From Wikipedia, the free encyclopedia
Paleografia (me prejardhje nga greqishtja , palaiós, që do të thotë “i vjetër” ,dhe "γράφειν", që do të thotë “të shkruash”) quhet shkenca që studion dorëshkrimet (duhet qartësuar që studiohet tipi dhe lloji i dorëshrkimeve,procesi i të shkruarit dhe jo konteksti apo përbërja e tyre si tekste apo dokumente) të vjetra dhe historike .Në këtë disiplinë përfshihet praktika e të deshifrimit, leximit dhe datimit të dorëshkrimeve historike,dhe konteksti kulturor i të shkruarit ,duke përfshirë metodat me të cilat janë prodhuar të shkruarit dhe librat ,si dhe historia e scriptoria .
Kjo disiplinë është një nga disiplinat ndihmëse të shkencës së historisë .Është e rëndësishme për kuptimin vërtetimin, dhe datimin e teksteve antike. Sidoqoftë, në përgjithësi nuk mund të përdoret për të gjetur dhe caktuar datat historike me saktësi të lartë.
Palaeografia mund të konsiderohet si një aftësi thelbësore për historianët dhe filologjistët ,sepse merret me 2 pika të rëndësishme .E para, meqënëse stili i një alfabeti të vetëm në çdo gjuhë ka evoluar vazhdimisht, është e rëndësishme që të deshifrohen shkronjat/shenjat individuale sikur kanë ekzistuar në periudhat e ndryshme .E dyta, shkruesit shumë shpesh përdornin shkurtime, zakonisht që të shkruanin më shpejt dhe për të ruajtur hapësirë po ashtu, në mënyrë që specialisti-palaeograf duhet të dijë t’i interpretojë ato. Njohja e formave individuale të shkronjave, lidhjeve, pikësimit dhe shkurtesave i mundëson paleografit të lexojë dhe kuptojë tekstin.Paleografi duhet të njohë, së pari, gjuhën e tekstit (domethënë duhet të jesh ekspert në format e mëparshme përkatëse të këtyre gjihëve ); dhe e dyta, përdorimi historik i stileve të ndryshme në dorëshkrim, zakonet e shkrimit të zakonshëm, dhe shkurtesave shkruese ose noteriale. Njohuritë filologjike të gjuhës, fjalorit dhe gramatikës që përdoren përgjithësisht në një kohë ose vend të caktuar mund të ndihmojnë paleografët të identifikojnë falsifikimet e lashta ose më të fundit, krahas dokumenteve autentike.
Njohuria për materialet e shkrimit është gjithashtu thelbësore për studimin e shkrimit të dorës dhe për identifikimin e periudhave në të cilat një dokument ose dorëshkrim mund të jetë prodhuar. Një qëllim i rëndësishëm mund të jetë caktimi i tekstit një datë dhe një vend i origjinës: kjo është arsyeja pse paleografi duhet të marrë parasysh stilin dhe formimin e dorëshkrimit dhe shkrimit të dorës që përdoret në të.
Paleografia mund të përdoret për të dhënë informacione rreth datës në të cilën është shkruar një dokument. Sidoqoftë, "paleografia është zgjidhja e fundit për datimin e një dokumenti " dhe, "për duart e librave ( stile të ndryshme dorëshkrimi të përdorua gjatë mesjetës ,para zhvillimit të printimit dhe teknologjive të ngjashme ), një periudhë prej 50 vjetësh është afati i fundit i pranueshëm i kohës" duke sugjeruar që "rregulli i gishtit të madh" do të ishte të shmangim datimin e një dore (shkruesi) më saktësisht sesa një shtrirje prej të paktën shtatëdhjetë ose tetëdhjetë vjet ". Në një shtojcë me e-mail të vitit 2005 në letrën e tij të 1996 "Dating Paleographic of P-46" Bruce W. Griffin deklaroi se :"Derisa të zhvillohen metodologji më të rrepta, është e vështirë të ndërtohet një interval 95% të besueshëm për dorëshkrimet e NT pa lejuar një shekull për një datë të caktuar. "William M Schniedewind shkoi edhe më tej në përmbledhjen e letrës së tij të vitit 2005:
" Problemet e datimit paleografik të mbishkrimeve "dhe deklaroi se" e ashtuquajtura shkencë e paleografisë shpesh mbështetet në arsyetimin rrethor sepse nuk është ekzistojnë mjaftueshëm të dhëna për të nxjerrë një përfundim të saktë në lidhje me datimin e dokumenteve.Studjuesit gjithashtu kanë tendencë të tejkalojnë zhvillimin dhe evolimin e një gjuhe , duke supozuar modele të thjeshtësisë dhe jo të ndërlikimit ".
