Rača

Rača je gradsko naselje u opštini Rača u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 2744 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 2729 stanovnika).

Rača
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Šumadijski
Opština	Rača
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	2744
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	177 m
Rača Rača na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski kod	34210
Pozivni broj	034
Registarska oznaka	KG

Za ostale upotrebe, v. Rača (razvrstavanje).

Historija

Rača se kao posebna administrativna oblast-nahija, prvi put pominje u drugom turskom popisu iz 1489-1491. godine pod nazivom Radca. Posle Svištovskog mira 1791. godine i u doba Prvog i Drugog srpskog ustanka račansko područje ulazi u okvir oslobođene srpske zemlje, koja je zbog lične slobode, povoljnih prirodnih uslova i relativno slabe naseljenosti postala veoma privlačna za stanovnike neoslobođonih srpskih krajeva pa i okolnih zbežišta. Naseljavanje se vršilo slobodnim zauzimanjem zemlje i u tom periodu su formirana sva naselja na današnjim lokacijama.

Zahvaljujući povoljnom ekonomsko-geografskom i saobraćajnom položaju, Rača se po oslobađanju od Turaka razvila u administrativno-upravno, ekonomsko, kulturno-prosvetno i zdravstveno središte. Godine 1818. formirana je lepenička knežina sa sedištem u Rači, a novom administrativnom podelom na okruge, srezove i opštine 1835. godine Rača postaje sedište lepeničkog sreza kragujevačkog okruga. Lepenički srez je tada imao 27 opština i 60 sela. Prvo Sresko načelstvo bilo je smešteno u zgradi "Turski konak" u Rači. Rača je tada bila najznačajnije mesto u Lepenici posle Kragujevca.

Demografija

U naselju Rača živi 2165 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,4 godina (36,9 kod muškaraca i 39,7 kod žena). U naselju ima 949 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,89.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika. Opština Rača je jedna od sedam opština Šumadijskog okruga, nalazi se u središnjem delu Srbije. Po prostranstvu svoje teritorije od 216 km2, račanskoj opštini pripada samo 9,04% ukupne površine Šumadijskog okruga i ona zauzima peto mesto u okrugu ispred opština Batočine i Lapova.

U naseljima Račanske opštine je po popisu iz 2002. godine živelo 12962 stalno naseljenih stanovnika u 4196 domaćinstava. Na teritoriji Račanske opštine, pored varošice Rača, nalazi se i sedamnaest seoskih naselja.

Reljef je predstavljen tipičnim šumadijskim valovito-brežuljkastim terenom, tako da na niziju dolazi 45,8% a na brdski reljef 54,2%. Opštini Rača pripada krajnji severni deo šumadijskog okruga, tj. delovi reke Rače i Jasenice, oblasti koje pružaju raznolike prirodne i privredne mogućnosti. Povoljnom geografskom položaju doprinele su i osavremenjene drumske saobraćajnice koje povezuju Raču, središte opštine, sa Kragujevcem (32 km), Smederevskom Palankom (19 km), Topolom (29 km), Aranđelovcem (45 km), Mladenovcem (54 km), auto-putem (10 km), Beogrado (100 km).

Na teritoriji opštine Rača, pored varošice Rače, nalazi se 17 seoskih naselja. U opštini Rača živi ukupno 15216 stanovnika, od čega je 43,7% poljoprivredno. Povoljnom geografskom položaju same opštine doprinele su i osavremenjene drumske saobraćajnice, posebno blizina auto-puta Beograd-Niš, koji se na lazi na 10 kilometara od Rače.

Osnovne funkcije Rače, kao polifunkcionalnog naselja, i njene opštine jesu: poljoprvredna,industrijska, zanatska, trgovinska, saobraćajna, ugostiteljsko-turistička, kulturno-prosvetna i zdravstvena. Privreda opštine Rača zasnovana je na poljoprivrednoj proizvodnji, posebno iz razloga što prirodne pogodnosti pružaju odlične uslove za razvoj savremene poljoprivrede. Ona je vodeća privredna grana po obimu proizvodnje i učešću u ukupnom nacionalnom dohotku, kao i po zaposlenosti aktivnog stanovništva. Struktura industrije račanske opštine u ovom stepenu razvoja je uglavnom heterogena.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1017 [1] 1953. 1315 1961. 1351 1971. 1751 1981. 2305 1991. 2729 2638 2002. 2941 2744

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			2664	97.08%
Crnogorci			16	0.58%
Makedonci			7	0.25%
Hrvati			5	0.18%
Bugari			5	0.18%
Slovenci			4	0.14%
Romi			4	0.14%
Goranci			3	0.10%
Jugosloveni			3	0.10%
Muslimani			2	0.07%
nepoznato			24	0.87%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[2]

	m			ž
?	14			15
80+	16			31
75-79	26			58
70-74	40			63
65-69	53			57
60-64	64			73
55-59	68			69
50-54	108			136
45-49	125			130
40-44	91			114
35-39	81			85
30-34	82			81
25-29	101			105
20-24	111			97
15-19	95			83
10-14	93			92
5-9	79			76
0-4	62			70
prosek	36.9			39.7

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 326 436 475 602 765 897 949

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 192 212 198 242 73 24 7 1 - - 2.89

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 1075 330 672 35 31 7 1197

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 246 687 188 67 9

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	470	34	-	-	156	24	11	70	10	16
Ženski	421	14	-	-	141	5	4	62	15	6
Oba	891	48	-	-	297	29	15	132	25	22
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	4	5	50	40	20	14	-	-	16
Ženski	15	5	37	44	40	10	-	-	23
Oba	19	10	87	84	60	24	-	-	39

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja