Ajdën

Ajdën (Turqisht: Aydın, i quajtur më parë Güzelhisar, Greqishtja e lashtë dhe moderne: Τράλλεις Tralleis) është një qytet në dhe selia e Provincës Ajdën) në Rajonin e Egjeut të Turqisë. Qyteti ndodhet në zemër të luginës së poshtme të Lumit Büyük Menderes (lumi i lashtë Meander) në një pozicion komandues për rajonin që shtrihet nga lartësitë e luginës deri në bregun e detit. Popullsia e saj ishte 1,110,972 në 2019.^[1] Qyteti Ajdën ndodhet përgjatë një rajoni i cili ishte i famshëm për pjellorinë dhe produktivitetin e tij që nga kohërat e lashta. Fiku mbetet kultura më e njohur e provincës, megjithëse prodhime të tjera bujqësore gjithashtu rriten intensivisht dhe qyteti ka një industri të lehtë.

Ajdën
Komunë metropolitane
Ajdën (Earth)
Koordinatat: 37°50′53″N 27°50′43″E
Shteti	Turqia
Provincë	Ajdën
Qeveria
• Kryetari	Özlem Çerçioğlu (CHP)
Sipërfaqja
• Distrikti	627,22 km2 (24,217 sq mi)
Popullsia  (2012)
• Popullsia urbane	195.951
• Distrikti	259.786
• Dendësia (Distrikti)	410/km2 (1,100/sq mi)
Zona kohore	UTC+3 (TRT)
Faqja zyrtare	www.aydin-bld.gov.tr

Në udhëkryqin e një rrjeti transporti të ngarkuar të disa llojeve, një autostradë me gjashtë korsi lidh Ajdënin me Izmirin, portin e dytë të Turqisë, në më pak se një orë dhe në akoma më pak kohë me Aeroportin Adnan Menderes, i vendosur përgjatë rrugës midis dy qytete. Një aeroport më i vogël, përkatësisht Aeroporti Ajdën, ndodhet disa kilometra në jug-lindje të Ajdënit. Rajoni i Ajdënit gjithashtu ka qenë pionier i futjes së hekurudhave në Turqi në shekullin e 19-të dhe ende ka rrjetin më të dendur hekurudhor.

Provinca Ajdën është gjithashtu vendi ku janë përqendruar një numër i vendeve historike dhe qendrave të turizmit të njohura ndërkombëtarisht.

Klima

Ajdëni ka një klimë mesdhetare të nxehtë verore (Csa) sipas klasifikimit Köppen dhe Trewartha. Vera është shumë e nxehtë dhe e thatë, me temperaturat më të larta mbi 35°C në shumicën e ditëve të verës. Pranvera dhe vjeshta janë të ngrohta dhe të ndryshueshme, ndërsa dimrat janë të butë dhe mjaft me shi.

Ekonomia

Në vitet 1920, Ajdëni u shqua për prodhimin e pambukut dhe grurit. Ka shumë pemë ulliri të vendosura në Ajdën. Disa qytetarë zakonisht prodhojnë vaj ulliri, por ka edhe shumë firma të vogla që eksportojnë vaj ulliri në vende të ndryshme.

Ajdëni modern

Terminali i autobusëve ndërqytetës i Ajdënit

Dekadat e fundit e kanë parë Ajdënin që ka shkuar përtej rolit të tij tradicional si një qendër për produktet bujqësore dhe duke zhvilluar një ekonomi të larmishme të bazuar gjithnjë e më shumë në shërbime. Një ngjarje në këtë proces ishte hapja e Universitetit Adnan Menderes në vitin 1992, i cili u quajt pas kryeministrit turk Adnan Menderes. Ritmi i ekonomisë përcaktohet nga vendndodhja e qytetit, vetëm një orë me makinë nga bregu i detit. Shumë banorë të Ajdënit zakonisht kanë shtëpi verore dhe investime në ose rreth qendrave të tilla të turizmit si Kuşadası, Güzelçamlı and Didim.

Por ende qyteti ka një qytet të qetë tregu dhe dominimi i tij, si brenda tregut turk ashtu edhe jashtë saj, në prodhimin e një numri produktesh bujqësore, veçanërisht fiqve, ende identifikon Provincën Ajdën, dhe shumica e kësaj tregtie menaxhohet dhe trajtohet nga vetë Ajdëni.

Libraria Qendrore në Universitetin e Ajdënit.

Qendra e qytetit të Ajdënit është ende relativisht e vogël, por në rritje, e përqendruar në një rrugë me palma dyqanesh dhe kafenesh dhe një labirint rrugësh të ngushta anësore, të mbushura me pemë portokalli. Njerëzit janë më të orientuar drejt familjes, kështu që ka pak jetë nate, apo lehtësira kulturore për të rinjtë, megjithëse me sa duket tani ata kanë një universitet kjo do të ndryshojë. Ka një numër xhamish, shkollash të mesme, dersane (kurse private që grumbullojnë studentët për provimet e pranimit në universitet) dhe ndërtesa të tjera publike. Ashtu si të gjitha qytetet turke, Aydin tani po përhapet pasi shtresat e mesme po lënë banesat e tyre në qytet për apartamente ose shtëpi më të zgjuara pak jashtë qytetit.

Transporti

Ndërtimi i autostradës Izmir-Ajdën me gjashtë korsi shkurtoi udhëtimin nga Ajdëni në Izmir, qendra e dytë portuale e Turqisë, në më pak se një orë dhe më pak deri në Aeroportin Adnan Menderes.

Referime

1. "Turkey: Major cities and provinces" (në anglisht). citypopulation.de. Marrë më 2015-02-08.