Lojërat olimpike antike

Lojërat olimpike antike (greqishtja e lashtë: Ὀλυμπιάς - Olympias ^{[1] [2] [3] [4] [5]} "Olimpiada") fillimisht ishin një festival, ose festë për nder të Zeusit; ndërsa aktivitetet si gara në ecje, vrapim dhe ndeshjet e mundjes u shtuan më vonë. Lojra Olimpike Antike ishin një seri garash atletike midis përfaqësuesve të qyteteve-shteteve dhe një prej Lojërave Panelenike të Greqisë antike. Ato u mbajtën për nder të Zeusit, e ku grekët u dhanë atyre një origjinë mitologjike . Olimpiada e parë datohet tradicionalisht në 776 para Krishtit. ^[6] Ato vazhduan të festoheshin edhe kur Greqia ra nën sundimin Romak, derisa perandori Theodosius I i ndaloi ato në vitin 393 si pjesë e fushatës për të imponuar krishterimin si fe shtetërore të Romës. Lojërat (olimpiadat) mbaheshin çdo katër vjet, duke u bërë një njësi e kohës në kronologjitë historike. Lojerat olimpike perbenin manifestimin me madheshtor te grekeve te lashte*

Palaestra e Olimpisë, një vend kushtuar stërvitjes së mundësve dhe atletëve të tjerë

Historia

Olimpia antike (Përshtypjet e një artisti)

Për Grekët e lashtë, ishte shumë e rëndësishme që Lojërat Olimpike të rrënjoseshin në mitologji. ^[7] Gjatë kohës së lojërave antike, origjina e tyre u atribuohej perëndive gjersa legjendat flisnin se kush ishte në të vërtetë përgjegjës për gjenezën e lojërave. ^[8]

Këto tradita të origjinës janë bërë gati të pamundura për t'u zhvendosur, megjithatë ato kanë prezantuar një kronologji dhe modele të tilla që ndihmojnë njerëzit të kuptojnë historinë që qëndron pas lojërave olimpike. ^[9]

Gjatë festimit të lojërave, miratohej një armëpushim olimpik në mënyrë që atletët të mund të udhëtonin nga qytetet e tyre në lojëra në mënyrë të sigurt. Çmimet për fituesit zakonisht ishin kurora me gjethe ulliri ose diçka e ngjashme. Lojërat u bënë një mjet politik i përdorur nga qytetet-shtete për të mbrojtur dominimin ndaj rivalëve të tyre. Politikanët do të shpallnin aleancat politike në kohën e lojërave, ndërsa në kohë lufte, priftërinjtë do të ofronin flijime perëndive për fitoren. Lojërat u përdorën gjithashtu për të ndihmuar në përhapjen e kulturës helene në të gjithë Mesdheun. Në Lojërat Olimpike organizoheshin festime me karakter fetar. Statuja e Zeusit në Olimp llogaritej si një nga shtatë mrekullitë e botës antike. Skulptorët dhe poetët do të mblidheshin në secilën olimpiadë për të shfaqur veprat e tyre të artit te klientët e mundshëm.

Lojërat Olimpike Antike kishin më pak aktivitete sesa lojërat moderne, dhe vetëm meshkujt grekë të lindur të lirë lejoheshin të merrnin pjesë, ^[10] edhe pse kishte pronarë të qerreve mund të ishin edhe gratë. Për sa kohë që ata plotësonin kriteret e hyrjes, atletët nga çdo qytet-shtet ose mbretëri greke lejoheshin të merrnin pjesë, megjithëse Hellanodikai, zyrtarët në krye të organizimit, mbretin Aleksandër I të Maqedonisë, e lejuan të merrte pjesë në lojëra vetëm pasi kishte provuar prejardhjen e tij greke. ^{[11] [12]} Lojërat u mbajtën gjithnjë në Olimp e jo duke lëvizur midis lokacioneve të ndryshme siç është praktika me Lojërat Olimpike moderne. ^[13] Fitorët në Lojërat Olimpike u nderuan dhe bëmat e tyre u kronikuan për gjeneratat e ardhshme.

Pjesmarrës në këto organizime kanë qenë edhe atletët nga qytetet dhe koinonet ilire.

