Edward Thorndike
From Wikipedia, the free encyclopedia
Thorndike u diplomua nga Universiteti Wesleyan në 1895. Ai studioi sjelljen e kafshëve me William James në Universitetin e Harvardit (1895-97) dhe me James McKeen Cattell në Universitetin e Kolumbisë, ku mori doktoraturën e tij (1898) dhe ku kaloi shumicën e karrierës së tij. Ai, së pari propozoi dy ligjet e tij të sjelljes, ligjin e efektit dhe ligjin e ushtrimit, në disertacionin e tij të doktoraturës, i cili u botua në vitin 1911 si Inteligjenca e Kafshëve. [1]
Thorndike besonte se "Udhëzimet duhet të ndjekin qëllime shoqërore të caktuara dhe të dobishme." Thorndike besonte se aftësia për të mësuar nuk ulej deri në moshën 35 vjeçare dhe vetëm atëherë me një shkallë prej 1 për qind në vit, duke shkuar kundër mendimeve të kohës që "nuk mund t'u mësosh truket e vjetra qenve të rinj". Më vonë u provua se shpejtësia e të mësuarit, jo fuqia e të mësuarit, ulet me moshën. Thorndike gjithashtu deklaroi ligjin e efektit, i cili thotë se sjelljet që pasohen nga pasoja të mira ka të ngjarë të përsëriten në të ardhmen. Thorndike identifikoi tre fushat kryesore të zhvillimit intelektual. E para është inteligjenca abstrakte. Kjo është aftësia për të përpunuar dhe kuptuar koncepte të ndryshme. E dyta është inteligjenca mekanike, e cila është aftësia për të trajtuar objekte fizike. Së fundiështë inteligjenca sociale. Kjo është aftësia për të trajtuar ndërveprimin njerëzor.[2]
Teoria e Thorndike mbështetet mbi provat dhe gabimet. Në eksperimentin e tij me macen, ai ngul këmbë që edhe personat nxënë ekzaktësisht në të njëjtën mënyrë: "Këto fenomene të thjeshta gjysëm mekanike, që zgjojnë të nxënët e kafshëve, paraqesin elementët bazë edhe të të nxënit njerëzor."[3]
Esenca e teorisë së Thorndike mbi të nxënët njerëzor mund të përmblidhet : në një situatë të dhënë, një person do të praktikojë një numër të caktuar përgjigjesh të ndryshme, derisa të arrihet në një pasojë të këndshme. Ligji më i rëndësishëm i formuluar nga Thorndike , është ligji i efektit .[4]
Sipas ligjit të ushtrimit, praktika dhe përsëritja përforcojnë ndërtimin ose konsolidimin e lidhjeve midis situatave stimuluese dhe përgjigjeve korrekte. Si rrjedhojë favorizohet të nxënët e ri apo përforcohet të nxënët e realizuar më parë. Sipas ligjit të gatshmërisë, në varësi të gatishmërisë së atij që nxë, disa përgjigje kanë më shumë ose më pak mundësi për t’u ngulitur. Faktorë të tillë si pjekuria dhe të nxënët e mëparshëm ndikojnë në faktin nëse të nxënët është i lehtë, i vështirë apo i pamundur. Është gatishmëria e atij që nxë, që përcakton nëse një gjendje është apo jo e kënaqshme dhe kjo ndodh kur një person është gati të bëjë dicka ose jo. Nëse ne jemi të detyruar të bëjmë dicka kur nuk jemi akoma gati, përjetojmë një situatë të pakëndshme ose një dënim.[4]
Edward L. Thorndike (31 gusht 1874 - 9 gusht 1949) - Psikolog i hershëm amerikan, i cili i kreu studimet në fushën e të mësuarit instrumental.
