Lundërzat ose vidrat janë gjitarë mishngrënës në nënfamiljen Lutrinae. 13 speciet e egra ekzistuese janë të gjitha gjysmë-ujore , ujore ose detare , me dieta të bazuara në peshq dhe jovertebrorë . Lutrinae është një degë e familjes Mustelidae , e cila gjithashtu përfshin nuselalat , vjedullat , vjedullat e mjaltit , kunadhet , minkët , qelbësat , dhe baldosat e veriut .
| Lundërzat | |
|---|---|
 | |
| Lundërza evroaziatike | |
| Klasifikimi shkencor | |
| Mbretëria: | |
| Filumi: | |
| Klasa: | |
| Rendi: | |
| Familja: | |
| Nënfamilja: | Lutrinae Bonaparte, 1838 |
| Gjinitë | |
|
Amblonyx | |
Cikli i jetes
Periudha e gestacionit tek vidrat është rreth 60 deri në 86 ditë. Këlyshi i porsalindur kujdeset nga femra,mashkulli dhe pasardhësit e moshuar. Femrat arrijnë pjekurinë seksuale në moshën afërsisht dy vjeç dhe meshkujt në afërsisht tre vjet. Strofulla është ndërtuar nën rrënjët e pemëve ose një çarje shkëmbore, më e zakonshme në Skoci. Ёshtë e veshur me myshk dhe bar.
Pas një muaji, këlyshi mund të largohet nga strofulla dhe pas dy muajsh, është në gjendje të notojë. Këlyshi jeton me familjen e tij përafërsisht një vit. Vidrat jetojnë deri në 16 vjet; ata janë natyrë lozonjarë dhe të ngathët në ujë . Burimi i tij i zakonshëm i ushqimit është peshku, dhe më tej ngjalat, por mund të gjuajnë bretkosat dhe zogjtë.
Përshkrimi
Lundërzat kanë trupa të gjatë dhe me gjymtyrë relativisht të shkurtër. Karakteristikat e tyre më të habitshme anatomike janë këmbët e fuqishme në rrjetë të përdorura për të notuar, dhe aftësitë e tyre si lundërzat, që mbajnë frymë nën ujë. Shumica kanë kthetra të mprehta në këmbët e tyre dhe të gjitha përveç lundrëz së detit kanë bishta të gjata, muskulore. Të 13 speciet shkojnë në madhësinë e të rriturve nga 0.6 në 1.8 m (2.0 deri 5.9 ft) në gjatësi dhe nga 1 deri në 45 kg (2.2 në 99.2 lb) në peshë. Lundërza kthetërvogël aziatike është specia më e vogël dhe Lundërza gjigande dhe Lundërza e detit janë më të mëdha. Ata kanë një nëngëzof shumë të butë, të izoluar, i cili mbrohet nga një shtresë e jashtme e qimeve të gjata të rojës . Kjo bllokon një shtresë ajri, e cila i mban të thatë, të ngrohtë dhe disi të butë nën ujë.
Disa lloje të lundërzave jetojnë në ujëra të ftohta dhe kanë shkallë të lartë metabolike për të ndihmuar në mbajtjen e tyre të ngrohtë. Lundërza evropiane duhet të hajë 15% të peshës së tyre trupore çdo ditë, dhe lundërzat e detit 20-25%, në varësi të temperaturës. Në ujë aq të ngrohtë sa 10 ° C (50 ° F), një lundërz duhet të kapë 100 g (3.5 oz) peshk në orë për të mbijetuar. Shumica e specieve gjuajnë për tre deri në pesë orë çdo ditë dhe nënat pleqsh deri në tetë orë çdo ditë.
Ushqimi
Për shumicën e vidrave, peshqit janë dieta kryesore e tyre. Kjo shpesh plotësohet nga bretkosat, karkalecat dhe gaforret .[3] Disa lundërza janë ekspertë për hapjen e butakëve , dhe të tjerët ushqehen me gjitarë të vegjël ose zogj të disponueshëm. Varshmëria nga preja i lë vidrat shumë të ndjeshme ndaj varfërimit të gjahut. Lundërzat e detit janë gjahtarë të molusqeve , karkalecave të detit dhe krijesave të tjera detare të vogla. Ata janë të dukshëm për aftësinë e tyre për të përdorur gurë për të thyer butak të hapur në stomakun e tyre. Kjo aftësi mësohet që në fëmijri.[4]
Vidrat janë gjahtarë aktivë, duke ndjekur pre në ujë ose duke kërkuar në shtretërit e lumenjve, liqeneve ose deteve. Shumica e specieve jetojnë pranë ujit, por lundërzat e lumenjve zakonisht hyjnë të vetëm për të gjuajtur ose për të udhëtuar, përndryshe harxhojnë pjesën më të madhe të kohës në tokë për të mos lejuar që gëzofi i tyre të mos vijë nga uji. Lundërzat e detit janë dukshëm më ujorë dhe jetojnë në oqean për shumicën e jetës së tyre.