Vizatimi i vulës hieroglifike që gjendet në shtresën e Trojës VIIb.
Tabela që tregon alfabetin Mandaik (Abagada) me disa nga misteret e përfaqësuara nga shkronjat
Gjuha aramaike ka qënë gjuha e tregtisë ndërkombëtare të Lindjes së Mesme të Lashtë, me origjinë nga Siria e ditëve moderne, midis viteve 1000 dhe 600 pes. Ajo u përhap nga brigjet e Mesdheut në kufijtë e Indisë, duke u bërë jashtëzakonisht e njohur dhe duke u folur nga shumë njerëz, qoftë me ose pa ndonjë sistem të mëparshëm shkrimi. Shkrimi Aramaik shkruha në një formë bashkëtingëllore me një drejtim nga e djathta në të majtë. Alfabeti aramaik, një formë e modifikuar e Fenikasit, ka qënë paraardhësi i shkrimeve moderne arabe dhe hebraike, si dhe shkrimi Brāhmī, sistemi mëmë i shkrimit të abugidave më moderne në Indi, Azinë Juglindore, Tibet dhe Mongoli. Fillimisht, shkrimi aramaik nuk kishte ndryshim nga ai Fenikas, por më pas Aramejasit thjeshtësuan disa nga shkronjat, trashësuan dhe rrumbullakosën rreshtat e tyre: një tipar specifik i shkronjave të tij është dallimi midis d dhe r. Një risi në gjuhën aramaike është sistemi “matres lectionis” për të treguar zanore të caktuara. Shkrimet e hershme tëprejardhura nga Feniksi nuk kishin letra për zanore, dhe kështu shumica e teksteve shënonin vetëm bashkëtingëllore. Me shumë mundësi si pasojë e ndryshimeve fonetike në gjuhët semitike të Veriut, aramaët ripërdorën disa shkronja në alfabet për të përfaqësuar zanoret e gjata. Letra aleph ishte e punësuar për të shkruar / ā /, ai për / ō /, jod për / ī /, dhe vav për / ū /.
Shkrimi dhe gjuha aramaike zëvëndësuan kuneifoninët babilonase dhe gjuhën akkadeze, madje edhe në atdheun e tyre në Mesopotami. Përhapja e gjerë e shkronjave aramaike bëri të mundur që shkrimi i saj të përdoret jo vetëm në mbishkrime monumentale, por edhe në papirus dhe vazo. Papirë aramaikë janë gjetur në një numër të madh në Egjipt, veçanërisht në Elephantine - midis tyre ka dokumente zyrtare dhe private të vendbanimit ushtarak hebre në vitin 5 para lindjes së Krishtit . Në papirus arame dhe vazo, fjalët ndahen zakonisht nga një hapësirë e vogël, si në shkrimet moderne. Në fund të shekujve 3 - 2 p.e.s., shkronjat e deritanishme uniforme arame zhvilluan forma të reja, si rezultat i fragmentimit dialektik dhe politik në disa nëngrupe. Më e rëndësishmja nga këto është e ashtuquajtura dorëshkrimi i blloqeve hebraike, e ndjekur nga Palmyrene, Nabataean dhe dorëshkrimi Sirian i mëvonshëm.
Gjuha aramaike zakonisht ndahet në tre pjesë kryesore:
1. Aramaishtja e Vjetër ( e cila është e ndarë në arameishten e lashtë, perandorake, lindore të vjetër dhe arumishten e vjetër perëndimore)
2. Aramaishtja e Mesme, dhe
3. Aramaishtja moderne e ditëve të sotme.
Termi Aramaik i mesëm i referohet formës së aramaishtes e cila shfaqet në tekstet e drejtuara dhe arrihet në shekullin III pas Krishtit me humbjen e zanoreve të shkurtra të theksuara në rrokjet e hapura, dhe vazhdon deri në triumfin e gjuhës arabe.
