Jozef Hajdeni

Franc Jozef Hajden (1732 – 1809 ) Kompozitori më I vjetër I klasikëve të Vienës.

Joseph Haydn

Lindi në një fshat të vogël austriak Rorau në vitin 1732, rrjedh nga një familje e varfer zejtarësh.

Qysh nga mosha 8 vjeçare shkoi ne Vienë ku mesoj në shkollën e talentave muzikorë , ku bëhet antar i korit të fëmijëve të Vienës. Në këtë shkollë ai qendroi deri në moshën 17 vjeçare, ku pas përfundimit të shkollimit ai veproj si muzicient i pavarur , ka punuar si ndihmës kompozitor në teatrin e Vienës , si dhe në Operën e qytetit.

Nga viti 1760-1790 do të jetë muzikant në pallatin e princit Hungarez ESTERHAZI, gjatë qëndrimit në këtë pallat ai kompozojë veprat më të njohura të tij, dhe do të njihet si kompozitorë me famë botërore. Pas vitit 1790 ai largohet nga pallati dhe do të jetoj në Vienë si një kompozitor me famë te madhe. Vdes ne vitin 1809 ne Vienë.

Jeta

Jozef Hajdeni lindi në një fshat të vogël austriak, Rorau në vitin 1732, rrjedh nga një familje e varfur zejtarësh. Qysh nga mosha 8 vjeçare shkoi ne Vienë ku dotë mësoj në shkollën e talentave muzikor, ku bëhet antar i korrit të fëmijëve të Vienës. Në këtë shkollë ai qendri deri në moshën 17 vjeçare, ku pas përfundimit të shkollimit ai dotë veprojë si muzikant i pavarur, ka punuar si ndihmës kompozitor në teatrin e Vienës, si dhe në Operën e qytetit. Nga viti 1760-1790 do të jetë muzikant në pallatin e princit Hungarez ESTERHAZI, gjatë qëndrimit në këtë pallat ai doti kompozojë veprat më të njohura të tij, dhe dotë njihet si kompozitorë me famë botërore. Pas vitit 1790 ai largohet nga pallati dhe dotë jetoj në VIenë si një kompozitor me famë te madhe. Vdes ne vitin 1809 ne Vienë.

Nga muzika komertale më të njohura ishin kuartet harkore, ku ka kompozuar 77 kuartete harkore më të njohura janë: "Kuarteti Diellor", "Lindja e diellit", dhe "Kuarteti Kalorës". KONCERTE - Nga muzika solistike I veçojmë koncertet për instrumentet harkore (Violonçelo, Violinë). 52 sonata për piano dhe për shumë instrumente tjerë. Nga muzika vokalo-instrumentale ka krijuar oratoriuet ,,KRIJIMI I BOTËS” ,,STINËT E VITIT”. Joseph Haydn (1732-1809), me Mocartin e Bethovenin, përbëjnë treshën e kompozitorëve klasikë Vjenezë. Si më i vjetri bashkëkohanik ka ushtruar edhe ndikim pozitiv te këta. Ka qenë muzikant praktik: si nxënës ka kënduar në korë, i rritur e me përvojë ka dirigjuar me orkestra pallatesh të princërve dhe familjeve të pasura; ka bërë kompozime sipas porosive të tyre. Ka lënë mori veprash orkestrale si simfoni, koncerte, divertimento etj. Jozef hajden është më i vjetëri dhe njëkohësisht eshte nismëtar i stilit klasicist. Dashurnë ndaj muzikës e trashëgoi nga prindërit, ku nga babai mori mësimet fillestare. Jozefi si i vogël kishte zë shumë të bukur, prandaj u pranua në korin e famshëm të fëmijëve të Vienës, ku këndoi kohë të gjatë dhe mësoi këndimi, piano dhe violinë. Në moshën rinore merrej me veprimtari të ndryshme muzikore për të siguruar egzistencë, mirëpo krahas kësaj ai me dëshirë dhe me durim të madhë kompozonte. Jeta në Vjenë ia mundësoi të njihej me zhvillimet muzikore, që pati shumë rëndësi në krijimtarinë e tij. Talenti i madhë dhe zelli që kishte bënë të afirmohet në qarqet muzikore qytetare. Kjo i ndihmoi të gjejë punë në pallatin e princit Esterhazi, ku mori përsipër drejtimin e orkestrës dhe të jetës muzikore në pallat. Këtu kishte mundesi jo vetëm të kompozonte por edhe te interpretonte kompozimet e veta qe ishte nje perparsi e mashe per zhvillimin e krijimtarise se tij. Ne muziken e Jozef Hajdënit ndihej fryma e melodive populore qe e kishin rrethuar qe ne femiri. Kontributi i Jozef Hajdënit në zhvillimin e stilit klasicist është në rrumbullaksimin e gjinive të ciklit të sonatës dhe te simfonisë në katër kohë.

Veprimtaria JOSEPH HAYDN

Krijimtaria e Hajdenit është shumë e pasur, ai ka krijuar në të gjitha format muzikore.

Joseph Haydn (1732)-(1809), me (Wolfgang Amadeus Mozart|Moxartin) e (Ludwig van Beethoven|Bethovenin), përbëjnë treshën e kompozitorëve klasikë Vjenezë. Si më i vjetri bashkëkohanik ka ushtruar edhe ndikim pozitiv te këta. Ka qenë muzikant praktik: si nxënës ka kënduar , i rritur e me përvojë ka dirigjuar me orkestra pallatesh të princërve dhe familjeve të pasura; ka bërë kompozime sipas porosive të tyre. Ka lënë mori veprash orkestrale si simfoni krymadhi, guxha koncerte, divertimento etj.

Jozef Hajden është më i vjetëri dhe njëkohësisht eshte nismëtar i stilit klasicist. Dashurnë ndaj muzikës e trashëgoi nga prindërit, ku nga babai mori mësimet fillestare. Jozefi si i vogël kishte zë shumë të bukur, prandaj u pranua në korin e famshëm të fëmijëve të Vienës, ku këndoi kohë të gjatë dhe mësoi këndimi, piano dhe violinë. Në moshën rinore merrej me veprimtari të ndryshme muzikore për të siguruar egzistencë, mirëpo krahas kësaj ai me dëshirë dhe me durim të madhë kompozonte. Jeta në Vjenë ia mundësoi të njihej me zhvillimet muzikore, që pati shumë rëndësi në krijimtarinë e tij. Talenti i madhë dhe zelli që kishte bënë të afirmohet në qarqet muzikore qytetare. Kjo i ndihmoi të gjejë punë në pallatin e princit Esterhazi, ku mori përsipër drejtimin e orkestrës dhe të jetës muzikore në pallat. Këtu kishte mundesi jo vetëm të kompozonte por edhe te interpretonte kompozimet e veta qe ishte nje perparsi e mashe per zhvillimin e krijimtarise se tij. Ne muziken e Jozef Hajdënit ndihej fryma e melodive populore qe e kishin rrethuar qe ne femiri. Kontributi i Jozef Hajdënit në zhvillimin e stilit klasicist është në rrumbullaksimin e gjinive të ciklit të sonatës dhe te simfonisë në katër kohë.