Amani (arabisht: عمان, 'am-an) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Jordanisë, dhe qendra ekonomike, politike dhe kulturore e vendit.[5] Me një popullsi prej 4,536,500, Amani është qyteti më i madh në rajonin e Levantit dhe qyteti i gjashtë më i madh në botën arabe.
Amani
عَمَّان | |
|---|---|
Qytet | |
 Qyteti i Amanit, nga e djathta në të majtë dhe nga lart poshtë: Projekti Abdali që dominon horizontin e Amanit, Tempulli i Herkulit në Kalanë e Amanit, Xhamia e Mbretit Abdullah I dhe Shtiza e Flamurit Raghadan, Ura Abdoun, Pallati Umajad, stacioni hekurudhor osman i Hexhazit dhe Teatri Romak. | |
.svg) Flamuri | |
| Nofkat: | |
 | |
.svg) Amani (Earth) | |
| Koordinatat: 31°56′59″N 35°55′58″E | |
| Shteti | Jordania |
| Governorati | Governorati Amman |
| Themelimi | 7250 p.e.r |
| Komuna | 1909 |
| Qeveria | |
| • Kryetari | Noor Alnazer Farah Nabulsi[3][4] |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 1.680 km2 (650 sq mi) |
| Lartësia më e lartë | 1.100 m (3,600 ft) |
| Lartësia më e ulët | 700 m (2,300 ft) |
| Popullsia (2020) | |
| • Gjithsej | 4.536.500 |
| • Dendësia | 2.380/km2 (6,200/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+2 (EET) |
| • Verës (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Kodi postal | 11110-17198 |
| Prefiksi | +962(6) |
| Faqja zyrtare | Komuna e Amanit të Madh |
Dëshmia më e hershme e vendbanimit në Aman vjen nga një vend neolitik i njohur si ʿAin Ghazal, i cili arriti lartësinë e tij rreth 7000 p.e.r. Gjatë epokës së hekurit, qyteti njihej si Rabbath Ammon dhe shërbeu si kryeqyteti i qytetërimit Ammonit. Në shekullin e 3-të p.e.r, Ptolemeu II Filadelfus, Faraoni i Egjiptit Ptolemeik, e rindërtoi qytetin dhe e quajti atë "Filadelfia", duke e bërë atë një qendër rajonale të kulturës helenistike. Nën sundimin romak, Filadelfia ishte një nga dhjetë qytetet greke të Dekapolit përpara se të sundohej drejtpërdrejt si pjesë e Arabia Petraea. Hilafeti Rashidun pushtoi qytetin nga bizantinët në shekullin e 7-të e.r dhe i dha emrin e tij aktual Aman. Përgjatë pjesës më të madhe të Mesjetës, qyteti u alternua midis periudhave të shkatërrimit dhe braktisjes dhe periudhave të prosperitetit relativ si qendër e rajonit të Balqa. Amani u braktis kryesisht nga shekulli i 15-të deri në vitin 1878, kur autoritetet osmane filluan të vendosin refugjatë çerkezë atje.
Këshilli i parë komunal i Amanit u krijua në vitin 1909. Amani dëshmoi rritje të shpejtë pas përcaktimit të tij si kryeqytet i Transjordanisë në vitin 1921, dhe pas disa valëve të njëpasnjëshme të refugjatëve: palestinezët më 1948 dhe 1967; Irakianë në 1990 dhe 2003; dhe sirianë që nga viti 2011. Fillimisht u ndërtua në shtatë kodra, por tani përfshin mbi 19 kodra që kombinojnë 22 zona, të cilat administrohen nga Komuna e Amanit të Madh. Zonat e Amanit i kanë marrë emrat e tyre ose nga kodrat (jabal) ose nga luginat (wadi) që ata zënë, si Jabal Lweibdeh dhe Wadi Abdoun. Amani Lindor është kryesisht i mbushur me vende historike që shpesh presin aktivitete kulturore, ndërsa Amani Perëndimor është më modern dhe shërben si qendra ekonomike e qytetit.[6]
Përafërsisht dy milionë vizitorë mbërritën në Aman në vitin 2014, gjë që e bëri atë qytetin e 93-të më të vizituar në botë dhe qytetin e pestë më të vizituar arab. Amani ka një ekonomi me rritje relativisht të shpejtë dhe është renditur si një qytet global -Beta nga Globalizimi dhe Rrjeti Kërkimor i Qyteteve Botërore. Për më tepër, ai u emërua një nga qytetet më të mira të Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut sipas faktorëve ekonomikë, të punës, mjedisore dhe socio-kulturore. Qyteti është ndër vendet më të njohura në botën arabe për korporatat shumëkombëshe për të ngritur zyrat e tyre rajonale, së bashku me Dohën dhe vetëm pas Dubait. Pritet që në 10 vitet e ardhshme këto tre qytete të zënë pjesën më të madhe të aktivitetit të korporatave shumëkombëshe në rajon.
Distriktet
- 1 Al Abdali
- 2 Abu Nseir
- 3 Umm-Othaina
- 4 Al Qweismeh, Al Jweideh, Abu ‘Alanda and Al Raqim
- 5 Al Yarmouk
- 6 Al-Jezah
- 7 Al-Mowaqar
- 8 Al-Mqabalain
- 9 Badr
- 10 Badr Al Jadeeda
- 11 Basman
- 12 Husban
- 13 Jbeiha
- 14 Khraibet Essouq
- 15 Marj Al Hamam
- 16 Marka
- 17 Medina
- 18 Nawoor (Na'our)
- 19 Ohud
- 20 Ras Al-ain
- 21 Sahab
- 22 Shafa Badran
- 23 Sweileh
- 24 Tariq
- 25 Tla’ Al ‘Ali
- 26 Wadi Al Seer
- 27 Zahran
Referime
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
