Vladari Provanse

Provansa ima historiju koja se razlikuje od velikih nacija Evrope. Njeno postojanje kao nezavisnog entiteta potiče od graničnog karaktera kao vojvodstvo u merovinškoj Galiji. Zahvaljujući svom položaju je uticala i bila pod uticajem raznih kultura, a Provansalci su zadržali jedinstvo ojačano kao zasebno kraljevstvo nastalo raspadom karolinške države krajem 9. vijeka. Provansa je s vremenom inkorporirana u obnovljeno burgundsko kraljevstvo, ali je zadržala vlastite, prilično autonomne grofove.

Karta prikazuje marku i grofoviju Provansu te grofoviju Focalquier kao dijelove Arelatskog Kraljevstva u 12. i 13. vijeku

U 11. vijeku je Provansa postala predmetom spora između tradicionalne loze i grofova Toulousea koji su za sebe svojatali titulu "markgrofova Provanse." U razvijenom srednjem vijeku, titula grof od Provanse pripadala je lokalnim porodicama franačkog porijekla, Dinastiji Barcelona, Dinastiji Anjou i bočnoj grani Dinastije Valois. Nakon 1032. grofovija je bila dio Svetog Rimskog Carstva. Naslijedio ju je kralj Louis XI od Francuske 1481. godine, a konačno je postala domena francuskih kraljeva za vladavine njegova sina Charlesa VIII 1484.

Merovinški vojvode i patriciji

Za vrijeme merovinškog perioda u Galiji, Provansa je bila provincija kojom su vladali duces (vojvode), vojni guverneri koji su branili kraljevstvo i upravljali velikim teritorijama nasuprot comitesa (grofova), koji su vladali gradovima i njihovom okolinom. Provansa je pripadala dijelu Franačke poznatom kao Kraljevina Burgundija, koji je predstavljao zasebni državnopravni entitet. Titula upravljača je uključivala i izraze kao rector Provinciae.

Ovo je nepotpun popis vojvoda Provanse koji su imenovali Merovinzi.

• Gondulf (fl. cca. 491)
• Liberius (do 534), imenovan od Ostrogota
• Bodegisel (fl. cca. 566)
• Adovarius (561 – 569)
• Lupus (569 – 570)
• Jovin (570 – 573)
• Albin (573 – 575)
• Dinamius (od 575)
• Leudegisel (fl. cca. 585), od Burgudnske provincije
• Nicetas (od 587)
• Babo (fl. cca. 600)
• Aegyla (fl. cca. 602)
• Bado (634 – 641)
• Willibad (641 – 643), od Burgundske provincije
• Hector (fl. cca. 679)
• Nemfidius (fl. cca. 700)
• Antenor (fl. cca. 697)
• Metrannus (fl. cca. 700)
• Maurontus (cca. 720 – 739)
• Abbo (fl. cca. 739)

Karolinški vojvode i markgrofovi

Provensa je za vrijeme jedinstva Karolinške države - do Verdunskog sporazuma 843. godine - bila pd vlašću niza opskurnih vojvoda.

• Leibulf (do cca. 829)
• Guerin (cca. 829 – 845)
• Fulcrad (845 – cca. 860)

Karolinški kraljevi

Nakon što je Karolinško Carstvo podijeljeno sporazuimom u Verdunu (843), prvi od tri braće - djelitelja carstva koji je umro bio je Lotar I. On je svoje srednje kraljevstvo podijelio u skladu sa franačkim običajima između tri sina. Odatle je nastala Kraljevina Burgundija, koja je pripala Lotarovom najmlađem sinu Charlesu. Tako je u Provansi uvedena kraljevska vladavina, pa je Provansa, iako često pod vlašću susjednih kraljevstava, često proglašavala vlastite suverene.

Kraljevina Provansa je također bila poznata kao Donja Burgundija (ili Cisjuranska Burgundija). Glavni grad joj je prvo bio Vienne, potom Arles zbog čega se ponekad naziva Arelatsko Kraljevstvo.

• Charles (855 – 863)

Provensa podijeljena među preživjelom braćom Lotarom II i carem Louisom II. Najveći dio je preuzeo Louis.

• Louis II (863 – 875), također sveti rimski car d 855

Kao i ostatak njegove Kraljevina Italija, Louiseva Provansa je nakon Louiseve smrti otišla stricu Charlesu.

• Charles Ćelavi (875 – 877), također sveti rimski car od 875
• Louis Mucavac (877 – 879)

Nakon smrti Louisa, Charlesovog nasljednika, Provansa je odbila izabrati njegova dva nasljednika i umjesto toga je izabrala vlastitog kralja. Boso se oženio za Ermengard, kćer Louisa II, kako bi ojačao vlastiti i sinovljev položajk

• Boso (879 – 887)
• Louis Slijepi (887 – 928), također sveti rimski car od 901. do 905.

Louisevo kraljevstvo nije prešlo na njegve nasljednike, nego na šurjaka, brata sestre supruga njegove sestre po imenu Hugo, koji je vladao kao 905. Hugo nikada nije koristio kraljevsku titulu u Provansi.

• Hugo (911 – 933)

Godine 933. je Provansa prestala biti zasebno kraljevstvo nakon što ju je Hugo zamijenio sa Rudolfom II od Gornje Burgundije u zamjenu za Željeznu krunu Lombardije, tj. vladavinu nad Italijom.

Grofovi unutar Carstva

Jedna od posljedica smrti Louisa Slijepog je bila ta da su Provansom počeli vladati lokalni grofovi stavljeni pod nominalni nadzor markgrofa. Prvo je Hugo od Arlesa služio kao vojvoda i regent za vrijeme dugog Louisevog sljepila. Potom je Hugo dao marku Vienne i vojvodstvo Provansu Rudolfu II od Burgundije sporazumom iz 933. godine. Rudolfa lokalno plemstvo, međutim, nikada nije priznalo i umjesto toga je imenovalo vojvodu Huga od Burgundije za svog prvog markgrofa.

U to vrijeme su glavni grofovi oblasti bili grofovi od Arlesa i Avignona. Od Rotbolda I od Arlesa je nastala loza čiji će članovi prvi nositi titulu comes Provinciae ili "grof Provanse." Guillaume I i Rotbold II nisu podijelili očeve domene i princip nedjeljivosti su očuvali njihovi potomci. Tako nije moguće točno utvrditi tko je naslijedio koga jer se različite vladavine podudraraju. Markgrofovska titula je također ostala u njihovoj porodici sve do vremena Bernarda od Toulousea 1062.

Prva dinastija

• 961–1008 Rotbold II (markgrof od 993)
• 968–993 Guillaume I (markgrof od 975)
• 994–1018 Guillaume II
• 1008–1014 Rotbold III (također markgrof)
• 1014–1037 Guillaume III (također markgrof)
• 1037–1062 Emma (također markgrofica)
• 1018–1030 Guillaume IV
• 1018–1051 Fulk Bertrand
• 1032–1062 Geoffrey I
• 1051–1094 Guillaume Bertrand
• 1063–1067 Geoffrey II
• 1063–1093 Bertrand II
• 1093–1112 Gerberga
• 1112–1127 Douce I

Gerberga je umrla 1112, predavši grofoviju kćeri Douce čiji je muž Ramon Berenguer III, grof od Barcelone, tako postao Ramon Berenguer I od Provanse

