Nju Xhersi

New Jersey (shqiptohet Nju Xhersi) është një shtet në rajonet e Mid-Atlantic dhe verilindor të Shteteve të Bashkuara. Kufizohet në veri dhe lindje me shtetin e Nju Jorkut; në lindje, juglindje dhe jug nga Oqeani Atlantik; në perëndim nga lumi Delaware dhe Pensilvania; dhe në jugperëndim nga Gjiri i Delaware dhe shteti i Delaware. Me 7,354 milje katrore (19,050 km2), Nju Xhersi është shteti i pestë më i vogël sipas sipërfaqes, por me afro 9.3 milionë banorë,^[4] është shteti i 11-të më i populluar dhe më i dendur. Kryeqyteti i shtetit të Nju Xhersit është Trenton, ndërsa qyteti më i populluar i shtetit është Newark. Me përjashtimin e vetëm të Warren County,^[9] të gjitha qarqet në shtet shtrihen brenda zonave të kombinuara statistikore të Qytetit të Nju Jorkut ose Filadelfias; për rrjedhojë, zona më e madhe metropolitane e shtetit bie brenda Nju Jorkut të Madh.

Nju Xhersi New Jersey
Shteti
Shteti i Nju Xhersit
Flamuri Stema
Nofka(t):  The Garden State[1]
Parimet:  Liberty and prosperity
Harta e Shteteve të Bashkuara me Nju Xhersi të theksuar
Vendi	Shtetet e Bashkuara
Para shtetësisë	Provinca e Nju Xhersit
U pranua në Bashkim	18 dhjetor 1787 (3-të)
Kryeqyteti	Trenton
Qyteti më i madh	Newark
Metroja më e madhe dhe zonat urbane	Nju Jorku i Madh
Qeveria
• Guvernatori	Phil Murphy (D)
• Guvernatori toger	Sheila Oliver (D)
Legjislatura	Legjislatura e Nju Xhersit
• Dhoma e sipërme	Senati
• Dhoma e ulët	Asambleja e Përgjithshme
Gjyqësori	Gjykata e Lartë e Nju Xhersit
Senatorët amerikan	Bob Menendez (D) Cory Booker (D)
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA	10 Democrats 2 Republicans (lista)
Sipërfaqja
• Gjithsej	8.722,58 sq mi (22.591,38 km2)
• Sipërfaqe tokësore	7.354,22[2] sq mi (19.047,34 km2)
• Sipërfaqe ujore	1.368,36 sq mi (3.544,04 km2)  15.7%
Sipërfaqja vendi	47th
Dimensionet
• Gjatësia	170 mi (273 km)
• Gjerësia	70 mi (112 km)
Lartësia mbidetare	250 ft (80 m)
Lartësia më e lartë (High Point[3])	1.803 ft (549,6 m)
Lartësia më e ulët (Oqeani Atlantik[3])	0 ft (0 m)
Popullsia  (2020[4])
• Gjithsej	9.288.994
• Vendi	11-të
• Dendësia	1.263/sq mi (488/km2)
• Dendësia vendi	1-rë
• Të ardhurat mesatare shtëpiake	$82.545[5]
• Të ardhurat vendi	3-të
Emri i banorëve	New Jerseyan (zyrtare),[6] New Jerseyite[7][8]
Gjuha
• Gjuha zyrtare	None
• Gjuhët e folura	Anglisht (vetëm) 69.4% Spanjisht 15.9% Indik 2.7% Kinezisht 1.5% Koreanisht 1.1% Frëngjisht 0.97% Tagalog 0.94% Portugalisht 0.91% Italisht 0.83% Arabisht 0.76% Polonisht 0.72% Rusisht 0.57%
Zona kohore	UTC−05:00 (Lindore)
• Verës (DST)	UTC−04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS	NJ
Kodi ISO 3166	US-NJ
Shkurtesa tradicionale	N.J.
Gjerësia gjeografike	38°56′ N to 41°21′ N
Gjatësia gjeografike	73°54′ W to 75°34′ W
Faqja zyrtare	nj.gov

Nju Xhersi u banua fillimisht nga amerikanët vendas për të paktën 2800 vjet, me Lenape që ishte grupi dominues kur evropianët mbërritën në fillim të shekullit të 17-të. Kolonistët holandezë dhe suedezë themeluan vendbanimet e para evropiane në shtet.^[10] Më vonë anglezët morën kontrollin e rajonit dhe krijuan Provincën e Nju Xhersit, pas më të madhit të Ishujve të Kanalit, Xhersi.^[11][12] Tokat pjellore të kolonisë dhe toleranca relative fetare tërhoqën një popullsi të madhe dhe të larmishme. Nju Xhersi ishte ndër Trembëdhjetë Kolonitë që kundërshtuan Britaninë e Madhe, duke pritur beteja të shumta kryesore dhe komanda ushtarake në Luftën Revolucionare Amerikane. Shteti mbeti në Bashkim gjatë Luftës Civile Amerikane, dhe më pas u bë një qendër kryesore e prodhimit dhe imigrimit; ai ndihmoi në nxitjen e Revolucionit Industrial të vendit^[13] dhe u bë vendi i risive të shumta teknologjike dhe tregtare në mesin e shekullit të 20-të.

Gjeografia

Demografia

Ekonomia

Kultura

Referime

1. The Garden State and Other New Jersey State Nicknames Arkivuar shtator 2, 2019, tek Wayback Machine, Robert Lupp, New Jersey Reference Services, New Jersey State Library, October 12, 1994.
2. "New Jersey". State & County QuickFacts (në anglisht). U.S. Census Bureau. Arkivuar nga origjinali më 31 tetor 2013. Marrë më 30 tetor 2013.
3. "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 24 tetor 2011.
4. "2020 Census Apportionment Results". census.gov (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më 26 prill 2021. Marrë më 26 prill 2021.
5. "Quickfacts New Jersey" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më 12 mars 2021. Marrë më 26 prill 2021.
6. "GPO Style Manual 2008" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 21 shkurt 2011. Marrë më 25 korrik 2010.
7. "New Jersey—Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary". Merriam-Webster (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 31 maj 2013. Marrë më 3 qershor 2013.
8. "Definition of New Jerseyite" (në anglisht). Dictionary.reference.com. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2013. Marrë më 25 korrik 2010.
9. "QCEW County-MSA-CSA Crosswalk" (në anglisht). U.S. Bureau of Labor Statistics. Arkivuar nga origjinali më 22 mars 2021. Marrë më 3 mars 2021.
10. "NJ History Outline" (në anglisht). Usgennet.org. Arkivuar nga origjinali më 30 prill 2010. Marrë më 25 korrik 2010.
11. New Jersey (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2009. Marrë më 25 korrik 2010 – nëpërmjet Webcitation.org. {{cite encyclopedia}}: Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)
12. "Encyclopedia—New Jersey History" (në anglisht). 2000–2011 Pearson Education, publishing as Infoplease. Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2011. Marrë më 18 shtator 2011.
13. Mansnerus, Laura (26 shtator 1999). "New Jersey's Cities: Sad Urban Presence Encircled by Wealth". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 17 shtator 2017. Marrë më 21 dhjetor 2017.

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.