Vidrat janë kafshë lozonjare dhe duket se përfshihen në sjellje të ndryshme për kënaqësi të plotë, siç janë bërja e rrëshqitjeve të ujërave dhe më pas rrëshqitja e tyre në ujë. Ata gjithashtu mund të gjejnë dhe të luajnë me gurë të vegjël. Specie të ndryshme ndryshojnë në strukturën e tyre shoqërore, me disa duke qenë kryesisht të vetmuara, ndërsa të tjerët jetojnë në grupe - në disa specie këto grupe mund të jenë mjaft të mëdha.
Llojet
- Lundërza ( Lutra lutra )
- Lundërza hundqime ( Lutra sumatrana )
- Lundërza japoneze † ( Lutra nippon )
- Lutra euxena†
- Lutra castiglionis†
- Lutra simplicidens†
- Lutra trinacriae†
Gjinia Hydrictis
- Lundërza hundnjollë ( Hydrictis maculicollis )
Gjinia Lutrogale
- Lundërza dhëmblëmuar ( Lutrogale perspicillata )
- Lutrogale robusta†
Gjinia Lontra
- Lundërza e lumejnve amerikanoverior ( Lontra canadensis )
- Lundërza e lumejnve jugor (Lontra provokaks )
- Lundërza neotropikale ( Lontra longicaudis )
- Lundërza detare ( Lontra felina )
Gjinia Pteronura
- Lundërza gjigante ( Pteronura brasiliensis )
Gjinia Amblonyx
- Lundërza kthetërvogël aziatike ( Amblonyx cinereus )
Gjinia Aonyx
- Lundërza kthetërvogël afrikane ( Aonyx capensis )
Gjinia Enhydra
- Lundërza e detit ( Enhydra lutris )
- Enhydra reevei †
Gjinia † Megalenhydris
Gjinia † Sardolutra
Gjinia † Algarolutra
Gjinia † Cyrnaonyx
Gjinia † Teruelictis
Gjinia † Enhydriodon
Gjinia † Enhydritherium
Gjinia † Teruelictis
Gjinia † Limnonyx
Gjinia † Lutravus
Gjinia † Sivaonyx
Gjinia † Torolutra
Gjinia † Tyrrhenolutra
Gjinia † Vishnuonyx
Gjinia † Siamogale
Lundërza evropiane
Lundërza evropiane ( Lutra lutra ), e quajtur ndryshe edhe si lundërza evroazitike, banon në Evropë, pjesën më të madhe të Azisë dhe pjesë të Afrikës Veriore. Në Ishujt Britanikë , ato ishin të zakonshme qysh në vitet 1950, por u bënë të rralla në shumë zona për shkak të përdorimit të pesticideve hidrokarbure të kloruara , humbjes së habitatit dhe ndotjes së ujit (ato mbetën relativisht të zakonshme në pjesë të Skocisë dhe Irlandës). Nivelet e popullsisë arritën një pikë të ulët në vitet 1980, por tani po rigjenerohen fuqimisht. Plani i Veprimit të Biodiversitetit në Mbretërinë e Bashkuar parashikoj rivendosjen e lundërzave deri në 2010 në të gjitha lumenjtë e MB dhe zonat bregdetare që ata banuan në vitin 1960.
Lundërza e lumjnve amerikanoverior
Lundërza e lumejnve amerikanoverior ( Lontra canadensis ) u bë një nga kafshët kryesore që u gjuan dhe u bllokuan për gëzof në Amerikën e Veriut pas kontaktit evropian. Vidrat e lumenjve ushqehen me një shumëllojshmëri të peshqve dhe butakëve, si dhe gjitarë të vegjël të tokës dhe zogj. Ata rriten në një metër (3 deri 4 ft) në gjatësi dhe peshojnë nga pesë në 15 kilogramë (10 deri në 30 lb).
Në disa zona, kjo është një specie e mbrojtur, dhe në disa vende ka vend të shenjta që ndihmojnë lundërzat e sëmura dhe të dëmtuar të shërohen.