Edward Thorndike lindi në Williamsburg, Massachusetts. Ai ishte djali i Edward R. dhe Abbie B Thorndike, një pastor metodist në Lowell, Massachusetts. Ai studioi në The Roxbury Latin School (1891), në Roxbury-n perëndimor, Massachusetts dhe në universitetin 'Wesleyan' (B.S 1895). Ai mbaroi masterin në universitetin e Harvardit (1897). Dy vëllezërit e tij Lynn dhe Ashley u bënë gjithashtu studiues të mëdhenj. Vëllai i tij i vogël, Lynn, u specializua në historinë e shkencave dhe magjisë, ndërsa Ashley ishte profesor i gjuhës angleze. Kur ai studionte në Harvard, krijoi një interes të veçantë për mënyrën se si kafshët mësojnë(etologjia) dhe punoi me William James. Më pas, ai ia përkushtoi jetën studimit të kafshës 'njeri'. Teza e tij konsiderohet si dokumenti thelbësor i psikologjisë krahasuese moderne. Pas diplomimit, ai u përqëndrua tek pasioni i tij, psikologjia e edukimit. Ai mbaroi doktoraturën në universitetin e Kolumbisë, në 1898, nën udhëheqjen e James Mckeen Cattell, i cili ishte një nga themeluesit e psikometrisë. Në vitin 1899 pas një viti pune plot pakënaqësi në College for Women of Case Western Reserve në Cleveland, Ohio, ai u bë një instruktor i psikologjisë në Teachers College në Columbia University. Ai qëndroi atje deri në fund të karrierës së tij dhe studioi: të mësuarit, edukimin dhe testimet mendore. Në vitin 1937 ai u zgjodh president i dytë në Psychometrics Society, duke ndjekur kështu hapat e Louis Leon Thurstone. Me 29 gusht 1900 ai u martua me Elizabeth Moulton. Ata patën katër fëmijë, mes të cilëve ishte Frances, i cili u bë matematicien i famshëm.
Gjatë hapave të parë të karrierës së tij, ai bleu disa hektarë tokë në Hudson dhe i nxiti studiuesit të tjerë të banonin afër tij. Shumë shpejt u formua një koloni, ku ai ishte udhëheqësi i 'fisit'.
Psikologjia Arsimore e Thorndike filloi si një trend drejt psikologjisë së sjelljes që kërkonte të përdorte prova empirike dhe një qasje shkencore në zgjidhjen e problemeve. Thorndike ishte ndër psikologët e parë që kombinonin teorinë e të mësuarit, psikometrinë dhe kërkimin e aplikuar për lëndët e lidhura me shkollën për të formuar psikologjinë e arsimit. Një nga ndikimet e tij në arsim është parë nga idetë e tij në marketingun masiv të testeve dhe teksteve shkollore në atë kohë. Thorndike e kundërshtoi idenë se të mësuarit duhet të pasqyrojë natyrën, e cila ishte mendimi kryesor i shkencëtarëve zhvillimor në atë kohë. Ai mendonte se shkollimi duhet të përmirësohej nga natyra. Ndryshe nga shumë psikologë të tjerë të kohës së tij, Thorndike ka marrë një qasje statistikore në arsim në vitet e tij të mëvonshme duke mbledhur informacion cilësor (sasior) që synon të ndihmojë mësuesit dhe edukatorët të merren me problemet praktike të edukimit. Teoria e Thorndike ishte një teori shoqërimi, pasi shumë ishin në atë kohë. Ai besonte se shoqata midis stimulit dhe përgjigjes u përforcua me shpërblim ose konfirmim. Ai gjithashtu mendoi se motivimi ishte një faktor i rëndësishëm në mësim. Ligji i Efektit paraqiti lidhjen midis përforcuesve dhe ndëshkuesve. Megjithëse përshkrimi i Thorndike rreth lidhjes midis përforcuesve dhe ndëshkuesve ishte i paplotë, puna e tij në këtë fushë më vonë do të bëhej katalizator në kërkime të mëtejshme, siç është ajo e B.F. Skinner.
