Vitruvije

Marcus Vitruvius Pollio (rođen oko 80.-70. pne., umro oko 15. pne. ) bio je rimski pisac, arhitekt i vojni inženjer. On je prvi poznati teoretičar arhitekture. Postaje relevantan tek u doba od renesanse pa do 19. st. Njegovo najpoznatije djelo 10 knjiga o arhitekturi (De architectura libri decem) nije originalno djelo već je sinteza brojnih ranijih autora. U djelu spominje grčke teoretičare čiji radovi nisu sačuvani, oni su mu uzori i autoriteti. Izrazito je konzervativan. Prenošenjem grčkih izraza u latinske nastaje jezična zbrka.

Crtež iz 1684. na kojem je prikazan Vitruvije (desno) kako pokazuje svoje djelo De Architectura, caru Augustu

Vrlo malo je poznato iz njegovog života, osim onoga što se može zaključiti iz njegovog pisanja u traktatu. Iako Vitruvije nigdje ne identifikuje imperatora za kojeg je radio, mnogi smatraju da je riječ o Avgustu i da je traktat pisan oko 27. godine. Pošto Vitruvije u traktatu sebe opisuje kao starog čovjeka, neki autori su zaključili da je vrlo vjerovatno da je bio aktivan u vrijeme Julija Cezara. Vitruvije takođe kaže da je radio na gradnji bazilike u Fanomu (današnji Fano).

Traktat „O arhitekturi“, bazira se na njegovom ličnom iskustvu, ali i teoriji poznatih grčkih arhitekata, npr. na Hermogenu. Raspravlja o skoro svakom aspektu arhitekture, a podijeljen je u deset poglavlja: planiranje grada, građevinski materijali, izgradnja hramova i upotreba grčkih redova, civilno građevinarstvo (pozorišta, banje), privatne građevine, dekoracija poda i zidova, hidraulika i civilne i vojne mašine.

Vitruvijeva djela

Svaka od knjiga sastoji se od predgovora i teksta uz crteže.

1. Uvod - školovanje arhitekata, podjela arhitekata, osnivanje gradova
2. Građevni materijali + konstrukcija zidova
3. Tipovi vrste hramova - posebno jonski
4. Nastanak jonskog i korintskog hrama, uvodi temu značenja (forme)
5. Javne zgrade - forum, bazilika, teatar...
6. Privatna stambena arhitektura - prostori rimske kuće, grčka kuća
7. Završni radovi
8. Voda i vodovod - aquaeducti
9. Gradnja sunčanih satova
10. O građevinskoj i vojnoj mehanizaciji

Prevodi Vitruvijevog dela na srpskohrvatski jezik

Vitruvijevo delo Deset knjiga o arhitekturi prvi put je prevedeno na srpski 1951. Prevodilac je bio Matija Lopac, a izdavač „Svjetlost“ iz Sarajeva. Isti izdavač je objavio delo i 1990. godine. Beogradski izdavač „Građevinska knjiga“ objavio je, u prevodu Renate Jadrešin-Milić, tri izdanja: 2000, 2003, i 2006., a beogradski Zavod za izdavanje udžbenika, u prevodu Zoje Bojić, svoje izdanje 2009. godine.

Vitruvije na Wikimedijinoj ostavi