Zločini partizana u Drugom svetskom ratu su zabeleženi u postupanju prema zarobljenicima, koji su često vansudski streljani.
Još u toku narodnooslobodilačke borbe bilo je "klasnih skretanja" odnosno likvidacije pojedinaca na osnovu sumnji, surovih ideoloških obračuna putem vansudskih izvršenja, što je vodilo kompromitovanju čitavog pokreta.[1]
Prvi masovni zločin nad civilnim stanovništvom u Srbiji zabeležen je upravo od strane partizanskih jedinica već 31. jula 1941, u Valjevskom okrugu, u selu Gunjaci kod Pecke, opština Osečina (M Radanović, Kazna i zločin, Beograd 2016, str. 70). Pored masovnih zločina u valjevskom kraju su tokom leta i jeseni 1941. godine zabeležena su i brojna pojedinačna zverstva (K. Nikolić, N. Dević, V. Krivošejev, Valjevo pod okupacijom u Drugom svetskom ratu, Valjevo 2021, 86-92)
Tokom postojanja kratkotrajne Užičke republike 1941. godine partizani su zatočili i nakon stravične torture streljali uglednog komunistu i novinara Živojina Pavlovića, koji je pisao o staljinističkim čistkama u Sovjetskom Savezu.[2] Pavlović je streljan u Krčagovu, uoči pada Užica, zajedno sa još "četiri-pet kamiona" punih zatvorenika iz užičkog zatvora koje su komunisti osudili na smrt ("narodnih neprijatelja", lopova, četnika i drugih).[3]
U Crnoj Gori su obračuni između četnika i partizana bili posebno okrutni. Tako britanski oficir za vezu Bil Hadson primećuje:
U Crnoj Gori partizani su doveli u pitanje politiku pomirenja čak u jesen 1941. Komunističke okrutnosti tamo bile su preterane. Likvidirano je 216 četnika, dok ih je 40 poginulo od italijanskog bombardovanja.[4]
Petranović navodi da za partizanske zločine u Crnoj Gori niko nije odgovarao, jer je do njih dolazilo u okviru opšte orijentacije CK KPJ, a nosioci ove linije su bili „najdosledniji komunisti".[1]
Jovan Kokot u svojim sećanjima pominje streljanja seljaka, "četničkih agenata i jataka" u Bosni, nakon što bi ih partizani osudili na smrt.[5] U svojoj knjizi sećanja Mirko Tepavac govori o streljanjima zarobljenika, pa čak i o paljenju jednog sela u Bosni, radi odmazde, ali bez ubijanja njegovih stanovnika.[6]
Pred kraj rata, 1944-1945 partizani su na oslobođenim teritorijama masovno likvidirali saradnike okupatora: ustaše, četnike, domobrane, baliste, folksdojčere i ostale. Jedna od najvećih likvidacija snaga NDH u povlačenju, zajedno sa nepoznatim brojem civila, je Blajburški masakr 1945. godine.
Ponekad su zločini pojedinih partizanskih jedinica poprimali obeležja krvne osvete, kao npr. bio masakr u Baru, u Crnoj Gori, proleće 1945. godine.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
