හන් සිව් ආඥාභූමි

හන් සිව් ආඥාභූමි (漢四郡, 한사군) යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ උතුරු කොරියානු අර්ධද්වීපයේ සහ ලියාඕදොං අර්ධද්වීපයේ කොටසක පිහිටා තිබූ ලේලැං, ලින්ටුන්, ෂුවාන්ටු සහ චෙන්ෆැන් යන නම්වලින් හැඳින්වුණු ආඥාභූමි සතරකි.^[1][2] මෙය මුල්කාලීන ක්‍රි.පූ. 2වන සියවසේ හන් රාජවංශයේ වූ අධිරාජයා විසින් විමන් ජොසොන් රාජ්‍යය යටත් කරගැනීමෙන් පසු පිහිටුවන ලද්දකි. පෙර ගෝජොසොන්හි පාලනය යටතේ පැවති ලෙලැං අසල වර්තමාන ප්යොංග්යෑං කේන්ද්‍ර කරගනිමින් හන් ගංගාව තරම් දකුණ තෙක් විහිදුණු ප්‍රදේශවල ජනයා පාලනය කිරීමට මෙම ආඥාභූමි පිහිටුවන ලදී.^[3] ලෙලැං ආඥාභූමිය හැර සෙසු ආඥාභූමිවල නිශ්චිත පිහිටීම තවමත් මතභේදයට තුඩු දී ඇත.

දශක කිහිපයක් ඇතුළත ආඥාභූමි අතුරින් තුනක් බිඳවැටීම හෝ බටහිර දෙසට සීමා වීම සිදු විය. නමුත් සියවස් හතරක් පුරාවට ලෙලෑං ආඥාභූමිය අනුප්‍රාප්තික චීන රාජවංශ සමග සංස්කෘතික සහ ආර්ථික හුවමාරු මධ්‍යස්ථානයක් ලෙසින් පැවතිණි. ලෙලෑංහි පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය චීනුන් විසින් ඉදිකරන ලද්දේ ආණ්ඩුකාරවරයා, නිලධාරීන්, වෙළඳුන් සහ චීන ජනපදවාසීන්ට උචිත චීන නගරයක ආකාරයෙනි. ඔවුන්ගේ පරිපාලනය ස්වදේශික ජනයාගේ ජීවිතය කෙරෙහි සුවිශේෂී බලපෑමක් සිදුකොට තිබුණු අතර නිර්මාණිත ගෝජොසොන් සමාජය සේදී යන්නට විය.^[4] කොරියානු සහ යේමෙක් සම්මිශ්‍රණයෙන් සැදි රාජධානියක් වූ ගොගුර්යෝව කෙමෙන් ආඥාභූමි ආක්‍රමණය කරන්නට වූ අතර, අවසානයේ දී එම භූමි ද ගොගුර්යෝ රාජධානියට ඈඳා ගැනිණි.^[5]

ආඥාභූමි

• ලෙලෑං ආඥාභූමිය (樂浪郡, 낙랑군/락랑군, ක්‍රි.පූ. 108 ~ ක්‍රි.ව. 313):^[6] ප්‍රාන්ත 25කි. නිවෙස් 62,812කි. ජනගහනය 406,748කි.
• ලින්ටුන් ආඥාභූමිය (臨屯郡, 임둔군, ක්‍රි.පූ. 107 ~ ක්‍රි.පූ. 82)
• ෂුවාන්ටු ආඥාභූමිය (玄菟郡, 현도군, ක්‍රි.පූ. 107 ~ ක්‍රි.ව‍. 302):^[7] ප්‍රාන්ත 3කි. නිවෙස් 45,006කි. ජනගහනය 221,845කි.
• චෙන්ෆැන් ආඥාභූමිය (真番郡, 진번군, ක්‍රි.පූ. 107 ~ ක්‍රි.පූ. 82)

පසුකාලීන වර්ෂවල ලෙලෑං ආඥාභූමියෙන් වෙන්වූ ආඥාභූමියක් ඉතිහාසයේ දායිෆැං ආඥාභූමිය (帶方郡, 대방군, ක්‍රි.ව. 204 ~ ක්‍රි.ව. 313) ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.