Shih edhe

• Ilirët
• Helenocentrizmi
• Lojërat Olimpike
• Lojërat Olimpike Verore
• Lojërat Olimpike Dimërore
• Arsimi në Greqinë e lashtë

Literatura

• Gardiner, E. N. (1910). Greek athletic sports and festivals. London : Macmillan. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gardiner, E. Norman, Athletics of the Ancient World, 246 pages, 200+ illustrations, with new material, Oxford University Press, 1930
• Young, David C. (2004). A Brief History of the Olympic Games (PDF). Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-1130-0. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 11 gusht 2021. Marrë më 5 mars 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Miller, Stephen G. (2006). Ancient Greek Athletics. Yale University Press. ISBN 978-0-300-11529-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Golden, Mark, Sport and Society in Ancient Greece, Cambridge University Press, 1998.
• Hansen, Mogens Herman (2006). Polis, an Introduction to the Ancient Greek City-State. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-920849-4. Marrë më 12 shkurt 2010. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hanson, Victor Davis; Strassler, Robert B. (1996). The Landmark Thucydides. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-1-4165-9087-3. Marrë më 12 shkurt 2010. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kotynski, Edward J. The Athletics of the Ancient Olympics: A Summary and Research Tool. 2006.( Arkivuar 25 tetor 2009 tek Wayback Machine 2009-10-25); new link
• Kyle, Donald G. (2007). Sport and Spectacle in the Ancient World. Oxford, England: Blackwell Publishing. ISBN 978-0-631-22970-4. Marrë më 12 shkurt 2010. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mallowitz, Alfred. Cult and Competition Locations at Olympia. Raschke 79–109.
• Miller, Stephen. "The Date of Olympic Festivals". Mitteilungen: Des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung. Vol. 90 (1975): 215–237.
• Patay-Horváth, András (2015). The Origins of the Olympic Games. Budapest: Archaeolingua Foundation. ISBN 978-963-9911-72-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Raschke, Wendy J. (1988). The Archaeology of the Olympics: the Olympics and Other Festivals in Antiquity. Madison, Wisconsin: Wisconsin University Press. ISBN 978-0-299-11334-6. Marrë më 12 shkurt 2010. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Remijsen, Sofie. The End of Greek Athletics in Late Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
• Spivey, Nigel (2005). The Ancient Olympics. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280433-4. Marrë më 12 shkurt 2010. origins of the ancient olympics. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Stanton, Richard (2000). The Forgotten Olympic Art Competitions:The story of the Olympic art competitions of the 20th century. Victoria, Canada: Trafford. ISBN 978-1-55212-606-6. Marrë më 23 shkurt 2010. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Swaddling, Judith (1999). The ancient Olympic Games. Austin, Texas: University of Texas Press. fq. 11. ISBN 978-0-292-77751-4. Marrë më 12 shkurt 2010. announcing olympic truce. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tufts – "Women and the Games"
• Ancient Olympics. Research by K. U. Leuven and Peking University Arkivuar 11 maj 2011 tek Wayback Machine

Shënime

1. "15-04-16 Χαιρετισμός των Υπουργών Ν.Φίλη και Α.Μπαλτά για την Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών". Greek ministry of Education Research and Religious affairs. Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2016. Πανελλήνια συμμετοχή είχαν: τα Ολύμπια, που διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια στην Αρχαία Ολυμπία προς τιμήν του Διός {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. Francis Edward Jackson VALPY (1832). Second Greek Delectus; or, new Analecta Minora ... With English notes, and a copious Greek and English lexicon, etc. fq. 1. Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. Grieksch leesboek voor eerstbeginnenden: ingerigt ten dienste der Hollandsche jeugd. H.C.A. Thieme. 1811. fq. 248. Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
4. Fridericus Gulielmus Sturz (1818). Etymologicum graciae linguae Gudianum et alia grammaticorum scripta e codicibus manuscriptis nunc primum edita Accedunt notae ad Aymologicion magnum ineditae E. H. Barkeri, Innr. Bekkeri, Lud. Kulencampii, Amad. Peyronialiorumque. Weigel. fq. 371. Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
5. Henry Cary (1843). A Lexicon to Herodotus, Greek and English, Adapted to the Text of Grisford and Bachr. J. Vincent and. fq. 279. Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
6. "History". Olympic Games. Arkivuar nga origjinali më 9 gusht 2016. Marrë më 11 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
7. Kyle, 1999, p.101
8. Kyle, 1999, pp.101–102
9. Kyle, 1999, p.102
10. David Sansone, Ancient Greek civilization, Wiley-Blackwell, 2003, p.32
11. Robert Malcolm Errington, A history of Macedonia, University of California Press, 1990, p.3
12. Joseph Roisman, Ian Worthington, A Companion to Ancient Macedonia, Wiley-Blackwell, 2010, p.16
13. "The Ancient Olympics". The Perseus Project. Tufts University. Arkivuar nga origjinali më 10 shkurt 2010. Marrë më 12 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)