Aramaishtja e Vjetër u shfaq në shekullin XI para Krishtit si gjuha zyrtare e shteteve të para aramaiane.Dëshmitarët më të vjetra për të janë mbishkrimet nga Siria veriore e shekujve 10 deri në shekullin e 8-të para Krishtit, veçanërisht traktate të gjëra shtetërore (rreth 750 pes) dhe mbishkrime mbretërore.Gjuha e Vjetër duhet të klasifikohet si "Aramaishtja e Lashtë" dhe përbëhet nga dy gjuhë të shkruara qartë dhe të standardizuara, Aramaishtja e Parë e Lashtë dhe Aramaishtja e Vjetër e Lashtë.Aramaishtja u ndikua në fillim kryesisht nga Akkadian, pastaj nga Shekulli 5 para Krishtit nga gjuha Perse (Farsi) dhe nga shekulli III para Krishtit nga Greqia, si dhe nga Hebraishtja, veçanërisht në Palestinë. Ndërsa Arumanishtja evoluoi në gjuhën perandorake të Perandorisë Neo-Asiriane, dorëshkrimi i përdorur për ta shkruar atë pësoi një ndryshim në një formë të shkrimit kursiv.Shembujt më të mirë të këtij dorëshkrimi vijnë nga dokumentet e shkruara në papirus nga Egjipti. Rreth 500 para Krishtit, Darius I (522–486) e bëri aramaishten të përdorur nga administrata Perandorake Akhemeniste në gjuhën zyrtare të gjysmës perëndimore të Perandorisë Persiane. Ky i ashtuquajtur "Imperial Aramaic" (“gjuha aramaike prerandorake”; shembulli më i vjetër , nga Egjipti, që i përket 495 para Krishtit) bazohet në një formë të shkruar ndryshe të panjohur të Aramaishtes së Lashtë nga Babilonia. Në ortografi, Imperial Official Aramaic (gjuha zyrtare perandorake aramaike) ruan format historike - alfabeti, ortografia, morfologjia, shqiptimi, fjalori, sintaksa dhe stili janë shumë të standardizuara. Vetëm formulimet e dokumenteve private dhe Proverbat e Ahiqar kanë ruajtur një traditë më të vjetër të strukturës dhe stilit të fjalive. Imperial Aramaic (“gjuha aramaike prerandorake”) u zëvendësua menjëherë Aramaishtja e Lashtë si një gjuhë e shkruar dhe, me modifikime të vogla, ajo mbeti gjuha zyrtare, tregtare dhe letrare e Lindjes së Afërt, deri sa gradualisht, duke filluar me rënien e Perandorisë Persiane (331 para Krishtit) dhe duke përfunduar në shekullin e 4-të pas Krishtit, ajo u zëvendësua nga greqishtja, persishtja, dialektet lindore dhe perëndimore të aramaishtes dhe arabishtes, edhe pse jo pa lënë gjurmët e saj në formën e shkruar të shumicës së këtyre gjuhëve. Në formën e tij origjinale të Akeemenidit, Imperial Aramaic (“gjuha aramaike prerandorake”) është gjetur në tekstet e shekujve 5 deri në 3 para Krishtit. Këto vijnë kryesisht nga Egjipti dhe veçanërisht nga kolonia ushtarake hebreje e Elefantinës, e cila ekzistonte të paktën nga 530 në 399 para Krishtit.
Shiko gjithashtu
Një pjesë e historisë së shkrimit grek duhet të jetë e paplotë për shkak të natyrës fragmentare të provave. Nëse përjashtojmë mbishkrimet në gur ose metal, të cilat i përkasin shkencës së epigrafisë , ne jemi praktikisht të varur për periudhën që i paraprin shekullit 4 ose 5 pas Krishtit në papirus nga Egjipti (krh. PAPYROLOGY), nga më të hershmet nga të cilat marrim përsëri njohuritë tona deri në fund të shekullit të 4 para Krishtit. Ky kufizim është më pak serioz sesa mund të duket, pasi ato pak dorëshkrime jo me origjinë egjiptiane që kanë mbijetuar nga kjo periudhë, si pergamenat nga Avroman ose Dura, papirusi Herculaneum, dhe disa dokumente të gjetura në Egjipt të shkruara diku tjetër, zbulojnë një uniformitet të stilit në pjesë të ndryshme të botës Greke; por disa dallime janë më se të dukshme, dhe ka të ngjarë që, po të kishte më shumë materiale, stile të dallueshme lokale mund të gjurmoheshin.