Dinastija Barcelona

Suočeni s neuspjesima u Reconquisti na južnoj granici, Katalonci su se okrenuli mediteranskom primorju i sjevernim područjima. Žudili su za oblašču između Cévennesa i Rhône, tada pod vlašću Toulousea. Godine 1112. je grof od Barcelone, Ramon Berenguer III, oženio nasljednicu Provanse Douce, koja je bila kćer grofice Gerberge od Provanse, Gévaudana, Carladaisa i dijela Rodeza. Brak je vjerojatno sklopljen na zahtjev Crkve koja je bila u sukobu sa Dinastijom Toulouse. Godine 1076. je grof Raymond IV ekskomuniciran, ali je svejedno podržavao Aicarda, svrgnutog nadbiskupa Arlesa (od 1080). Dok je grof bio na Prvom križarskom pohodu, Crkva je iskoristila priliku da izmijeni ravnotežu sula u regiji. Tim je brakom Provansa efektivno stavljena pod katalonsku vlast.

Godine 1125. je Raymondov nasljednik Alfonso Jordan sklopio ugovor kojm je tradicionalni zahtjev njegove porodice za titulom "markgrof Provanse" službeno priznat a Markgrofovija Provansa priznata kao teritorij sjeverno od donje Durance i na desnoj obali Rhône, uključujući zamkove Beaucaire, Vallabrègues i Argence. Oblast između Durance, Rhône, Alpa i mora je tako postala jedna grofovija i pripala Dinastiji Barcelona. Avignon, Pont de Sorgues, Caumont i Le Thor su ostali nepodijeljeni.

Provansu su međutim mučili unutrašnji sporovi o nasljedstvu. Douce i Ramon Berenguer su zajedno potpisivali sve povelje do njene smrti 1127, a on ih je sam potpisivao do smrti 1131. U to vrijeme je Douceina mlađa sestra Stephanie bila udata za Raymonda od Bauxa, koji je odmah odlučio preuzeti nasljedstvo njene majke, iako je Provansa mirno prešla u ruke njenog nećaka Berenguera Ramona I.

• 1112–1131 Ramon Berenguer I the Great
• 1131–1144 Berenguer Ramon I, sin prethodnog
• 1144–1166 Ramon Berenguer II, sin prethodnog
  • 1144–1157 Ramon Berenguer IV, grof od Barcelone, kao regent (Ramon Berenguer III)
• 1166–1167 Douce II, kćer prethodnika
• 1167–1173 Alfonso I Kreposni, sin Ramona Berenguera IV od Barcelone, držao titulu do svoje smrti 1196

Grofovija Forcalquier je inkorporirana u domene Alfonsoa II nakon njegovog braka sa Gersande de Forcalquier (1193).

• 1173–1181 Ramon Berenguer III (IV), sin Ramona Berenguera IV od Barcelone
• 1181–1185 Sancho, sin Ramona Berenguera IV od Barcelone
• 1185–1209 Alfonso II, sin Alfonsoa I
• 1209–1245 Ramon Berenguer IV (V), sin prethodnika
• 1245–1267 Beatrice, kćer prethodnika, udana za Charlesa od Anjoua

Ramon Berenguer IV nije imao muških nasljednika, pa je grofovije Provansu i Forcalquier ostavio četvrtoj kćeri Beatrice i njenom mužu Charlesu od Anjoua.

Kapetska Anžuvinska dinastija

• 1246-1285 Charles I, grof od Anjou, Maine, Provanse i Forcalquiera (1246), kralj Napulja, Sicilije (1266) i Jeruzalema (1277).
• 1285-1309 Charles II od Napulja Hromi, kralj Napulja i (nominalno) Jeruzalema i Sicilije, sin Charlesa I
• 1309-1343 Robert od Napulja Mudri, vojvoda od Kalabrije (1296–1309), kralj Napulja i (nominalno) Jeruzalema i Sicilije (1309), sin Charlesa II
• 1343-1382 Ivana I od Napulja također poznata kao Jeanne d'Anjou, kraljica Napulja i (nominalno) Jeruzalema i Sicilije (1343–1381)

Kraljica Ivana je umrla bez nasljednika, ostavivši grofoviju Louisu I od Anjoua, sinu kralja Jeana II Francuska iz Dinastije Valois.