Lundërza e detit
Lundërza e detit ( Enhydra lutris ) klasifikohen si gjitar detar dhe jetojn përgjatë bregdetit të Paqësorit të Amerikës së Veriut. Gama e tyre historike përfshin ujërat e cekëta të ngushticës së Beringut dhe Kamchatka , dhe aq larg në Japoni. Lundërzat e detit kanë rreth 26,000 deri 165,000 qime për centimetra katrorë lëkurë,[5] një gëzof të pasur për të cilin njerëzit i gjuanin ato pothuajse në zhdukje. Deri në kohën e Traktatit të Veshjeve të Gëzofit në vitin 1911, u dha atyre mbrojtje, kështu që pak lundërza deti mbeti që tregtia e leshit ishte bërë joprofitabile.Vidrat e detit ushqehen me butakë dhe jovertebrorë të tjerë (sidomos molusqe , abalone dhe iriq deti).[6] Popullsitë e vidrave preken nga dendësia e preve për gjueti. Për shkak se burimi i ushqimit të lundrëz është më i lehtë për tu gërmuar nga habitatet në fund të shkëmbit, në krahasim me habitatet në fund të butë, më shumë vidra kanë tendencë të jetojnë në ujëra me funde shkëmbore me qasje tek pretë e cekëta.[7] Ata shpesh mbajnë një shkëmb në një qese nën parakrahin e tyre dhe e përdorin këtë për të goditur pretë e hapura , duke i bërë ato një nga numrin relativisht të vogël të kafshëve që përdorin mjete . Ata rriten në 1.0 deri 1.5 m (3,3 në 4.9 ft) në gjatësi dhe peshojnë 30 kg (66 lb). Edhe pse dikur afër zhdukjes, ata kanë filluar të përhapet përsëri, nga popullsitë e mbetura në Kaliforni dhe Alaska .
Për dallim nga shumica e gjitarëve detarë (të tilla si fokat ose balena),vidrat e detit nuk kanë një shtresë të pluhurave izolues . Ashtu si me speciet e tjera detare, ata mbështeten në një shtresë ajri të bllokuar në leshin e tyre, të cilën ata e mbajnë në krye duke fryrë në lesh nga gojët e tyre. Ata e kalojnë pjesën më të madhe të kohës në ujë, ndërsa vidrat e tjera e kalojnë pjesën më të madhe të kohës së tyre në tokë.
Lundërza gjigande
Lundërza gjigande ( Pteronura brasiliensis ) banon në Amerikën e Jugut, veçanërisht në pjesë e lumit Amazon, por po bëhet gjithnjë e më e rrallë për shkak të copëtimit, humbjes së habitatit dhe përdorimit të merkurit dhe toksinave të tjera në minierat e paligjshme aluviale të arit. Kjo kafshë e këndshme rritet në një gjatësi deri në 1.8 m (5.9 ft), dhe është më ujor se shumica e lëkundësve të tjerë.
Marrëdhënia me njerëzit
Gjuetia
Vidrat janë gjuajtur për gëzofin e tyre nga vitet 1700, megjithëse mund të ketë filluar edhe më parë. Metodat e hershme të gjuetisë përfshinin shigjetat, heshtat dhe rrjetat por më vonë, kurthet u vendosën në tokë dhe armë të përdorura.
Ka pasur një histori të gjatë për përdorimin e gëzofit në të gjithë botën. Në Kinë ishte standarde që mbretërit të vishnin rrobat e bëra prej tyre. Njerëzit që ishin me status të lartë financiarisht i vishnin gjithashtu. Bishtat e lundërzave shpesh bëheshin në sende që burrat t’i vishnin. Këto përfshinin kapele dhe rripa. Edhe disa lloje të dorashkave për fëmijë janë bërë nga gëzofi i vidrave.[8]
Lundërzat gjithashtu janë gjuajtur duke përdorur qen, konkretisht zagar .[9] Nga viti 1958 deri në vitin 1963, 11 gjuetarët e lëkuravve në Angli dhe Uells vranë 1.065 vidra midis tyre. Në gjueti të tilla, gjuetarët shënuan shufrat e tyre pas çdo vrasjeje. Trofeu me çmim që gjuetarët do të merrnin nga kamxhiku ishte kocka e penisit , e cila do të vishej si kravatë .[10]
Trafiku (rrjeti i vëzhgimit të tregtisë së kafshëve të egra) raportoi se vidrat e detit janë në rrezikuar seriozisht në Azinë Juglindore dhe janë zhdukur nga pjesë të gamës së tyre të mëparshme. Kjo rënie e popullsisë është për shkak të gjuetisë për të furnizuar kërkesën për lëkurë.
Peshkimi për njerëzit
Për shumë gjenerata, peshkatarët në Bangladeshin jugor kanë edukuar vidrat dhëmblëmuar dhe i kanë përdorur për të ndjekur peshkun në rrjetat e tyre. Dikur një praktikë e përhapur, e kaluar nga babai në djalë nëpër shumë komunitete në Azi, kjo përdorim tradicional i kafshëve të egra shtëpiake është akoma në praktikë në rrethin e Narail , Bangladesh.[11][12]
Feja dhe mitologjia
Mitologjia skandinav tregon për xhuxh Otr zakonisht duke marrë formën e një vidre. Miti i " Ransomit të Vidrës "[13] është pika fillestare e sagës së Volsunga .
Në disa kultura amerikane të vendasve, lundërzat konsiderohen kafshë totem .[14]
Vidra konsiderohet të jetë një kafshë e pastër që i përket Ahura Mazda në besimin Zoroastrian , dhe tabu për të vrarë.[15]
Në mitologjinë popullore koreane, thuhet se njerëzit që shohin një vidër ( soodal ) tërheqin 'retë e shiut' për pjesën tjetër të jetës së tyre.
Referime
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