Për më tepër , gjatë çdo periudhe të caktuar, disa lloje të dorës mund të ekzistojnë së bashku. Ekzistonte një ndryshim i dukshëm midis dorës së përdorur për vepra letrare (përgjithësisht të quajtura "uncials", por, në periudhën papirus, "stil-libri" të stiluar më mirë) dhe asaj të dokumenteve ("shkrim kursiv") dhe brenda secilës prej këtyre klasave disa stile të dallueshme u punësuan krah për krah; dhe llojet e ndryshme nuk janë aq të përfaqësuara mirë në papiruset që kanë mbijetuar.
Zhvillimi i çdo dorëshkrimi është kryesisht i ndikuar nga materialet e përdorura. Për këtë rregull të përgjithshëm dorëshkrimi grek nuk bën përjashtim. Cilado qoftë periudha në të cilën filloi përdorimi i papirusit ose i lëkurës si një material shkrimi në Greqi (dhe papirusi u punësua në shekullin V para Krishtit), është shumë e mundshme që për ca kohë pas futjes së alfabetit, skaliteshin me një mjet të mprehtë në gurë ose metal shumë më shpesh se sa shkruheshin me stilolaps. Për të prerë një sipërfaqeje të fortë , është më e lehtë të formohen kënde sesa kthesat; me shkrimin është krejt e kundërta; prandaj zhvillimi i shkrimit filloi nga shkronjat këndore ("shkronjat e shtypit") të trashëguara nga stili epigrafik në ato të rrumbullakosura ("uncials"). Por vetëm disa shkronja janë prekur nga ky zhvillim, në veçanti E (jialial ε), Σ (c), Ω (ω), dhe në një masë më të vogël A (α).
Detaje të papirusit 9875 Berlin duke treguar kolonën e 5-të të Persesë së Timoteut, me një simbol koron për të shënuar fundin.
Papirusi Grek më I hershëm i zbuluar gjër më sot është ndoshta ai që përmban Persanen e Timoteut, që daton nga gjysma e dytë e shekullit IV para Krishtit dhe shkrimi i tij ka një pamje arkaike. E, Σ, dhe Ω kanë formën e gërmave të mëdhaja , dhe përveç këtyre letrave të provës është efekti i përgjithshëmi ngurtësisë dhe këndshmërisë. Më e habitshme është shkrimi I papirusit më të hershëm, një kontratë e vitit 311 para Krishtit. E shkruar, me më shumë lehtësi dhe elegancë, ajo tregon shumë pak gjurmë të ndonjë zhvillimi drejt një shkkrimi me stil vërtet kursiv; shkronjat nuk janë të lidhura, dhe megjithëse “uncial c” përdoret në të gjithë tekstin, E dhe Ω janë të shkruara si gërma të mëdhaja. Një përshtypje të ngjashme është bërë nga shumë pak papiruse të tjera, kryesisht letrare, që datojnë rreth vitit 300 para Krishtit; E është shumë pak e rrumbullakosur, Ω i afrohet formës unciale, dhe Σ këndore gjendet si shkronjë vetëm në papirusin Timotheus, megjithëse mbijetoi më gjatë si numër (= 200), por dorëshkrimi mezi sugjeron që për të paktën një shekull e gjysëm arti I shkrimit në papirus të ketë qënë I zhvilluar .
Megjithatë, para mesit të shekullit të 3 para Krishtit, mund të gjendet një dorëshkrim i praktikuar libri dhe një kursiv të zhvilluar dhe shumë të bukur.
Këto fakte mund të jenë të shkaktuara padashje, me disa papiruse të hershme që rastesisht përfaqësojnë një stil arkaik i cili ka mbijetuar së bashku me një stil më të përparuar; por ka të ngjarë që ka pasur një zhvillim të shpejtë në këtë periudhë, pjesërisht për shkak të hapjes së Egjiptit, me furnizimet e saja me papirus, dhe akoma më shumë për krijimin e Bibliotekës së madhe Aleksandria, e cila kopjoi sistematikisht veprat letrare dhe shkencore, dhe veprimtaritë e shumëllojshme të burokracisë helenistike. Nga këtu e tutje, të dy llojet e shkrimit ishin mjaft të dallueshëm (megjithëse secili ndikoi te tjetri) për të kërkuar trajtim të veçantë. Disa papiruse letrare, si rrotulla që përmbante Kushtetutën e Athinës të Aristotelit, ishin shkruar me doreshkrim dhe, anasjelltas, doreshkrimi librave përdorej herë pas here për dokumente. Meqenëse skribi nuk datonte me lista letrare, papiruse të tillë janë të dobishëm në gjurmimin e zhvillimit të librit.
