![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Muscles_anterior_labeled.png/640px-Muscles_anterior_labeled.png&w=640&q=50)
Sistemi muskulor
SISTEMI MUSKULOR / From Wikipedia, the free encyclopedia
Sistemi muskulor është tërësia e muskujve të trupave të gjallesave të gjalla dhe bëjnë të mundshëm lëvizjen e tyre.
Ky artikull është i cunguar. Ju mund të ndihmoni Wikipedian duke e zgjeruar atë. |
Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s. Ju lutemi ndihmoni edhe ju në përmirësimin e këtij artikulli.
|
Ky artikull nuk citon asnjë burim, prandaj mund të mos jetë i saktë. |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Muscles_anterior_labeled.png/640px-Muscles_anterior_labeled.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Muscle_posterior_labeled.png/640px-Muscle_posterior_labeled.png)
Muskujt se bashku me skeletin e formojne sistemin lokomotor.Muskujt punojne me tkurrjen e tyre dhe shtrirjen e tyre.Muskujt jane te lidhur per periostin e ashtit me tetive.Muskujt punojne ne cifte muskulore antagoniste.Llojet e muskujve jane terthoro-vijor,muskujt e lemuet dhe muskuli i zemres.Muskujt terthoro-vijor jane muskujt e krahut te ndare ne biceps dhe triceps.Sistemi muskulor përbëhet prej qelizave të specializuara të cilat quhen fije. Funksioni mbizotërues i tyre është kontraktimi. Muskujt të cilat janë të lidhur me eshtra ose organe të bredshme ose enë gjaku janë përgjegjës për lëvizje. Pothuajse të gjitha lëvizjet në trup rezultojnë nga kontraktimet muskulore. Përjashtim kësaj janë veprimi i cilia, flagellum në qelizat e spermës, dhe lëvizjet e amoeboidit në disa rruza të bardha të gjakut. Veprimi i integruar i nyjeve, eshtrave, dhe muskujve të skeletit prodhojnë lëvizje siç janë vrapimi dhe ecja. Muskujt e skeletit gjithashtu prodhojnë lëvizje më të ndërlikuara të cilat rezultojnë në shprehje të ndryshme të fytyrës, lëvizjet e syve dhe frymëmarrje. Përveq lëvizjeve, kontraktimet muskulore gjithashtu sigurojnë funksione me rrëndësi të trupit siç është qëndrimi, stabiliteti i nyjeve, prodhimi i nxehtësisë. Qëndrimi siç është ulur apo në këmbë mbahet nga kontraktimet muskulore. Muskujt e skeletit kontraktojnë vazhdimisht për ta mbajtur trupin në pozitë statike. Tendonat e shumë muskujve zgjatet mbi nyjet dhe në këtë mënyrë kontribuojnë në stabilitetin e nyjeve. Kjo është veqanërisht evidente në nyjen e krahut dhe gjurit ku tendonat e muskujve janë faktorë të mëdhejnë në stabilizimin e nyjeve. Prodhimi i nxehësisë, për të mbajtur temperaturën e trupit, është e rëndësishme nga një produkt i metabolizmit të muskujve. Pothuajse 85% e nxehtësisë të prodhuar në trup është rezultat i kontraktimeve muskulore.
Muskuli dykrerësh ose bicepsi i cili ka perberje qelizore ndijore(m. biceps brachii) - përbëhet prej dy krerëve: krerit të gjatë dhe të shkurtë. Kreri shkurtë (caput longus) origjinën e ka në procesin acromion të shpatullave (scapula), ndërsa lidhet me ashtin rezor të parakrahut (radius), kreri i shkurtë (caput brevis) origjinën e ka në procesin coracoid të shpatullave (scapulae), ndërsa lidhet me ashtin e parakrahut rezor (radius). Muskuli biceps brachii shtrihet në pjesën e përparmë të ashtit të pjesës së sipërme të duarëve (humerus) dhe përbën afërsisht 1/3 të e masës muskulore të pjesës së sipërme të duarve. Muskuli bicep është ndër muskujt më të famshëm në trup, kur ndokush ju pyet ti tregoni muskujt, ai nuk ka kërkuar nga ju që ta lakoni muskulin e kofshëve, por dëshiron ta shoh muskulin tuaj biceps. Funksioni primar i muskulit biceps është për ta lëvizur parakrahun në drejtim të krahut, (lakimi i bërrylit). Funksioni i dytë i muskulit biceps është për supinacion të parakrahut duke e kthyer atë me shuplakë nga lartë
Muskulatura e skeletit ka strukturë simplastike, pra ajo nuk ndërtohet nga struktura qelizore, por nga fije muskulore brenda të cilave vendoset një numër i madh bërthamash.
