Muḥmmad Cafiq

Muḥmmad Cafiq (s tifinaɣ : ⵎⵓⵃⵎⵎⴰⴷ ⵛⴰⴼⵉⵇ) iga yan umara amaziɣ, ilul g wass n 17 Cutanbir ɣ usas n 1926 ɣ iɣrm n Ayt Saddn, illan ɣ tsgiwin n Fas. Mad yad iɣra ɣ iɣrm n Azru, ɣ tinml nns ittussan s Lkulij n uzru, idfr tiɣri aylliɣ yumẓ turat ɣ umzruy d udiplum yan ɣ tussna n usmi. Mayad ad as iṛẓmn iɣarasn ad i yan ɣ imasayn n tsrtit n usmi ɣ Lmɣrib. Zɣ lliɣ tffaɣ Fṛansa, ikka kigan d twuriwin ɣ yigr n usimi : Zɣ lliɣ tt inn ikka ar itkka f tiɣri izwarn ɣ kigan n tmdinin n Lmɣrib, ar amzza n umaru n tnɣlaft n usslmd ɣ tzwuri n isggasn 1970, ar andad n Tinml tagldant. Mkli daɣ issɣra taɛrabt, tafransist, amzruy, tussna n usgmi. Iggi n uya, iga Muḥammad Cafiq amslay ɣ Tkadimit n Tgldit n Lmɣrib. Tigariwin ad, iga t ugllid d unbdad n asinag agldan n tussna tamaziɣt ittuskarn tigariwin ɣ Rrbaṭ.

Muḥmmad Cafiq
ⵎⵓⵃⵎⵎⴰⴷ ⵛⴰⴼⵉⵇ
Tawlaft n igllin n Muḥmmad Cafiq.
Tudrt
Talallit	19 Cutanbir 1926, Bir Ṭamṭam
Tamazirt	Lmɣrib
Tawuriwin
Tutlayt taymmat	Tutlayin timaziɣin
Tutlayin	Tutlayin timaziɣin d Taɛrabt
Tawuri	Amsnils, Amara

Muḥammad Cafiq iga ɣ imzwura lli ifrkn s udm imnnawn n tmagit tadlsant n Lmɣrib. Zɣ tizwuri n iswasn 60 ɣ tasut ad izrin, ad immaɣ af d ittussan s udm ad izzmẓlin Lmɣrib nɣ timizar yaḍn. Kigan d tɣarasin as immaɣ ad is iml i inamurn mas d ur iqqan ad ttun tizrigin lli f ttuska tmagit n Lmɣrib, slawann akkʷ amaziɣ. Mkan af yara ɣ tsɣunt n Afaq yan mnnaw imaradn f wammak idran n umar n tammaɣt f tmazirt lli nnan imaziɣn iswasn llid tkcm Fransa. Maca yan ur t yiwi ɣ uzmz ann ɣ zun d awal ad. Mddn urta d ffuɣn ɣ tnaniwin llis izḍa umussu anamur asiwl nns. Tamaziɣt tga agdal s ur isnm yan. Mkan af daɣ iswangm ad yasi imis n Lislam imnnawn, lislam ur iqqn f ixf nns. Asɣan ad ismann imɣribiyn, yiɣi ad ibdd mnid n usiwl issimɣurn s yan udm issiwidn uggug aɛrab nɣ akkʷ aẓur aɛrab, illuln ɣ imula n umussu anasiriy ɣ Misr, d Lbaɛt ɣ Surya d Lɛiraq. Mqqar d uyan, imɣribiyn sul qqn walln nnsn f tuggt n uggugn llif ttuska tɣsa nnsn.

Tiwwriwin

Ɣ yan uzmz lliɣ isat usiwl n izrfan ufgan ar d ikcm tamazirt, satn mddn ar sawaln f izrf n twisi ɣ tudrt tasrtant, ɣ tudrt tadlsant, ssatn imaziɣn ar sawaln awd nttni s izrf nnsn ɣ wawal, s izrf nnsn ɣ iɣrm. ɣin aɣ d tugga twuri izgan n Muhammad Cafiq af ad yaws ɣ tnkra n wawal d idls amaziɣ. Mad yad yara yan udlis iggzzuln f umzruy imaziɣn, adlis izdârn ad issimmim i imaziɣn awal n umzruy isrg asn ad daɣ ccn ifrawn ɣ tasɣart n wawal illan ɣ Drn, issufɣ d amawal taàrabt tamaziɣt, d yan udlis f tjrrumt tamaziɣt, yaws d yat trabut n imaziɣn ɣ usufɣ n tsɣunt Tifawt ifkan atig iggutn i tirra s tmaziɣt.

Amskan amaziɣ ad ygan yan ɣ idêrisn igguran yara Muhammad Cafiq. Ira gis, ɣ tfrka n aylli mu ttinin asmutti adimukratiy, ad ysmun imaziɣn af ad inin amnad nnsn ɣ tizi yad n tudrt tsrtant n Lmɣrib.

Idllisn

• Pnsés sous-dévloppés, 1972, Librairi-paptri ds écols, Rabat.
• C qu dit l muzzin, 1974, Librairi-paptri ds écols, Rabat.
• Aprçu sur trnt-trois siècls d’histoir ds Amazighs, 1989, Alkalam, Mohammdia.
• Dictionnair bilingu : arab-amazigh, tom 1 (1990), tom 2 (1996), tom 3 (1999), Publications d l’Académi marocain.
• Quarant-quatr lçons n langu amazigh, 1991, Édition arabo-africain, Rabat.
• L dialct marocain : un domain d contact ntr l’amazigh t l’arab, 1999, publication d l’Académi marocain, Rabat.
• La langu tamazight t sa structur linguistiqu, 2000, L Fnnc, Rabat.
• Pour un Maghrb d’abord maghrébin, 2000, Cntr Tarik Ibn Zyad, Rabat 9954-0-1662-7.

Isaɣuln

• (fr) « Mohamd Chafik. "L'islam prôn la laïcité" », intrviw par Driss Ksiks, rvu TlQul, n°181 (juin 2006).
• (fr) Biographi d Mohammd Chafik proposé par Mondbrbr.com.
• (fr) « Ls rvndications amaziɣ n sont pas politiqus » par Nadia Lamlili, L'Économist.
• (fr) « Intrviw au profssur Mohamd CHAFIK » par Mr S. Khottour.

Amnni ad iga amud izdin d imɣnassn d ixatarn Imaziɣn lli yusin anzgum n tutlayt d tamagit Tamaziɣt. Aws i Wikipidya s usnfl nns, tssimɣurt t.

Isaɣuln