Savezno izvršno vijeće

Savezno izvršno vijeće (akronim SIV; slovenski Zvezni izvršni svet, makedonski Сојузен извршен совет) je bio naziv za izvršni organ Savezne skupštine (zapravo vladu^[1]) SFR Jugoslavije od 1953. pa sve do njenog raspada 1990-ih.^[2] Sjedište Saveznog izvršnog vijeća bila je Palača federacije u Novom Beogradu.

SFRJ

Članak je dio serije: Politika i uprava SFRJ

Ustav (1974) Zakon o udruženom radu (1976)

Republike i pokrajine Društveno-političke zajednice SFRJ Zajednice opština Opštine Organizacija udruženog rada Samoupravna interesna zajednica

Skupština SFRJ Savezno vijeće Vijeće republika i pokrajina

Savezno izvršno vijeće Predsjednici

Vrhovni sud Jugoslavije

Ustavni sud Jugoslavije

Društveno-političke organizacije SKJ SSRNJ SSOJ SSJ SUBNOR

Druge države pogledaj • razgovor • uredi

Historija

SIV je osnovan 1953., umjesto dotadašnje vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije. U razdoblju od 1953. do 1963. godine funkciju predsednika SIV -a vršio je po tadašnjem ustavu, - predsjednik FNRJ (to je tada bio Tito^[3]), a od 1963. godine predsjednika SIV-a birala je Savezna narodna skupština. Od Ustava iz 1963. SIV je i zakonski postao najviše izvršno tijelo zemlje, a od Ustava iz 1974. broj članova SIV-a smanjen je od 29 na 19.^[4]

Karakteristike

SIV je bio odgovoran za svakodnevni rad savezne administracije (provođenje zakona, nadzor nad radom savezne administracije), koristeći se smjernicama SKJ i vlastitih komiteta, SIV je bio glavni predlagač mjera i zakona, o kojima je poslije raspravljala od Savezna skupština . Na čelu SIV-a bio je predsjednik sa dva potpredsjednika, njih je na tu funkciju odabiralo Predsjedništvo SFRJ, a ratificirala Savezna skupština. Pored njih članovi SIV-a bili su dvanaest saveznih sekretara (ministra) to su bili sekretari; financija, vanjskih poslova, odbrane, rada, poljoprivrede, industrije i energetike, unutrašnjih poslova, vanjske trgovine, unutrašnje trgovine, prometa i veza, razvoja, prava i uprave). Sekretare pojedinih sekretarijata predlagao je premijer, a odobravala Savezna skupština. Četiri sekretara (ministra bez portfelja) dodana su od republika koje nisu imale savezne sekretare među 15 regularnih.^[4]

Palača Saveznog izvršnog vijeća u Novom Beogradu

Savezni sekretarijat za financije dodan je 1988., a sekretarijati za razvoj i domaću trgovinu 1989. Kod izbora predsjednika SIV-a nije se držalo do Titovog principa rotacije po republičkim ključevima, ali se kod izbora saveznih sekretara ipak koliko toliko vodilo računa o paritetnoj zastupljenosti republika.^[4]

Članovi SIV-a osnivali su razne komitete za rješavanje složenih problema i pripremu zakona i mjera koje su se posle odabravali u Saveznoj skupštini. Stalno je postojalo pet komiteta za najvažnija pitanja federacije, njihovi članovi bili su savezni ali i republički sekretari.^[4]

Zakone i mjere koje je predlagao SIV, - prolazili su nakon toga kroz proceduru usaglašavanja, koja je ponekad trajala i po godinu dana (i više), tek nakon toga su slani u odgovarajući dom Savezne skupštine na raspravu i izglasavanje.^[4]

Od 1970-ih SIV je uz samog Tita bio vodeća snaga u vođenju zemlje, i glavni arbitar u postizanju međurepubličkih kompromisa o spornim pitanjima, i drugo po snazi političko tijelo nakon SKJ. On je nakraju krajeva to bio i po definiciji, a njegovi savezni sekretari imali su ekskluzivni pristup stručnim informacijama potrebnim za izradu politike. SIV je imao zakonsko pravo na zakazivanje rasprava o zakonodavstvu i politici. Nakon Titove smrti, republike i pokrajine počele su više nego tvrdoglavo braniti svoje interese, pa je moć SIV-a da usaglasi stavove republika i pokrajina, oko nekih predloženih mjera, postala nemoguća misija. Tako da se SIV počeo sve više oslanjati na ustavom propisane privremene mjere, koje nisu mogle blokirati republičke delegacije.^[4] Uskoro je takav način rada postao pravilo po kojem SIV djeluje, pa su mnogi privremeni zakoni i mjere, ostali na snazi ​​dugi niz godina. Nemoć SIV-a da ostvari međurepubličke kompromise, pojačala se tokom 1980-ih tako da nije mogao formulirati praktične uvjete dugoročnog programa ekonomske stabilizacije.^[4]

Predsjednici Saveznog izvršnog vijeća

• Josip Broz Tito - 14. januar 1953. - 29. januar 1963.
• Petar Stambolić - 29. januar 1963. - 16. maj 1967.
• Mika Špiljak - 16. maj 1967. - 18. maj 1969.
• Mitja Ribičič - 18. maj 1969. - 30. juli 1971.
• Džemal Bijedić - 30. juli 1971. - 18. januar 1977.
• Veselin Đuranović - 14. februar 1977. - 16. maj 1982.
• Milka Planinc - 16. maj 1982. - 15. maj 1986.
• Branko Mikulić - 15. maj 1986. - 16. maj 1989.
• Ante Marković - 16. mart 1989. - 20. decembar 1991.^[3]

Bibliografija

• Ratković, Borislav (1981.). Vojni leksikon, Beograd: Vojno izdavački zavod.
• Dragoljub Đurović: Zakon o osnovama sistema državne uprave i o Saveznom izvršnom vijeću i saveznim organima uprave, Sekretarijat za informacije Skupštine SFRJ, Beograd, 1978

Izvori

1. „GOVERNMENT AND POLITICS” (engleski). Library of Congress. Pristupljeno 10. 05. 2012.
2. Borislav Ratković, 1981., str. 549, 550
3. „Premijeri” (srpskohrvatski). Arhiv Jugoslavije. Arhivirano iz originala na datum 2020-11-29. Pristupljeno 10. 05. 2012.
4. „Federal Executive Council” (engleski). Library of Congress. Pristupljeno 10. 05. 2012.

Vanjske veze

• Federal Executive Council