Rënia e lirë
From Wikipedia, the free encyclopedia
Rënia e lire e trupave është lëvizja e atyre trupave që kryhet vetëm nen veprimin e forcës tërheqëse te Tokës (Forca e rëndesës).
Për te studiuar këtë rënie te trupave, ne vitin 1589 shkencëtari italian Galileo Galilei lëshoi nga kulla e larte e Pizës, njëkohësisht dy sfera te njëjta, por me masa te ndryshme. Shpejtësia fillestare e tyre ishte 0 m/s. Ai vuri re se sferat binin në të njëjtën kohe ne toke, pavarësisht nga masa e tyre. Si përfundim ai tha se, gjatë rënies së lirë, te gjithë trupat lëvizin me te njëjtin nxitim, atë te rënies së lirë qe shënohet me marrëveshje me shkronjën g. Pra rënia e lirë është një lëvizje njëtrajtësisht e ndryshuar ( e përshpejtuar ose e ngadalësuar ) ku nxitimi është gjithmonë 9,8 m/s².
Kur trupi hidhet prej lartësisë se caktuar poshtë ai e ka g=9,8 m/s². Ne te kundërt, lëvizja nga poshtë-sipër g=-9,8 m/s². Gjithashtu kemi edhe formulat e caktuara për rënien e lire:
- (shenja + nëse është rënie, merret shenja - nëse është ngjitje)
- (shenja + nëse është rënie, merret shenja - nëse është ngjitje dhe = 0 për hedhjen nga toka)
Në fizikë, rënia e lirë është çdo lëvizje e një trupi ku graviteti është forca e vetme që vepron mbi të. Në kontekstin e relativitetit të përgjithshëm, ku gravitacioni zvogëlohet në një lakim hapësirë-kohë, një trup në rënie të lirë nuk ka forcë që të veprojë mbi të.
Një objekt në kuptimin teknik të termit "rënie e lirë" jo domosdoshmërisht mund të bjerë poshtë në kuptimin e zakonshëm të termit. Një objekt që lëviz lart normalisht nuk do të konsiderohet të jetë në rënie, por nëse i nënshtrohet vetëm forcës së gravitetit, thuhet se është në rënie të lirë. Hëna është kështu në rënie të lirë.
Në një fushë gravitacionale të njëtrajtshme, në mungesë të ndonjë forme tjetër, graviteti vepron në çdo pjesë të trupit në mënyrë të barabartë dhe kjo është pesha, një kusht që ndodh edhe kur fusha gravitacionale është zero (si kur larg nga çdo trup gravitues) .
Termi "rënie e lirë" përdoret shpesh më lirshëm sesa në kuptimin e saktë të përcaktuar më sipër. Kështu, duke rënë në një atmosferë pa një parashutë të vendosur, ose pajisje heqëse, gjithashtu shpesh quhet rënie e lirë. Forcat e zhvendosjes aerodinamike në situata të tilla i pengojnë ata të prodhojnë peshë të plotë, dhe kështu një "rënie e lirë" e parashutistit pas arritjes së shpejtësisë përfundimtare (ang. terminal), prodhon ndjesinë e peshës së trupit duke u mbështetur në një jastëk ajri.