Uganda
From Wikipedia, the free encyclopedia
Uganda ndodhet në pjesën lindore të Afrikës dhe është një vend kontinental. Kufirit tokësor i Ugandës përshkohet nga kufiri me Sudanin në veri, me Keninë në lindje, me Tanzaninë e Ruandën në jug, dhe RD të Kongos në perëndim.
| Republika e Ugandës Jamhuri ya Uganda | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 Vendndodhja e Ugandës (blu)
–
në Afrikë
(
bojë qielli & gri e errët)
| |||||
| Moto Kombëtare | "For God and My Country" | ||||
| Himni Kombëtar | "Oh Uganda, Land of Beauty" | ||||
| Kryeqyteti | Kampala | ||||
| Gjuha zyrtare | Anglisht, Swahili | ||||
| Pavarësia | 9 tetor 1962 nga Br. e Madhe | ||||
| Anëtarësimi në OKB | 25 Tetor 1962 | ||||
| Forma e qeverisjes | Republikë Gjysmë-presidenciale | ||||
| President | Yoweri Museveni | ||||
| Kryeministër | Ruhakana Rugunda | ||||
| Sipërfaqja – totale – % ujë | Vëndi i 81-të 241.038 km² 15,89 | ||||
| Popullsia (2014) – totale – dendësia | Vëndi i 35-të 37.873.253 banorë 137,1 banorë/km² | ||||
| Monedha | Shilinga Ugandeze (UGX) | ||||
| Zona kohore – zakonisht – në verë |
UTC+3 nuk ka | ||||
| Targat e automj. | U | ||||
| Prefiksi telefonik | +256 | ||||
| Kodi i internetit | .ug | ||||
| Kodi ISO 3166-1 | UG | ||||
Republika e Ugandës zë një sipërfaqe prej 241 038 km2 në të cilën jetojnë diçka më shumë se 22 milion banorë, shumica e të cilëve janë banatu/banatinë. Kryeqytet i republikës është Kampala dhe gjuhë zyrtare shtetërore janë anglishtja dhe një gjuhë e quajtur suaheli. Sipas Kushtetutës së nxjerrë më 1995 Uganda është një republikë presidenciale.
Sipërfaqja e Ugandës në pjesën më të madhe është e ngritur në nivel të Afrikës Qendrore. Është e brishtë me disa ishuj dhe vullkane dhe mbi të sundon një klimë tropikale e vendeve në lartësi të dukshme mbi detare.
Që nga 1500-ta është bërë themelimi i një forme shtetërore nga Hima, ndër të tjerat nga 1660 e njohur edhe si Buganda. Ky vend i nënshtrohet sundimit britanikë më 1890, dhe nga 1922-ta letrat e evropianëve paraqite si pjesë e Afrikës lindore britanike. Shpallja e pavarësisë së Ugandës është bërë më 1962 nën presidentin e shtetit, Mbretini Mutesa i II-të i cili më 1966 u rrëzua nga M.Oboti (M. Obote). Pas këtij ndiqe një drejtim i një lloj socializmi autoritar i cili nga viti 1971 deri 1979 shndërrohet në diktaturë. Pas periudhës së diktaturës, pason zgjedhja ushtarake e drejtuar nga Idi Amin Dada, zgjedhe e cila merr fund me kthimin e Obotit në vitin 1980 (dei 1985).
Me ndihmën e një puçi ushtarakë vije në fuqi presidenti Y. Museveni (nga 1986-ta) i cili ndërmori disa reforma ekonomike dhe politike.
- Artikulli kryesorë : Gjeografia e Ugandës
Sipërfaqja e përgjithshme e Ugandës 236,040 km2 prej së cilës 36,330 km2 janë ujë. Uganda shtrihet rreth koordinatave gjeografike 1 00 ‘‘‘V’’’, 32 00 ‘‘‘P’’’.
Uganda nuk ka bregdet përpos daljeve në liqenet e shumta dhe në liqenin e madh Viktoria ndërsa ka një vijë kufitare prej 2,698 km të gjatë.
Klima në Ugandë është tropikale dhe në përgjithësi mund të ndahet në dy sezone të reshjeve, atë nga dhjetori deri në shkurt dhe nga qershori deri në gusht. Në pjesën verilindore është një klimë gjysmë shkretinore.
Relievi i Ugandës përbëhet kryesisht nga rrafshet e përmbyllura nga malet anash. Pika më e ultë e relievit 621 m është në liqenin Albert dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 5,110 metrave te pika Margarita në malet Stanley (ang.: Margherita Peak on Mount Stanley ), në kufi me RD Kongos.
Mbjellja e kallamoqit, kultivimi i bananeve për eksport, kafesë, mëndafshit, çajit, panxharsheqerit paraqesin degët më të rëndësishme të bujqësisë së Ugandës ekonomia e së cilës është e zhvilluar edhe në peshkimin, nxjerrjen e xehes së bakrit. Partnerë kryesorë të tregtisë së Ugandës janë Kenia, Britania e madhe dhe ShBA-ja. Rrjeti i transportit nuk është aq i zhvilluar, ka një linjë hekurudhore të quajtur linja për në Mombasa. Dallohet lundrimi në liqenin Viktoria (Victoria see) dhe porta ajrore internacionale në Entebe (Entebbe).
- Telekomunikacioni
- Transporti
- Ushtria
- Pushime
- Qeveria :
- Kryetari :
- Parlamenti :
- Ministria :
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