Dokumentet e mesit të shekullit III para Krishtit tregojnë një larmi të madhe të doreshkrimeve. Nuk ka asnjë nga kancelaritë e monarkëve helenistë, por disa letra, veçanërisht ato të Apollonit, ministrit të financave të Ptolemeut II, drejtuar nje agjenti, Zeno, dhe ato të sheikut palestinez, Toubias, janë në një lloj shkrimi që nuk mund të jetë shumë ndryshe nga dora e Kancelarisë së kohës, dhe tregoni kursivin Ptolemaik në mënyrën më të mirë. Këto duar kanë një hapësirë dhe forcë fisnike, dhe megjithëse shkronjat individuale nuk janë aspak të njëtrajtshme në madhësi, ekziston një unitet i vërtetë stili, përshtypja e përgjithshme është një nga gjerësia dhe ndershmëria. H, me kryqëzimin të lartë, Π, Μ, me goditjen e mesit të reduktuar në një kurbë shumë të cekët, ndonjëherë duke iu afruar një vije horizontale, Υ dhe Τ, me shiritin e saj kryq që shtrihet shumë më shumë në të majtë sesa në të djathtë nga goditja lart, Γ dhe Ν, goditja e fundit e të cilave zgjatet lart mbi vijë, shpesh duke u lakuar prapa, janë të gjitha të gjera; ε, c, θ dhe β, që nganjëherë merr formën e dy goditjeve pothuajse pingule të bashkuara vetëm në majë, zakonisht janë të vogla; ω është mjaft e sheshtë, lakja e saj e dytë zvogëlohet në një vijë praktikisht të drejtë. Pjesërisht nga majat e gjera të sheshta të shkronjave më të mëdha, pjesërisht nga futja e një goditje që lidh ato (si H, Υ) të cilat nuk janë përshtatur natyrshëm për të lidhur, skribët prodhuan efektin e një vije horizontale përgjatë majës së shkrimit, nga e cila duket se varen shkronjat. Kjo karakteristikë është me të vërtetë një karakteristikë e përgjithshme e shkrimit më zyrtar Ptolemaik, por është shënuar posaçërisht në shekullin e 3 para Krishtit.
Përveç këtyre dorëshkrimeve të tipit "Chancery", ka shembuj të shumtë më pak të përpunuar të shkrimit kursiv, që ndryshojnë sipas aftësive dhe shkallës së arsimimit të shkrimtarit, dhe shumë prej tyre janë jashtëzakonisht të lehtë dhe të pashëm. Lidhja e shkronjave që arrijnë pikën e palexueshmërisë, dhe personazhet e pjerrëta në të djathtë. A zvogëlohet në një kënd të thjeshtë akut (∠), T ka kryqëzimin vetëm në të majtë, ω bëhet një vijë pothuajse e drejtë, H merr një formë disi si h, dhe goditja e fundit e N shtrihet shumë lart dhe në herë rrafshohet derisa të jetë pak më shumë se një goditje diagonale në të djathtë. Përpjekja për të siguruar një vijë horizontale përgjatë majës është braktisur këtu. Ky stil nuk ishte për shkak të paaftësisë, por për shkak të dëshirës për shpejtësi, duke u përdorur veçanërisht në llogari dhe drafte, dhe ishte përgjithësisht punë e shkrimtarëve të praktikuar. Se sa e vendosur mirë ishte bërë dora kursive, tregohet në disa pllaka dylli të kësaj periudhe, shkrimi në të cilin, pavarësisht nga ndryshimi i materialit, ngjan shumë me doreshkrimet e papiruseve.
