Vëllezërit Wright

Vëllezërit Wright—Orville (19 gusht 1971 - 30 janar 1948) dhe Wilbur (16 prill 1867 – 30 maj 1912) ishin dy shpikës dhe inxhinierë amerikanë të cilët rediten ndër aviatorët pionierë më të rëndësishm të kohës. Konsiderohet se janë të parët që kaë fluturuar në mënyrë të suksesshme me një makinë të motorizuar më të rëndë se ajri me Wright Flyer më 17 dhjetor 1903 ata mundën të shkëputeshin katër herë nga toka.^[1] Në vitet 1904–05, vëllezërit zhvilluan makinerinë e tyre fluturuese për të bërë fluturime më të gjata dhe më aerodinamike me Wright Flyer II, të ndjekur nga avioni me krahë fiks Wright Flyer III. Vëllezërit Wright ishin gjithashtu të parët që shpikën kontrollet e avionëve që bënin të mundur fluturimin me fuqi fikse.

Vëllezërit Wright
Orville dhe Wilbur Wright më 1905
Kombësia	Amerikan
Emrat e tjerë	Will dhe Orv Djemt e Peshkopit
Njohur për	Shpikja, ndërtimi dhe fluturimi i aeroplanit të parë të suksesshëm në botë me motor, Wright Flyer
Prind/ër	Milton Wright Susan Catherine Koerner Wright
Nënshkrimet      Orville Wright
Lindi	19 gusht 1971 Dayton, Ohio
Vdiq	30 janar 1948 (76 vjet) Dayton, Ohio
Shkaku i vdekjes	Sulm në zemër
Edukimi	Shkollë e lartë 3 vjeçare
Profesioni	Printer / botues, shitës me pakicë biçikletash / prodhues, shpikës / prodhues aeroplani, trainer piloti
Wilbur Wright
Lindi	16 prill 1867 Millville, Indiana
Vdiq	30 maj 1912 Dayton, Ohio
Shkaku i vdekjes	Ethe tifoide
Edukimi	Shkollë e lartë 4 vjeçare
Profesioni	Printer / botues, shitës me pakicë biçikletash / prodhues, shpikës / prodhues aeroplani, trainer piloti

Vëllezërit fituan aftësitë mekanike thelbësore për suksesin e tyre duke punuar për vite me radhë në dyqanin e tyre me qendër shtypi, biçikleta, motorë dhe makineri të tjera me qendër në Dayton, Ohio. Puna e tyre me biçikleta, në veçanti, ndikoi në besimin e tyre se një automjet i paqëndrueshëm siç është një makinë fluturuese mund të kontrollohet dhe ekuilibrohet me praktikën. Nga viti 1900 deri në fluturimet e tyre të para me fuqi në fund të vitit 1903, ata kryen teste të gjera avionësh që gjithashtu zhvilluan aftësitë e tyre si pilotë. Punonjësi i dyqanit të tyre Charlie Taylor u bë një pjesë e rëndësishme e ekipit, duke ndërtuar motorin e tyre të parë të aeroplanit në bashkëpunim të ngushtë me vëllezërit.

Statusi i vëllezërve Wright si shpikës të aeroplanit ka qenë subjekt i kundër-pretendimeve nga palë të ndryshme. Shumë polemika vazhdojnë rreth pretendimeve të shumta konkurruese të aviatorëve të hershëm. Edward Roach, historian për Parkun Historik Kombëtar të Trashëgimisë së Aviacionit të Dejtonit, argumenton se ata ishin inxhinierë të shkëlqyeshëm autodidaktë që mund të drejtonin një kompani të vogël, por ata nuk kishin aftësi biznesi ose temperament për të dominuar industrinë në rritje të aviacionit.^[2]

Fëmijëria

Wilbur (majtas) dhe Orville si fëmijë më 1876.

Vëllezërit Wright ishin dy nga shtatë fëmijët e lindur nga Milton Wright (1828–1917), me prejardhje angleze dhe holandeze, dhe Susan Catherine Koerner (1831–1889), me prejardhje gjermane dhe zvicerane. Nëna e Milton Wright, Catherine Reeder, ishte me prejardhje nga pasardhësi i familjes Vanderbilt dhe familjes Gano të New Rochelle, New York.^[3] Wilbur lindi pranë [[Millville, Indiana], në vitin 1867; Orville në Dayton, Ohio, në vitin1871. Vëllezërit nuk u martuan kurrë. Vëllezërit dhe motrat e tjerë të Wright ishin Reuchlin (1861–1920), Lorin (1862–1939), Katharine (1874–1929) dhe binjakët Otis dhe Ida (lindur 1870, vdiqën në foshnjëri). Prejardhja e drejtpërdrejtë atërore kthehet te një Samuel Wright (lindur më 1606 në Essex, Angli) i cili lundroi në Amerikë dhe u vendos në Massachusetts në vitin 1636.^[4]

Willbur u emërua pas Willbur Fisk dhe Orville pas Orville Dewey të dy klerikë që admiroi Milton Wright. Vëllezërit u quajtën "Will" dhe "Orv" nga shokët e tyre dhe në Dayton, ndërsa fqinjët i njohën ata shkurt si "fëmijët e Peshkopit", ose "djemtë e Peshkopit". Në shkollën fillore, Orville u përjashtua një herë për shkak sjelljes së keqe. Në vitin 1878 kur familja jetonte në Cedar Rapids, Iowa, babai i tyre solli në shtëpi një helikopter lodër për dy djemtë e tij më të vegjël. Pajisja u bazua në një shpikje të pionierit aeronautik francez Alphonse Pénaud. I bërë prej letre, bambu dhe tape me një shirit gome për të rrotulluar rotorin e tij, ishte i gjatë rreth 30 cm. Wilbur dhe Orville luajtën me të derisa u prish, dhe pastaj ndërtuan të tyret. Në vitet e mëvonshme, ata theksuan përvojën e tyre me lodrën si shkëndijë të interesit të tyre për të fluturuar.

Referime

1. "Telegram from Orville Wright in Kitty Hawk, North Carolina, to His Father Announcing Four Successful Flights, 1903 December 17". World Digital Library (në anglisht).
2. Roach, Edward J. The Wright Company: From Invention to Industry. Athens, Ohio: Ohio University Press, 2014. ISBN 978-0-8214-2051-5, page 2.
3. Wright, Milton. The Reeder Family. The Making Of A Township: Being an Account of the Early Settlement and Subsequent Development of Fairmount Township Grant County, Indiana 1829–1917, pages 223–227.
4. Gibbs-Smith, Charles Harvard (2002). The Wright Brothers (në anglisht). ISBN 9781900747448.