Ligji i Efektit të Thorndike thotë se "përgjigjet që prodhojnë një efekt të dëshiruar kanë më shumë gjasa të ndodhin përsëri, ndërsa përgjigjet që prodhojnë një efekt të pakëndshëm kanë më pak gjasa të ndodhin përsëri." Termat 'efekti i dëshiruar' dhe 'efekti i pakëndshëm' përfundimisht u njohën si 'përforcues' dhe 'ndëshkues'. Kontributet e Thorndike në Shoqërinë Psikologjike të Sjelljes shikohen nëpërmjet ndikimeve të tij në klasë, me një fokus të veçantë në lëvdimin dhe injorimin e sjelljeve. Falënderimi përdoret në klasë për të inkurajuar dhe mbështetur shfaqjen e një sjelljeje të dëshiruar. Kur përdoret në klasë, lavdërimi është treguar të rrisë përgjigjet e sakta dhe sjelljen e duhur. Zbritja e planifikuar përdoret për të ulur, dobësuar ose eliminuar shfaqjen e një sjelljeje të synuar. Zbritja e planifikuar realizohet duke hequr përforcuesin që mban sjelljen. Për shembull, kur mësimdhënësi nuk i kushton vëmendje një sjelljeje "zhurmuese" të një studenti, kjo i lejon studentit të kuptojë se zhurma nuk do të ketë sukses në marrjen e vëmendjes së mësuesit.
Thorndike ka dhënë një kontribut tepër të madh në fushën e psikologjisë. Ndikimi i tij në psikologjinë që merret me kafshët, veçanërisht në atë që studion ndryshueshmërinë e sjelljes, kontribuoi në të ardhmen e asaj fushe. Përveçse ndihmoi të hidhej dritë mbi bihejviorizmin, kontributi i tij ndikoi masivisht edhe në fushën e filozofisë, drejtimit dhe praktikës në arsim, drejtimit të ushtrisë, drejtimit të personelit në industri, shërbimit komunitar dhe shumë shërbimeve të tjera shoqërore shtetërore apo private. Thorndike ndikoi edhe në shumë shkolla të psikologjisë, si: në psikologjinë e reflekseve të kushtëzuara, ku nga kjo morën shkasë të gjithë psikologët që merreshin me studimin e sjelljes duke iu referuar kërkimit të kryer nga Thorndike si pikë fillestare e studimeve të tyre. Thorndike jetoi njëkohësisht me John B. Watson dhe Ivan Pavlov. Por, në ndryshim nga Watson, Thorndike propozoi idenë e përforcimit. Ai ishte i pari që përdori parimet e psikologjisë në fushën e të nxënit. Kërkimet e tij çuan në formimin e shumë teorive dhe ligjeve të të nxënit.
Teoria e tij mbi të nxënët, veçanërisht ligji i efektit, konsiderohet shpesh si arritja e tij më e madhe. Në vitin 1929 ai iu rikthye teorive të tij të hershme të të nxënit dhe pohoi se nuk kishte qenë plotësisht i saktë. Pas disa kërkimeve të mëtejshme, ai ishte i detyruar ta shpallte tërësisht të pavlefshëm ligjin e ushtrimit, për shkak se ai zbuloi se vetëm me anë të praktikës nuk mund të forcohej një lidhje mendore dhe se vetëm me kohën që kalon nuk zbutej ajo lidhje. Ai gjithashtu fshiu gjysmën e ligjit të efektit, pasi zbuloi se një marrëdhënie e kënaqshme e forcon lidhjen, ndërsa ndëshkimi nuk është efektiv në modifikimin e sjelljes. Thorndike i dha një rëndësi të madhe pasojave të sjelljes, të tilla si ato që hedhin dritë mbi atë çka arrihet ose jo të mësohet. Puna e tij përfaqëson kalimin nga shkolla e funksionalizmit në bihejviorizëm, si dhe i dha shtysë psikologjisë që të fokusohej në teorinë mbi të nxënët. Puna e bërë nga Thorndike do të ndikonte gjithashtu edhe mbi atë të B. F. Skinner dhe Clark Hull. Skinner, ashtu si Thorndike, vendosi disa kafshë në kuti dhe i vëzhgoi ata për të parë se çfarë do të ishin në gjendje të mësonin.
