From Wikipedia, the free encyclopedia
Uža porodica, nuklear familija, elementarna familija ili supružnička porodica je porodična grupa koja se sastoji od dva roditelja (muškarca i žene) i njihove dece (jednog ili više). Za razliku od jednoroditeljske porodice, veće šire porodice, ili porodice sa više od dva roditelja. Nuklearne porodice obično su usredsređene na bračni par, koji može imati bilo koji broj dece. Postoje razlike u definiciji među posmatračima. Neke definicije dozvoljavaju samo biološku decu koja su punokrvni srodnici i smatraju usvojenu ili polubraću i polusestre delom neposredne porodice, dok druge dozvoljavaju očuha i bilo koju kombinaciju zavisne dece, uključujući pastorčad i usvojenu decu. Neki sociolozi i antropolozi nuklearnu porodicu smatraju najosnovnijim oblikom društvene organizacije
Porodične strukture mešovitog para i njihove dece bile su prisutne u zapadnoj Evropi i Novoj Engleskoj u 17. veku, pod uticajem crkvenih i teokratskih vlada.[1] Pojavom protoindustrijalizacije i ranog kapitalizma, nuklearna porodica postala je finansijski održiva društvena jedinica.[2] Termin nuklearna porodica prvi put se pojavio početkom dvadesetog veka. Alternativne definicije su evoluirale tako da uključuju porodične jedinice na čelu sa istopolnim roditeljima[3] i možda dodatne odrasle rođake koji preuzimaju zajedničku roditeljsku ulogu;[4] u poslednjem slučaju takođe dobija ime supružničke porodice.[3]
Ovaj koncept koji usko definiše nuklearnu porodicu kao centralnu za stabilnost u savremenom društvu, promovisali su familijaristi koji su socijalni konzervativci u Sjedinjenim Državama, a osporavan je kao istorijski i sociološki neadekvatan za opisivanje složenosti stvarnih porodičnih odnosa.[5] U „Frojdovim teorijama identifikacije i njihovim derivatima” Uri Bronfenbrener navodi: „Veoma je malo poznato o razlikama u ponašanju očeva i majki prema sinovima i kćerkama, a još manje o mogućim efektima na takav različit tretman”. Malo se zna o tome kako funkcionišu postupci roditeljskog ponašanja i identifikacije, i kako deca tumače učenje seksualnih uloga. U svojoj teoriji, on koristi „identifikaciju” sa ocem u smislu da će sin slediti polnu ulogu koju mu pruža otac, a zatim da bi otac mogao da identifikuje razliku roditelja „unakrsnog pola” za svoju ćerku.
Istoričari Alan Makfarlajn i Peter Laslet postulirali su da su nuklearne porodice bile primarni aranžman u Engleskoj od 13. veka. Ovaj primarni aranžman se razlikovao od uobičajenog aranžmana u južnoj Evropi, delovima Azije i na Bliskom istoku, gde je bilo uobičajeno da mladi odrasli ostanu u porodičnoj kući ili se venčaju u porodičnu kuću. U Engleskoj su multi-generacijska domaćinstva bila neuobičajena, jer bi mladi odrasli uštedeli dovoljno novca da se odsele u svoje domaćinstvo nakon što se venčaju. Sociolog Brižit Berger tvrdila je, „mlada nuklearna porodica morala je da bude fleksibilna i pokretna dok je tražila priliku i imovinu. Prisiljeni da se oslanjaju na svoju domišljatost, njeni članovi su takođe morali da planiraju budućnost i razviju buržoaske navike rada i štednje.”[6] Berger takođe napominje da bi to mogao biti jedan od razloga zašto je industrijska revolucija započela u Engleskoj i drugim zemljama severozapadne Evrope. Međutim, istorijski značaj nuklearne porodice u Engleskoj osporio je Kord Oestman.[7]
Kao faktor plodnosti, pojedinačna nuklearna domaćinstva uglavnom imaju veći broj dece od zajedničkog životnog aranžmana, prema studijama iz zapadnog sveta[8] i Indije[9]
Sprovedena su istraživanja koja pokazuju razliku u broju željene dece po domaćinstvu u zavisnosti od toga gde žive. Porodice koje žive u ruralnim oblastima želele su da imaju više dece nego porodice u urbanim sredinama. Jedna studija urađena u Japanu između oktobra 2011. i februara 2012, dalje je istraživala efekat područja prebivališta na srednji željeni broj dece.[10] Istraživači studije došli su do zaključka da su žene koje žive u ruralnim područjima sa većim porodicama verovatnije želele više dece u poređenju sa ženama koje su živele u urbanim oblastima u Japanu.
DNK izvađena iz kostiju i zuba u 4600 godina starog pogrebnog mesta iz kamenog doba u Nemačkoj pružila je najranije dokaze o socijalnom priznanju porodice koja se sastoji od dva roditelja sa više dece.[11] Međutim, nema dokaza koji bi pokazali da je porodica živela u ekskluzivnom jednoporodičnom domaćinstvu bez sluga, robova, prijatelja ili članova šire porodice. To, prema tome, nije dokaz ranijeg postojanja moderne nuklearne porodice.
Merijam-VebsterMerriam-Webster datira termin nuklearna porodica unazad do 1947. godine,[12] dok Oksfordski engleski rečnik navodi referencu na termin iz 1925. godine; stoga je ovaj termin relativno nov.
U svojoj najčešćoj upotrebi, termin nuklearna porodica odnosi se na domaćinstvo koje se sastoji od oca, majke i njihove dece,[13] svi od kojih su u jednom stanu domaćinstva.[12] Džordž Merdok, posmatrač porodica, dao je rani opis:
Porodica je socijalna grupa koju odlikuje zajedničko prebivalište, ekonomska saradnja i reprodukcija. Ona sadrži odrasle osobe oba pola, od kojih najmanje dvoje održavaju socijalno odobrenu seksualnu vezu, i jedno ili više dece, sopstvenih ili usvojenih, od polno kohabitirajućih odraslih osoba.[14]
Mnogi pojedinci su u svom životu deo dve nuklearne porodice: familije porekla u kojoj su potomci, i porodice razmnožavanja u kojoj su roditelji.[15]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
