Diabeti i tipit 1

Diabeti i tipit 1 (T1D), i njohur më parë si diabeti i të miturve, është një sëmundje autoimune që fillon kur prodhohet shumë pak ose aspak insulinë nga ishujt e Langerhans (që përmbajnë qeliza beta) në pankreas.[4] Insulina është një hormon i nevojshëm që qelizat të përdorin sheqerin në gjak për energji dhe ndihmon në rregullimin e niveleve normale të glukozës në qarkullimin e gjakut.[2] Para trajtimit kjo rezulton në nivele të larta të sheqerit në gjak në trup.[1] Simptomat e zakonshme të këtij niveli të lartë të sheqerit në gjak janë urinimi i shpeshtë, etja e shtuar, uria e shtuar, humbja e peshës dhe komplikime të tjera serioze.[4][9] Simptomat shtesë mund të përfshijnë shikim të paqartë, lodhje dhe shërim të ngadalshëm të plagëve.[2]

Simptomat zakonisht zhvillohen gjatë një periudhe të shkurtër kohore, shpesh për disa javë.[1]

Shkaku i diabetit të tipit 1 është i panjohur, [4] por besohet se përfshin një kombinim të faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë.[1] Mekanizmi themelor përfshin një shkatërrim autoimun të qelizave beta që prodhojnë insulinë në pankreas.[2] Studimet e fundit sugjerojnë se ky shkatërrim autoimun i ishujve mund të shkaktohet nga infeksione të vazhdueshme enterovirale.[10]

Diabeti diagnostikohet duke testuar nivelin e sheqerit ose hemoglobinës së glikuar (HbA1C) në gjak.[5][7] Diabeti i tipit 1 mund të dallohet nga tipi 2 duke testuar praninë e autoantitrupave.[5]

Nuk ka asnjë mënyrë të njohur për të parandaluar diabetin e tipit 1.[4] Trajtimi me insulinë është i nevojshëm për mbijetesë.[1] Terapia me insulinë zakonisht jepet me injeksion vetëm nën lëkurë, por gjithashtu mund të jepet nga një pompë insuline.[11] Një dietë diabetike dhe stërvitja janë pjesë të rëndësishme të menaxhimit.[2] Nëse nuk trajtohet, diabeti mund të shkaktojë shumë komplikime.[4

Komplikimet me fillim relativisht të shpejtë përfshijnë ketoacidozën diabetike dhe koma joketotike hiperosmolar.[5] Komplikimet afatgjata përfshijnë sëmundje të zemrës, goditje në tru, dështim të veshkave, ulçera në këmbë dhe dëmtim të syve.[4] Për më tepër, meqenëse insulina ul nivelet e sheqerit në gjak, mund të lindin komplikime nga niveli i ulët i sheqerit në gjak nëse merret më shumë insulinë sesa është e nevojshme.[5]

Diabeti tip I

1. Prek zakonisht moshat e reja.
2. Njihet edhe si diabet që s'trajtohet dot pa insulinë (angl: insulin dependent diabetes mellitus).
3. Shkaktohet nga shkatërrimi i qelizave beta të ishujve të Langerhansit prej sistemit imun.
4. Shenjat dhe simptomat: pacienti ha shumë, pi shumë, urinon shpesh, humbet peshë, dhe mund të ketë kriza të ketoacidozës diabetike.
5. Diagnoza:
   • a. Glukoza mbi 200 mg/dl, ose...
   • b. Glukoza esëll mbi 125 në 2 raste të ndryshme, ose...
   • c. Testi i tolerimit të glukozës: glukoza mbi 200 mg/dl 2 orë pas marrjes të 75 g glukozë.
6. Trajtimi: insulinë.
7. Ketoacidoza diabetike:
   • a. Ketoacidoza shkaktohet nga mungesa e insulinës. Në mungesë të insulinës, mëlçia prodhon trupat ketonikë (beta-hidroksibutirat, acetoacetat, aceton).
   • b. Shenjat dhe simptomat: dhimbje barku, dehidrim, frymëmarrje e tipit Kussmaul (frymëmarrje të ngadalta e të thella), rritje e hendekut anionik (anion gap), prani e ketoneve në gjak dhe në urinë, hiperkalemi, hiperglicemi.
   • c. Trajtimi i ketoacidozës diabetike: lëngje intravenoze, kalium, dhe insulinë. Insulina jepet për të frenuar ketogjenezën, jo për të trajtuar hipergliceminë. Prandaj, nëse glukoza normalizohet, insulina vazhdohet e shoqëruar me glukozë.

Referenca:

Wikipedia,English Language,Type 1 diabet