Dhigaha

Dhigaha Waa xariijimo beenaad dhulka dushiisa lagu tilmaamay tiradooduna waxay gaarayaan 360 xarriijimood

cirifyada ka waqooyi iyo ka koofureedba, xarriijimaha caynkaas ah waxaa la yiraahdaa "Dhigo ama Dhig" fikraddaan waxaa lagu isticmaalaa dhulka oo qura dhigta dhexmarta bartamaha Giriinwij waxaa loo qiimeeyaa digriiga tiradiisu tahay Eber (0°). Dhigta kale ee taa ka soo horjeeda waxaa loo qiimeeyaa Boqol iyo siddeetan digrii (180°). Haddaba dhiguhu waxaynu ku timaamu karnaa in ay yihiin fogaansho xagaleedka bari ama galbeedka Giriinwij. Marka laga reebo dhigta digriigeedu yahay 180° maahee inta kale oo dhami waxay leeyihiin digriiyo kala duwan oo bari ama galbeed ka xiga Giriinwijka.

Waxaa jira iyana waxa la yiraah Loolalka si kooban waxa u dhexeeya loolalka iyo dhigaha.

Xarriijimaha loolalka waa ay isberber yaacaan mana kulmaan, kuwa dhigunaha isma berher waalan beryaacaan ee waxay ku kulmaan cirifyada sida aynu ognahay baruhu waa ka u dheer loolka hase yeeshee dhigaha oo idil waa iskaga mid xagga dheererka, waayoo dhammaantood waxay wada maraan labada cirif. Sidaas awgeed waxaa la yiraah goobooyinkii waa weynaa. Goobada weyni waxaa waaye xarriijin la iska maleeyey oo ku sawiran goloobka iyadoo dhulka u kala qaybineysa laba isle'eg. Badhuhuna waa loolka kaliya ee goobo weyn ah.

Xarriijin kasta oo loolka ka mid ahiba fogaansho isle'eg ayey isu jiraan (69.4 mayl). Xagga dhigaha haddaynu eegno fogaansho isle'eg iskuma jiraan waayo dhiguhu way kala fogaadaa marka ay dulmaraan Badhaha waxayna iskugu yimaadaa cirifyada.

Digrii kasta oo loolku iyo dhiguhu leeyihiin waxaa loo qaybin karaa daqiiqo iyo ilbiriqsi. Digrii kasta wuxuu leeyahay 60 daqiiqadood oo loo qoro 60', daqiiqad kasta waxay leedahay 60 ilbiriqsi oo loo qoro 60.

Sidaa awgeed waxaad heli kartaa ama aad ogaan kartaa meel kasta oo dhulka ku dul taala, halka ay dhacdo, haddii aad ogtahay loolalkeeda iyo dhigaheeda.

meel kasta loolkeeda waxaa loo qoraa digriiga tiradiisu inta waqooyi ama koonfur ujirto badhaha.

Dhigaha iyo waqtiga ama amminta

Waxaan ognahay in dhulku sameeyo wareeg 24kii saaba mar ayuu udubkiisa ku wareegaa, walax kasta oo goobo samaysaa waxay wareegtaa saddex boqol iyo lixdan digrii (360°). Haddaba imisa ayeey ku qaadanaysaa adduunyadu in ay wareegto (1°). Si aynu u helno jawaabtaan waa in aynu u qaybinno 24 saacdood 360°, innakoo marka hore u bedelayna daqiiqado.

24 × 60 = 1440 daqiiqadood, 1440 daqiiqadood waxay la mid tahay 24 saacadood, markaas waxan leenahay adduunyadu waxay ku qaadataa 360kii digrii 1440 daqiiqadood. Halkii digriina waqtigay wareegtaana waa: ${\tfrac {1440}{360}}$ daqiiqadood.

⁂ ${\tfrac {1440}{360}}$ = 4D wadartu waxay ina tusaysaa in adduunka oo 360 digrii ah ku qaadanayso 4tii daqiiqaba inuu wareego hal digrii 60kii daqiiqaba ay saacdaddu tahay waxay adduunyadu wareegtaa 15° (15° digriiba hal saac) waana digriiyada dhigaha.

Sida lawada ogsoonyahay cadceedda ama qoraxda waxay ka soo baxdaa bari, dadka ku nool xagga bariguna waxaa hubaal ah in ay inaga hor helaan cadceedda.

The Quest to Solve the “Longitude Problem”