర్ ప్రభావం కాంతి తరంగాల విషయంలో కూడ కనిపిస్తుంది. విశ్వంలో ఉన్న క్షీరసాగరాలు (గేలక్సీలు) ఎంతో జోరుగా ప్రయాణం చేస్తూ ఉంటాయి. కొన్ని మన వైపు వస్తూ ఉంటే కొన్ని మననుండి దూరంగా జరిగిపోతూ ఉంటాయి. మన వైపు ప్రయాణించే క్షీరసాగరాల నుండి వెలువడే కాంతి కెరటాలు డాప్లర్ ప్రభావానికి లోనయి ఉండవలసిన రంగు కంటె నీలంగా కనిపిస్తాయి. మన నుండి దూరంగా జరిగే క్షీరసాగరాల నుండి వెలువడే కాంతి కెరటాలు డాప్లర్ ప్రభావానికి లోనయి ఉండవలసిన రంగు కంటె ఎక్కువ ఎర్రగా కనిపిస్తాయి. ఇలా ఎర్రగా కనిపించినప్పుడు దానిని డాప్లర్ రెడ్షిఫ్ట్ అంటారు. ఈ ఎరుపు జరుగుడు ని బట్టే ఈ విశ్వం నిరంతరం వ్యాప్తి చెందుతున్నాదని తీర్మానించేరు.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Doppler_effect_diagrammatic.svg/640px-Doppler_effect_diagrammatic.svg.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Doppler_heartbeat_0218103423_1038270_7w_3d.gif/320px-Doppler_heartbeat_0218103423_1038270_7w_3d.gif)