From Wikipedia, the free encyclopedia
Zemljotres u Skoplju 1963. (mkd. ), zemljotres momentne magnitude 6,1 koji se dogodio u Skoplju, SR Makedonija (danas Severna Makedonija) tada delu SFR Jugoslavije 26. jula 1963. u kojem je preko 1.000 ljudi poginulo, više od 3.000 povređeno, a između 120.000 i 200.000 ostalo bez vlastitog doma. U potresu je uništeno između 75 i 80 posto grada.
Potres koji je na lestvici magnitude momenta merio 6,1[1] (ekvivalentno 6,9 na Rihterovoj skali)[5][4] zbio se 26. jula 1963. u 4.17 sati prema UTC[2] (5.17 prema lokalnom vremenu)[4][3] u Skoplju, Socijalistička Republika Makedonija, tada delu SFR Jugoslavije (danas Severna Makedonija). Podrhtavanje je trajalo 20 sekundi[4][5] i osetilo se duž većine doline reke Vardar.[5]
Vest je iz Skoplja u Beograd preneo u rano jutro 26. jula 1963. dopisnik „Politike“ Jovan Popovski, a odatle su vest preuzele druge agencije. Tim povodom Politika je štampala prvo vanredno izdanje svog časopisa posle Drugog svetskog rata.[6]
Nakon nekoliko dana od zemljotresa 35 država zatražilo je od Generalne skupštine Ujedinjenih nacija da uvrsti pomoć za Skoplje na popis svojih agenda. Pomoć u obliku novca, medicinskih, inženjerskih i građevinskih timova i namirnica ponudilo je 78 država.[3]
Javne zgrade koje su potpuno srušene ili napola oštećene, na području Opštine Centar:.[7]
Predsednik SFRJ Josip Broz Tito je odmah posle zemljotresa izjavio:
Skoplje je doživelo neviđenu katastrofu, ali mi ćemo ponovno izgraditi Skoplje. Postaće ponos i simbol bratstva i jedinstva, jugoslovenske i svetske solidarnosti.
Ove reči (slova) su napravljene od stiropora i okačene na staroj železničkoj stanici kao spomen-obeležje u izgradnji posle zemljotresa. Poruku je 2000. godine uklonio tadašnji direktor Muzeja uz obrazloženje da slova bi bila zamenjena novima, a zid rekonstruisan. Ali do danas to nije učinjeno.[8]
Ubrzo je grad počeo da se gradi po nacrtima Kenzo Tange i Adolfa Ciborovskog. Stara železnička stanica je danas Muzej grada Skoplja i simbol je zemljotresa. Sat stanice je zauvek zaustavljen u kobnih 5:17 ujutru.
Jedna od prvih mera gradskih vlasti bila je organizovana evakuacija skopske dece širom Makedonije i SFR Jugoslavije. Kako bi evakuacija bila organizovanija, pri Gradskoj skupštini je formirano Odeljenje za narodnu odbranu, koje je bilo dmešteno na igralištu FK Rabotnički, a evakuacijom su obuhvaćeni neaktivni stanovnici: žene, stari i nemoćni, invalidi i sva deca do 15 godina starosti . Nakon zemljotresa evakuisano je ukupno 105.000 ljudi, od čega oko 30.000 dece.[9] Deo evakuisanih (63.200 ljudi) otišao je kod rodbine i prijatelja u unutrašnjost Makedonije, a 41.743 je raspoređeno u druge jugoslovenske republike. Tako je Skoplje u danima posle zemljotresa postalo grad bez dece.
Oko 44.000 ljudi evakuisano je širom gradova Srbije, i to: Beograd, Niš, Leskovac, Kragujevac, Kraljevo, Smederevo, Sremska Mitrovica, Šabac, Kaniža, Bogovađa, Pionirski Grad i druga manja mesta. Opšta okružna bolnica u Skoplju je premeštena u Vranje, a bile su korištene i Nervna klinika, venerologija, ginekologija i otorinolaringologija u Nišu. Na Kosovo i Metohiju evakuisani su pacijenti u Internoj bolnici u Prištini.[10]
U Sloveniji iz Skoplja je evakuisano 2.875 dece, na mestima kao što su: Solkan, dom Ivana Cankara u Ljubljani, Izola, Postojna i Debeli Rtič kod Kopra. Oko 11.000 evakuisanih je bilo smešteno širom Bosne i Hercegovine, u objektima u Sarajevu, Bihaću, Banja Luci, Ilidži i drugde. Crveni krst Crne Gore je obezbedio smeštaj za oko 1.171 osobu. Veliki broj dece smešten je na Crnogorskom primorju, kao i u Titograd, Cetinje, Nikšić, Bar, Risan, Ivangrad, [ [Žabljak]] i druga mesta.
Za Hrvatsku otišlo 3.136 evakuisane dece: Rijeka, Split, Osijek, Preko kod Zadra, Vodice kod Šibenika, Ženski dom u Karlovac, Srpske Moravice, Crikvenica, Zagreb, a na hrvatskom primorju otkazani su turistički aranžmani gostima kako bi primila skopska deca.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_location_map.svg)