• වෙනත් විස්තර: තොංඩියෑන්,^[8] තුන් රාජධානිවල වාර්තා,^[9] පසුකාලීන හන්හි ග්‍රන්ථය^[10]

සිතියම්

• 
  ක්‍රි.පූ. 108දී කොරියාව; හන් රාජවංශය විසින් විනාශ කිරීමට පෙර විමන් ජොසොන්
• 
  හන් රාජවංශය විසින් විමන් ජොසොන් ආක්‍රමණය කොට ආඥාභූමි සතරක් ස්ථාපිත කොට ඇති අයුරු.
• 
  315දී කොරියාව; ගොගුර්යෝව පැරණි ගෝජොසොන් රාජධානියේ ප්‍රදේශ අයත් කරගෙන තිබේ.

මේවාත් බලන්න

• ගෝජොසොන්-හන් යුද්ධය
• දායිෆැං ආඥාභූමිය

ආශ්‍රේයයන්

1. Dane Alston. "Contested domains: The Poetic Dialogue between a Ming Emperor and a Chosŏn Envoy". සම්ප්‍රවේශය 2 April 2012.
2. Lim Jie-Hyun. "The Antagonistic Complicity of Nationalisms". සම්ප්‍රවේශය 2 April 2012.
3. http://www.shsu.edu/~his_ncp/Korea.html
4. Lua දෝෂය in Module:Citation/CS1 at line 3162: attempt to call field 'year_check' (a nil value).
5. 'Ki-Baik Lee', "A New History of Korea", 1984 Harvard University Press, page 24'
6. 《前漢書》卷二十八〈地理志〉第八：“樂浪郡，武帝元封三年開。莽曰樂鮮。屬幽州。戶六萬二千八百一十二，口四十萬六千七百四十八。有雲鄣。縣二十五：朝鮮；□邯；浿水，水西至增地入海，莽曰樂鮮亭；含資，帶水西至帶方入海；黏蟬；遂成；增地，莽曰增土；帶方；駟望；海冥，莽曰海桓；列口；長岑；屯有；昭明，高部都尉治；鏤方；提奚；渾彌；吞列，分黎山，列水所出，西至黏蟬入海，行八百二十里；東暆；不而，東部都尉治；蠶台；華麗；邪頭昧；前莫；夫租。”Wikisource: the Book of Han, volume 28-2
7. 玄菟郡，武帝元封四年開。高句驪，莽曰下句驪。屬幽州。戶四萬五千六。口二十二萬一千八百四十五。縣三：高句驪，遼山，遼水所出，西南至遼隊入大遼水。又有南蘇水，西北經塞外。上殷台，莽曰下殷。西蓋馬。馬訾水西北入鹽難水，西南至西安平入海，過郡二，行二千一百里。莽曰玄菟亭。Wikisource: the Book of Han, volume 28-2
8. 通典 邊防 朝鮮 武帝元封三年、遣樓船將軍楊僕從齊浮渤海、兵五萬、左將軍荀彘出遼東、討之。朝鮮人相與殺王右渠来降。遂以朝鮮為真蕃、臨屯、楽浪、玄菟四郡。今悉為東夷之地。昭帝時罷臨屯、真蕃以并楽浪、玄菟。
9. 《三國志》卷30 魏書 烏丸鮮卑東夷傳 穢 自單單大山領以西屬樂浪、自領以東七縣、都尉主之、皆以濊為民。後省都尉、封其渠帥為侯、今不耐濊皆其種也。漢末更屬句麗。Wikisource: the Records of Three Kingdoms, volume 30
10. 《後漢書》卷85 東夷列傳 濊 至元封三年、滅朝鮮、分置樂浪・臨屯・玄菟・真番四郡。至昭帝始元五年、罷臨屯・真番、以并樂浪・玄菟。玄菟復徙居句驪、自單單大領已東、沃沮・濊貊悉屬樂浪。後以境土廣遠、復分領東七縣、置樂浪東部都尉。the Book of Later Han, volume 85

සැකිල්ල:Four Commanderies of Han