Dokumentet e fundit të shekujve të 3-të dhe të fillimit të shekullit të 2-të para Krishtit tregojnë, ndoshta pjesërisht aksidentalisht nga fakti qe kane mbijetuar (nuk ka asgjë te ngjashme me letrat e Apolloniusit, një humbje të gjerësisë dhe hapësirës. Në llojet më zyrtare letrat qëndrojnë mjaft ngushtë në këmbë, shpesh pa goditjet lidhëse dhe janë në madhësi më të njëtrajtshme; në ato më kursive ato janë të përshtatshme për t'u paketuar së bashku. Këto karakteristika janë më të shënuara në duart e shekullit II. Më pak kursive shpesh tregojnë përafrim me dorën e librit, shkronjat rriten më të rrumbullakëta dhe më pak këndore sesa në shekullin e 3-të; në lidhjen më kursive u krye më tej, si me futjen e goditjeve bashkuese, ashtu edhe me shkrimin e disa shkronjave vazhdimisht pa ngritur penën, kështu që para fundit të shek. një dorë pothuajse aktuale ishte evoluar. Një letër karakteristike, e cila mbijetoi në periudhën e hershme romake, është T, me kryqëzimin e saj të bërë në dy pjesë (variante: variante kursive greke Tau.svg). Në shek. 1 entury, dora tentoi, për aq sa mund të nxirret nga shembujt e mbijetuar, të shpërbëhet; dikush mund të njohë shenjat që paralajmërojnë një ndryshim stili, parregullsi, dëshirë drejtimi dhe humbje të ndjenjës për stil. Një aksident fatlum ka ruajtur dy pergamena greke të shkruara në Partia, njëra datuar 88 para Krishtit, në një dorë praktikisht të paekorduar, tjetra, 22/21 para Krishtit, në një shkrim shumë kursiv të tipit Ptolemaik; dhe megjithëse secili ka karakteristika jo-egjiptiane, karakteri i përgjithshëm tregon një uniformitet të stilit në botën helenistike.
Zhvillimi i dorëshkrimit ë librit Ptolemaik është i vështirë për t’u gjetur, pasi ka disa shembuj, kryesisht jo të datueshëm për baza të jashtme. Vetëm për shekullin e 3-të para Krishtit kemi një bazë të sigurt. Duart e asaj periudhe kanë një pamje këndore; ka pak uniformitet në madhësinë e shkronjave individuale, dhe megjithëse ndonjëherë, sidomos në papirusin Petrie që përmban Phaedo-n e Platonit, arrihet një stil delikatesë e konsiderueshme, dora e librit në përgjithësi tregon më pak mjeshtëri sesa kursivi bashkëkohor. Në shekullin II shkronjat u rritën më të rrumbullakëta dhe më të njëtrajtshme në madhësi, por në shekullin e 1-të ka një prishje të caktuar, këtu si në dorën kursive. Ndoshta në asnjë kohë doreshkrimi i librit Ptolemaik nuk fitoi një unitet të tillë të efektit stilistik si kursiv.
Papirusët e periudhës romake janë shumë më të shumtë dhe tregojnë larmishmeri më të madhe. Doreshkrimi kurisv i shekullit I ka një pamje mjaft të thyer, pjesë e një karakteri shpesh bëhet veçmas nga pjesa tjetër dhe lidhet me shkronjën tjetër. Një formë karakteristike e shekullit të 1-të dhe të 2-të dhe që mbijeton pas kësaj vetëm si një shenjë thyese (= ⅛) është η në formën Hand 2 mostër q.png. Në fund të shekullit të I-të, ishin zhvilluar disa lloje të shkëlqyera të kursivit, të cilat, megjithëse ndryshonin shumë si në format e shkronjave individuale, ashtu edhe në pamjen e tyre të përgjithshme, kanë një ngjashmëri familjare me njëra-tjetrën. Cilësitë që vërehen posaçërisht janë rrumbullakosja në formën e shkronjave, vazhdimësia e formimit, stilolapsi që mbartet nga karakteri në karakter dhe rregullsia, shkronjat nuk ndryshojnë në mënyrë të habitshme në madhësi dhe goditjet e projeksioneve mbi ose nën vijë që shmangen. Ndonjëherë, veçanërisht në faturat e taksave dhe në formulat stereotip, kursiviteti çohet në një ekstrem. Në një letër të prefektit, të datës 209, kemi një shembull të shkëlqyeshëm të dorës së Kancelarisë, me shkronja të larta dhe të ngjeshura anash, ο shumë të ngushta dhe α dhe ω shpesh të shkruara lartë në rresht. Ky stil, të paktën nga pjesa e fundit e shekullit II, ushtroi një ndikim të konsiderueshëm në duart lokale, shumë prej të cilave tregojnë të njëjtat karakteristika më pak të theksuara; dhe efektet e tij mund të gjurmohen në pjesën e hershme të shekullit të 4-të. Duart e shekullit III të pandikuar nga ai tregojnë një rënie nga përsosmëria e shekullit të 2-të; Pasiguria stilistike dhe një ashpërsi në rritje e ekzekutimit shënojnë një periudhë rënieje dhe tranzicioni.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
