Nikoletina Bursać

Nikola „Nikoletina“ Bursać je izmišljeni lik iz romana i pripovjedaka jugoslovenskog pisca Branka Ćopića. Stvarajući ovaj lik Ćopić je želeo da opiše tipičnog seljaka iz Bosanske krajine, a kao glavna inspiracija mu je poslužio njegov drug iz detinjstva - pravi Nikola Bursać. Takođe deo inspiracije za ovaj lik, pronašao je i u svom rođenom stricu - Nikoli Ćopiću.

Nikoletina Bursać
Debi	Doživljaji Nikoletine Bursaća (zbirka pripovetaka) (1956)
Autor(i)	Branko Ćopić
Detalji
Nadimak	Nikolica, Nidža
Spol	muški
Nacionalnost	Srbin

Prvo pojavljivanje ovog lika bilo je u zbirci pripovedaka „Doživljaji Nikoletine Bursaća“, koju je 1956. godine objavilo izdavačko preduzeće „Svjetlost“ iz Sarajeva. Pored ove zbirke pripovedaka, njegov lik se pojavljuje u romanu „Ne tuguj bronzana stražo“ iz 1958. godine, kao i u prva dva dela dečjeg romana „Pionirska trilogija“, koju sačinjavaju romani - „Orlovi rano lete“ (1957), „Slavno vojevanje“ (1961) i „Bitka u Zlatnoj dolini“ (1963).

Pored ovih romana, njegov se lik pojavljuje i filmovima - „Nikoletina Bursać“, reditelja Branka Bauera iz 1964. i „Orlovi rano lete“, rediteljke Soje Jovanović iz 1966. godine. Takođe njegov se lik dosta pominje i u seriji „Osma ofanziva“, rediteljke Soje Jovanović iz 1979. godine.

Pravi Nikoletina Bursać

Nikola Bursać je bio Ćopićev školski drug, sa kojim je zajedno išao u osnovnu školu u rodnom selu Hašanima. Pošto je bio par godina stariji vodio je brigu o njemu i štitio ga od druge dece, kao i od raznih drugih nevolja na putu od škole do kuće. Pošto je bio veoma visok zvali su ga „Nikoletina“. Takođe, zbog njegove dobrodušnosti stariji su ga često nazivali „Nikolica“.

Kada mu je bilo pet godina, umro mu je otac, pa je on ostao sam sa majkom Marijom i sestrom Jelicom. Živeli su u zaseoku Vrgelj, pod planinom Grmeč. Posle završetka školovanja, ostao je u rodnom selu i bavio se zemljoradnjom. Godine 1941. kada je u Jugoslaviji izbio Drugi svetski rat, pridružio se partizanima i bio najpre mitraljezac, a kasnije komandir čete u jednoj od krajiških brigada. Poginuo je tokom bitke na Sutjesci 1943. godine.

Opis lika

Lik Nikoletine Bursaća predstavlja tipičnog seljaka iz Bosanske krajine. Kao i pravi Nikola Bursać, on potiče iz zaseoka Vrgelj, pod planinom Grmeč i živi sa majkom Marijom i sestrom Jelkom. Na početku Drugog svetskog rata, je bio mobilisan u Vojsku Kraljevine Jugoslavije, a posle njenog sloma se vratio u Bosansku krajinu. Na početku partizanskog ustanka u ovom kraju stupio je u partizane i postao komandir Omladinske čete.

U zbirci pripovedaka „Doživljaji Nikoletine Bursaća“ njegov lik je opisan u 23 kratke pripovetke - „Propast i proroštvo“, „Bog i batina“, „Neobični saveznici“, „Predavanje o bratstvu“, „Ljubljav i ljubomora“, „Obračun s bogom“, „Mitraljezac golubijeg srca“, „Surovo srce“, „Igra“, „Čudo na čudima“, „Nadmudrivanje“, „Pogibija Tanasija Bulja“, „Razvezani Nikoletina“, „Nezgodan saputnik“, „Zloslutna igra“, „Kontrola u Bihaću“, „U društvu s pjesnikom“, „Sukob u planini“, „Oproštaj s Kosovom“, „Crni saveznik“, „Tifusar - rekonvalescent“, „Događaj s mazgom“ i „Povratak“. Nerazdvojni drug Nikoletine Bursaća u ovoj zbirci pripovedaka je Jovica Jež.

U romanima „Orlovi rano lete“ i „Slavno vojevanje“, koji su deo „Pionirske trilogije“ takođe se pojavljuje lik Nikoletine Bursaća. U prvom delu romana „Orlovi rano lete“, u kojem se opisuje đačko bežanje iz škole, pisac lik Nikoletine Bursaća stvara na osnovu pravih događaja u kojima je učestvovao njegov stric Nikola Ćopić. Pored Nikoline majke Marije, u ovom romanu se pojavljuje i njegov bratanac Stevo Bursać. Pošto je i on bio visok, poput svog strica Nikoletine prozvan je „Stric“.

U romanu „Ne tuguj bronzana stražo“ lik Nikoletine Bursaća se pominje kroz sećanje njegovih preživelih ratnih drugova. On je kao proslavljeni partizanski borac u ovom romanu opisan kao narodni heroj. Deo radnje ovog romana odvija se u izmišnjenom selu Bursaćevu u Banatu, u kojem žive kolonisti iz Bosanske krajine. Među njima tu su i Nidžina majka Marija, sestra Jelka i zet Jovo. Jedan deo romana posvećen je i „svađi“ oko mesta izgradnje Nikoletinog spomenika, pošto su jedni hteli da ga izgrade u rodnom kraju, a drugi u Banatu. Spomenik je na kraju izgrađnjen u Banatu, a njegove komšije četo razgovaraju sa njim evocijrajući uspomene na stari kraj.

Popularizacija

Lik Nikoletine Bursaća, kao partizanskog heroja, bio je veoma popularan u kulturi Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Zbirka pripovedaka „Doživljaji Nikoletine Bursaća“ i roman „Orlovi rano lete“, u kojoma se pojavljuje lik Nikoletine Bursaća bili su deo školske lektire.

Reditelj Branko Bauer je 1964. godine snimio film „Nikoletina Bursać“, u kojem je glavni lik tumačio glumac Dragomir Pajić. U filmu „Orlovi rano lete“, rediteljke Soje Jovanović iz 1966. godine, takođe se pojavljuje lik Nikoletine Bursaća u tumačenju glumca Ljubiše Samardžića.

Godine 1979. rediteljka Soja Jovanović je snimila televizijsku seriju „Osma ofanziva“, koja je nastala spajanjem romana „Ne tuguj bronzana stražo“ i „Osma ofanziva“. U ovoj seriji se često spominje lik Nikoletine Bursaća, koji je prikazan kao partizanski borac i narodni heroj iz Bosanske krajine. U poslednjoj epizodi serije mu u zamišljenom banatskom selu Bursaćevu, gde žive kolonisti iz njegovog zavičaja, podižu spomenik.

Literatura

• Branko Ćopić Doživljaji Nikoletine Bursaća. „Prosveta“ Beograd, „Prosvjeta“ Sarajevo i „Veselin Masleša“, Sarajevo 1964. godina.
• Branko Ćopić Pionirska trilogija. „Prosveta“ Beograd, „Prosvjeta“ Sarajevo i „Veselin Masleša“, Sarajevo 1964. godina.
• Branko Ćopić Ne tuguj bronzana stražo. „Prosveta“ Beograd, „Prosvjeta“ Sarajevo i „Veselin Masleša“, Sarajevo 1964. godina.