Dinastija Valois-Anjou

• 1382-1384 Louis I od Anjoua, grof i vojvoda od Anjoua (1351), vojvoda Kalabrije i grof od Mainea (1356), vojvoda od Tourainea (1370), nominalni kralj Sicilije (1382)
• 1384-1417 Louis II od Anjoua, vojvoda od Anjoua, Kalabrije i Tourainea, grof od Mainea, nominalni kralj Sicilije (1384), grof od Guisea (1404), sin Louisa I
• 1417-1434 Louis III od Anjoua, vojvoda od Anjoua i Tourainea, nominalni kralj Sicilije (1417), vojvoda od Kalabrije (1424), sin Louisa II
• 1434-1480 René I od Napulja Dobri, grof od Guisea (1417–1422), vojvoda od Lorrainea i Bara (1431), kralj Napulja i (nominalno) Sicilije i Jeruzalema (1434–1442), vojvoda od Anjoua i Tourainea (1434), kralj Aragona i grof od Barcelone (sporni, 1466–1472), sin Louisa II
• 1480-1481 Charles III (V od Mainea), također poznat kao Charles od Mainea, grof od Mainea i Guisea (1472), nećak Renéa I

Nakon što je umro bez nasljednika, Charles du Maine je grofovije Provence-Forcalquier ostavio kralju Louisu XI od Francuske. Otada je titula grof od Provanse postala tek jedna od mnogih nasljednih titula francuske monarhije. Jedini put kada se koristila od vladara je biula korištena od budućeg Louisa XVIII, koji je bio poznat kao Comte de Provence do smrti svog nećaka Louisa XVII 1795, kada je preuzeo francusko prijestolje.

Guverneri i veliki senešali, unutar Francuske

Guverneri

• 1481–1483 Palamède de Forbin
• 1491–1493 François de Luxembourg

Veliki senešali

• 1480–1481 Pierre de La Jaille
• 1482–1483 Raymond de Glandevès-Faucon
• 1483 Palamède de Forbin
• 1485–1493 Aymar de Poitiers, comte de Valentinois

Guverneri - veliki senešali

• 1493–1503 Philippe, margrave de Hochberg
• 1504–1513 Louis d'Orléans, comte de Longueville
• 1514 Jean de Poitiers, seigneur de Saint-Vallier
• 1515–1525 René de Savoie, comte de Tende
• 1525–1566 Claude de Savoie, comte de Tende
• 1566–1572 Honoré de Savoie, comte de Tende

Veliki senešali

• 1572–1582 Jean de Pontevès, comte de Carcès
• 1582–1610 Gaspard de Pontevès, comte de Carcès
• 1610–1655 Jean de Pontevès, comte de Carcès
• 1655–1662 François de Simiane-Gordes

Guverneri

• 1572–1573 Gaspard de Saulx-Tavannes
• 1573–1578 Albert de Gondi, comte de Retz
• 1578–1579 François de La Baume, comte de Suze
• 1579–1586 Henri d'Angoulême, called, Henri, bâtard de Valois
• 1586–1594 Jean-Louis de Nogaret, duc d'Épernon
• 1592–1594 Gaspard de Pontevès, comte de Carcès
• 1594–1631 Charles de Lorraine, duc de Guise
• 1631–1637 Nicolas de L'Hôpital, marquis de Vitry
• 1637–1653 Louis-Emmanuel de Valois, comte d'Alais
• 1653–1669 Louis de Bourbon-Vendôme, duc de Mercœur
• 1669–1712 Louis-Joseph de Bourbon, duc de Vendôme
• 1712–1734 Claude-Louis-Hector, duc de Villars
• 1734–1770 Honoré-Armand, duc de Villars
• 1770–1782 Camille-Louis de Lorraine
• 1782–1790 Charles-Just de Beauvau

Godine 1790. je položaj guvernera ukinut za vrijeme Revolucije.

Vanjske veze

• Titles of the counts of Provence from contemporary documents with bibliography