Muskuli skeletik
Njesia me e vogel funksionale dhe ndertimore e muskulit eshte sarkomeri, i cili ndertohet nga kombinimi i fijeve te ndritshme te aktines dhe fijet e erreta te miozines.Aktina ndertohet nga dy fije proteinike te mbeshtjella se bashku ne forme spirale gjithashtu rreth saj mbeshtillet nje fije tropomiozine dhe molekula troponine te cilat bllokojne sitat aktive te saj, ndersa miozina ndertohet nga trupi dhe kokat globulare te saj te cilat sherbejne si enzime ATP-aze.
SI NDODH TKURRJA NE MUSKULIN SKELETIK?
1) Nxitja vjen ne muskul permes neuroneve motore(levizore) te cilat bejne sinaps me membranen e qelizave muskulore prej kendej formohet pllaka neuromuskulore, nje muskul ka shume pllaka te tilla te cilat ngacmohen njekohesisht dhe bejne qe muskuli te tkurret njetrajtesisht.
2) Gjate sinapsit nga butoni parasinaptik(aksoni i neuronit motor) clirohet nje neurotransmetues i quajtur Acetilkoline (ACH). Ne membranen e qelizes muskulore ka receprore specifike per acetilkolinen te cilet hapin kanale per te, se bashku me kanalet per ACH hapen kanale dhe per jonet Natrium te cilat ne drejtim te gradientit do te hyjne ne qelize dhe do te lind nje potencial veprimi(membrana do te dapolarizohet) jonet e Natriumit do te tentojne te arrijne potencialin e vet te ekuilibrit(+60mv).
3) Pas lindjes se potencialit te veprimit me ane te tubujve T ose tubujve transversale( invaginime/thellime te membranes qelizore qe arrijne deri te retikulumi sarkoplazmatik) jonet e Kalciumit (Ca++) te depozituara ne retikulum do te dalin drejt membranes.
4) Jonet e Ca do te bejne te mundur largimin e fijeve proteinike te troponines dhe tropomiozines nga sitat aktive te aktines.
5) Lirimi i sitave te aktines ben te mundur lidhjen e kokave globulare te miozines te keto sita ose qendra aktive.
6) Pas lidhjes ndryshojne forcat intermolekulare dhe kokat e miozines qe veprojne si enzime ATP-aze do te zberthjne nje molekule ATP ne ADP dhe Pi (adenozidifosfat dhe fosfat). Energjia e perftuar nga kjo do te shkaktoje nje goditje fuqie e cila do te beje qe kokat globulare te miozines te ndryshojne kendin dhe te terheqin fijet e aktines drejt qendres, gjatesia e sarkomerit zvogelohet dhe muskuli tkurret.
7) Pas zberthimit te molekules se pare te ATP-se ne kokat globulare do te lidhet nje tjeter molekule ATP e cila do te beje shkeputjen e kokave nga qendrat e aktines. Kokat globulare do te kthehen ne pozicionin e meparshem gati per tu lidhur serish me nje qender tjeter aktine dhe per te ndodhur serish goditja e fuqise. Ky eshte nje cikel i vazhdueshem i cili perseritet disa here, sa here qe ne qelizat muskulore vjen nje impuls/nxitje.
PERIUDHA REFRAKTARE DHE TETANIA
Periudha refraktare absolute eshte intervali i kohes gjate te cilit nje muskul nuk mund te rieksitohet apo ti bindet nje stimuli tjeter sado i fuqishem te jete ai stimul apo impuls.
Periudha refraktare relative eshte intervali kohor gjate te cilit muskuli mund te marre nje stimul te ri vetem neqoftese ky stimul e kalon pragun kritik (pra eshte stimul i mbipragut) dhe qelizat muskulare jane ne fund te deplarizimit pra jane shume prane relaksimit.
Tetania shkaktohet nga rritja e frekuences se tkurrjeve muskulore, kur rritet frekuenca tkurrja pasardhese i shtohet pjeserisht tkurrjes para saj, nuk respektohet periudha refraktare, muskuli merr impulse ose stimuj te mbipragut te njepasnjeshem dhe tkurrjet nuk arrijne te shkojne deri ne fund, ndodhin potenciale veprimi dhe depolarizime te njepasnjeshme muskuli nuk relaksohet as nuk eshte i afte te kryeje pune por peson ate qe ne e quajme tetani, muskuli fibrilon ose dridhet.