Vampiri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Një vampir është një krijesë mitike që jeton duke u ushqyer me thelbin jetësor (përgjithësisht në formën e gjakut) të të gjallëve. Në folklorin evropian, vampirët janë krijesa të pavdekshme që shpesh vizitonin të dashurit dhe shkaktonin ligësi ose vdekje në lagjet ku ata banonin derisa ishin gjallë. Ata mbanin qefine dhe shpesh përshkruheshin si të fryrë dhe me fytyrë të kuqërremtë ose të errët, dukshëm të ndryshme nga vampiri i sotëm i dobët dhe i zbehtë që daton nga fillimi i shekullit të 19-të. Subjektet vampirike janë regjistruar në kulturat anembanë botës; termi vampir u popullarizua në Evropën Perëndimore pas raporteve të një histerie masive të shekullit të 18-të të një besimi paraekzistues popullor në Evropën Juglindore dhe Lindore që në disa raste rezultoi në shtyrjen e kufomave dhe akuzimin e njerëzve për vampirizëm. Variantet lokale në Evropën Juglindore njiheshin edhe me emra të ndryshëm, si shtriga në Shqipëri, vrykolakas në Greqi dhe strigoi në Rumani.
Në kohët moderne, vampiri përgjithësisht konsiderohet si një entitet fiktiv, megjithëse besimi në krijesa të ngjashme vampirike (siç është chupacabra) vazhdon ende në disa kultura. Besimi i hershëm popullor te vampirët ndonjëherë i është atribuar injorancës së procesit të dekompozimit të trupit pas vdekjes dhe mënyrës se si njerëzit në shoqëritë para-industriale u përpoqën ta racionalizonin këtë, duke krijuar figurën e vampirit për të shpjeguar misteret e vdekjes. Porfiria u lidh me legjendat e vampirizmit në vitin 1985 dhe mori shumë ekspozim mediatik, por që atëherë është diskredituar gjerësisht.
Vampiri karizmatik dhe i sofistikuar i fiksionit modern lindi në vitin 1819 me botimin e "Vampirit" të shkrimtarit anglez John Polidori; historia ishte shumë e suksesshme dhe padyshim vepra më me ndikim e vampirëve të fillimit të shekullit të 19-të. Romani i Bram Stoker i vitit 1897 Drakula mbahet mend si romani kryesor i vampirëve dhe siguroi bazën e legjendës moderne të vampirëve, edhe pse u botua pas romanit Carmilla të autorit tjetër irlandez Joseph Sheridan Le Fanu të vitit 1872. Suksesi i këtij libri krijoi një zhanër të veçantë vampirësh, ende popullor në shekullin e 21-të, me libra, filma, shfaqje televizive dhe lojëra video. Vampiri që atëherë është bërë një figurë dominuese në zhanrin horror.