Georg Vilhelm Fridrih Hegel

George Wilhelm Friedrich Hegel (Georg Vilhelm Fridrih Hegel; jetoi nga 27 gushti 1770 - 14 nëntor 1831), ishte filozof gjerman.

G.W.F. Hegel

Ishte i biri i një nëpunësi te thjeshtë te financave mbretërore. Liceun e mbaroi me 1788 dhe u anetaresua ne seminarin e Tubingenit ku studioi ne deget filozofi dhe teologji. Ai ndante dhomën e konviktit me Fridrih Holderingun (1770-1834) dhe Fridrih von Shelingun (1775-1854). Hegeli e dha provimin perfundimtare me 1793 dhe me pas dha mësime private ne Berne deri me 1797. Nga ky vit e deri me 1800, ai dha leksione private ne Frankfurt-mbi-majn. Vdekja e babait i beri te mundur te shtinte ne dore nje trashëgimi te mjaftueshme për tu vendosur ne Jene. Atje, me 1801, mbrojti tezen e tij. E nisi si mesues privat, por me 1805 te gjithë e njihnin si profesori "i jashtezakonshem" i filozofise. Per dy vjet, Hegeli perfundoi vepren e tij te njohur "Phanomenologie des Geistes" (Fenomenologjia e Shpirtit). Pak para se kjo veper te shihte driten e botimit me 1807, Hegeli mori drejtimin e gazetes se Bambergut "Bamberger Zeitung". Ai mbajti nga viti 1808 deri me 1816, ai mbajti postin e rektorit te liceut artistik te Nurembergut. Rreth kesaj periudhe daton edhe vepra e tij e dyte "Wissenschaft der Logik" (Shkenca e Logjikes). Hegeli u martua me 1811 me Mari von Tuher e cila do te behej nena e dy femijeve te tij. Vepra e radhes mbante titullin "Enzyklopadie der philosophien Wissenschaften Grundrissen" (Enciklopedia e shkurtuar e Shkencave Filozofike) dhe nen titull shkruhej "Profesori i universitetit te Haidelbergut G.W.F. Hegel". Dy botime me te plota pasuan ne ne vitet 1827 dhe 1830. Krahas karrieres didaktike, ne kete periudhe, Hegeli botoi (ne bashkepunim me nje reviste) studimin e tij "Heidelberger Jahrbucher" (Analet e Haidelbergut). Me 1818, ai u fut si profesor ne Universitetin e Berlinit ku zevendesoi Fihten. Leksionet e tij u bene menjehere te famshme. Nder deget qe jepte Hegeli rreshtohen:

• Logjika
• Historia
• E Drejta dhe Feja
• Antropologjia
• Psikologjia
• Filozofia e Natyrës
• Filozofia e Artit
• Historia e Filozofisë
• Historia Botërore

Shkolla e krijuar rreth tij dote ushtronte nje ndikim te madh ne opinionin publik dhe qarqet intelektuale ne vitet 1820. Nje organ i shperndarjes se mendimit Hegelian ishte dhe "Jahrbucher fur wissenschaftliche Kritik" (Analet e Kritikes Shkencore)qe dote botohej per here te pare me 1827. Megjithate, ajo qe mbahet si vepra me e rendesishme e Hegelit qe botuar para 6 vitesh dhe titullohej "Grundlinien der Philosphie des Rechts" (Parime te Filozofise te se Drejtes). Ky ishte nje traktat filozofik-politik mbi teorine e shtetit. Njekohesisht, ishte i pari dhe i vetmi cikel konferendash berlineze te botuara nen kujdesin e vete Hegelit. Ai i vizitonte rregullisht qendrat me te medha intelektuale te Europes. Me 1830, mori postin e rektorit te Universitetit te Berlinit. Gjithesesi, ai nuk e mbajti kete post gjate. Me 14 nentor 1831, Hegeli nderroi jete. Ai u varros prne Fihtes ne varrezen protestante te kishes se Berlinit. Shume nga mendimet dhe parimet qe u botuan me vone ne "Vepren e Plot te G.W.F. Hegel" ishin ne te vertete leksione qe u botuan nga studentet pasi Hegeli nuk i la te shkruara.

Filozofia e Hegelit

Merita kryesore filozofike e Hegelit është krijimi i nje sistemi teresisht te ri dhe te thjështë te mendimit filozofik. Ai e konkretizonte : "...une them nje pohim. Ky pohim quhet ndryshe edhe teze. Bashkebiseduesi im me kundershton dhe ky kundershtim interpretohet si antiteze. Nese ne ulemi dhe nxjerrim nje perfundim te perbashket me konsensus ,ajo qe del quhet sinteze e dy mendimeve te meparshme..." Sot ne e shohim se sa i dobishem është ky parim, pasi vetem kompromisi nuk e bllokon ecurine e gjerave dhe nxjerr ne pah me te miren e te dyja paleve. Duhet pasur parasysh se ne kohen e Hegelit, ekzistonte nje rivalitet i madh mes empiristeve dhe racionalisteve. Edhe pse gjeografikisht, Hegeli gjendej ne gjirin e racionalisteve, ai nuk u fut as ne kampin e tyre, as ne ate te moralisteve. Shumica mund ta quajne Hegelin nje pozitivist te bazuar te historia.

Veprat më të njohura

• Phanomenologgie des Geistes (Fenomenologjia e Shpirtit) - 1807
• Wissenschaft der Logik (Shkenca e Logjikes) - 1808-16
• Heidelberger Jahrbucher (Analize e Haidelbergut) - 1818
• Enzyklopadie der phiosophien Wissenschaften Grundwissen (Enciklopedia e shkurtuar e Shkencave Filozofike) - Botimi I me 1821, botimi II me 1827, botimi III me 1830.
• Grundlinien der Philosophie des Rechts (Parime te Fiolozofise te se Drejtes) - 1821
• Jahrbucher der wissenschaftliche Kritik (Analize e Kritikes Shkencore) - 1827
• Veprat e plota - pas vdekjes

Lidhje të jashtme

• Hegel HyperText,]
• Hegel.net - tekste GNU FDL
• Linkqet pë jeten e Hegelitu
• Commented link list
• Hegel mailing lists in the Internet
• spjegime per Hegelin, gjermanisht
• spjegime per pasardhesit e hegelit
• biografia në detale
• shoqata e hegelit në SHBA
• Hegel në Stanford
• http://www.gwfhegel.org/
• faqe interneti pë Hegelin në 'The History Guide'