Teoritë mbi të nxënët nga Thorndike dhe Pavlov më vonë u përmblodhën nga Clark Hull. Puna e tij mbi studimin e motivimit dhe formimit të sjelljes preku në mënyrë të drejtpërdrejtë natyrën njerëzore si dhe rendin shoqëror. Kërkimet e Thorndike e udhëhoqën psikologjinë krahasuese për pesëdhjetë vjet, dhe gjithashtu ndikuan mbi një numër të madh psikologësh të asaj kohe, gjë që vazhdon ende dhe sot.
Thorndike krijoi tre libra të ndryshëm për të ndihmuar mësuesit me udhëzime për fjalët dhe leximin. Pas botimit të librit të parë në seri, Libri i Fjalëve të Mësuesit (1921), dy libra të tjerë u shkruan dhe u publikuan, përafërsisht një dekadë nga paraardhësi I tij. Libri i dytë në seri, me titull Libri i Fjalës së Mësuesit të njëzet mijë fjalëve të gjetura më shpesh dhe gjerësisht në Leximin e Përgjithshëm për Fëmijët dhe të Rinj, u botua në vitin 1932, dhe libri i tretë dhe i fundit, Libri i Fjalës së mësuesit e 30,000 Fjalëve, u botua në vitin 1944.
Në parathënien e librit të tretë, Thorndike shkruan se lista që përmban ai "i thotë kujtdo që dëshiron të dijë nëse duhet të përdorë një fjalë kur shkruan, flet ose mëson se sa e zakonshme është fjala në çështjen e leximit në anglishten standarte dhe më tej ai këshillon që lista të mund të përdoret më së miri nga mësuesit nëse ata e lejojnë atë të udhëheqë vendimet që ata bëjnë duke zgjedhur se cilat fjalë të theksojnë gjatë mësimit të leximit. Disa fjalë kërkojnë më shumë theks se të tjerët, dhe, sipas Thorndike, lista e tij informon mësuesit për fjalët që hasen më shpesh, të cilat duhet të përforcohen me anë të mësimit dhe kështu të bëhen "pjesë e përhershme e njohurive të fjalëve". Nëse një fjalë nuk gjendet në listë, por shfaqet në një tekst edukativ, kuptimi i saj duhet vetëm të kuptohet përkohësisht në kontekstin në të cilin është gjetur dhe më pas fshihet menjëherë nga kujtesa.
Në Shtojcën A të librit të dytë, Thorndike jep të drejtën e fjalëve të tij dhe se si frekuencat ishin caktuar për fjalë të veçanta. Burimet e përzgjedhura të ekstrapoluara nga shtojca A përfshijnë:
Leximi i fëmijëve: Bukuria e Zezë, Gratë e Vogla, Ishulli i Thesarit, Një këngë Krishtlindjesh, Legjenda e Sleepy Holloë, Shoqëria e të rinjve, abetaret e shkollave, lexuesit e parë, lexuesit e dytë dhe lexuesit e tretë
Letërsia standarde: Bibla, Shakespeare, Tennyson, Wordsworth, Cowper, Pope dhe Milton
Faktet dhe Traditat e Përbashkëta: Kushtetuta e Shteteve të Bashkuara dhe Deklarata e Pavarësisë, një Libër i Ri i gatimit, qepje praktike dhe veshja, Kopshti dhe Farmacaku, dhe katalogët e porosive postare
Thorndike gjithashtu shqyrtoi gazetat lokale dhe korrespondencën për fjalët e zakonshme që përfshihen në libër.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
