From Wikipedia, the free encyclopedia
Mao Tse-tung ili Mao Zedong (26. 12. 1893. - 9. 9. 1976.) je kineski političar, vojskovođa, revolucionarni vođa i državnik koji se smatra najvažnijom ličnošću u modernoj kineskoj historiji i jednom od najvažnijih ličnosti 20. vijeka.
| Mao Cedung | |
 | |
| Biografija | |
|---|---|
| Datum rođenja | 26. decembar 1893. |
| Mesto rođenja | Šaošan, Hunan ( Kina) |
| Datum smrti | 9. septembar 1976. |
| Mesto smrti | Peking ( Kina) |
| Politička partija | Komunistička partija Kine |
| Supružnik | Luo Jisju (1907-1910) Jang Kajhuej (1910-1920) He Cidžen (1930-1937) Đang Ćing (1939-1976) |
| Profesija | političar |
| Mandat(i) | |
| Sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Kine | |
| 19. jun 1945. — 9. septembar 1976. | |
| Prethodnik | on (kao sekretar Centralnog politibiroa) |
| Naslednik | Hua Guofeng |
| Sekretar Centralnog politbiroa KP Kine | |
| 20. mart 1943. — 28. septembar 1956. | |
| Prethodnik | Džang Ventjen |
| Naslednik | on (kao sekretar Centralnog komiteta) |
| Sekretar Centralne vojne komisije KP Kine | |
| 23. avgust 1945 – 1949. — 8. septembar 1954 — 9. septembar 1976. | |
| Prethodnik | funkcija ustanovljena |
| Naslednik | Hua Guofeng |
| Predsednik Narodne Republike Kine | |
| 27. septembar 1954. — 27. april 1959. | |
| Prethodnik | funkcija ustanovljena |
| Naslednik | Lju Šaoći |
| Član Nacionalnog narodnog kongresa | |
| 15. septembar 1954 — 18. april 1959. — 21. decembar 1964 — 9. septembar 1976. | |
uredi  | |
Kao dijete imućnih seljaka se tokom školovanja uključio u radikalnu politiku, da bi godine 1921. postao članom KP Kine. Kao jedan od vođa KP Kine izbjegao je bijeli teror godine 1927. U planinama jugoistočne Kine je započeo ustanak i stvorio Kinesku sovjetsku republiku te razvio vlastitu marksističko-lenjinističku doktrinu koja će se poslije nazvati maoizam. Njegovo inzistiranje na seljacima kao bazi revolucionarnog pokreta i gerilskoj strategiji je dovelo do sukoba s dogmatima koji su inzistirali na oslanjanju na radničku klasu i borbu u gradovima. Mao je taj sukob izgubio, pa su kineski komunisti, odbacivši njegovu strategiju poraženi u sukobu s nacionalističkom vojskom Chang-Kai-Sheka i prisiljeni na Dugi marš u Yenan. Tamo se Mao ponovno nametnuo kao vođa i iz te baze rukovodio borbom protiv Changa i japanskih osvajača koji su napali Kinu godine 1937. Nakon japanskog poraza u drugom svjetskom ratu komunisti i nacionalisti su nastavili rat, da bi krajem 1949. komunisti odnijeli konačnu pobjedu. 1. oktobra 1949. je proglašena NR Kina, a preživjeli nacionalisti su pobjegli na otok Tajvan, koji se danas službeno smatra "otpadnutom" kineskom provincijom.
Mao Tse-tung je tako nakon više od jednog vijeka po prvi put uspio sve kineske teritorije staviti pod jednu vlast i okončati građanske ratove, ustanke i revolucije. Godinu dana kasnije je uspješna kineska intervencija u korejskom ratu povećala prestiž mlade države. Prvih devet godina pod Mao Tse-tungom su također zapamćene po uvođenju niza reformi - pojednostavljanju kineske abecede u svrhu povećanja pismenosti, zaustavljanju inflacije i agrarnoj reformi. No, sva su ta dostignuća zasjenjena ekonomskom katastrofom u koju se pretvorio Veliki korak naprijed. Nešto kasnije se NR Kina odmetnula od svog tradicionalnog saveznika SSSR-a i postala jednom od najizoliranijih država svijeta. Pod Mao Tse-tungom Kina je stvorila i testirala nuklearno oružje i tako postala nuklearnom silom. U nastojanju da suzbije opoziciju svojoj vlasti, Mao je godine 1966. pokrenuo Kulturnu revoluciju koja je dovela do općeg ekonomskog i društvenog kaosa. Kaos je zaustavljen tek nekoliko godina kasnije.
Kult ličnosti koji je započeo za Maovog života u NR Kini je nastavljen i nakon njegove smrti. Dok ga se u Kini smatra najvećim nacionalnim junakom, dotle ga u ostatku svijeta, pogotovo među antikomunističkom javnošću, smatraju jednim od najvećih zlotvora 20. vijeka. S druge strane, mnogi njegovu revolucionarnu strategiju smatraju jednim od najblistavijih primjera vojne teorije.
Primjerice, Yang Jisheng, glavni urednik kineske agencije za vijesti Xinhua, je 1990-ih iskoristio svoj status kako bi istražio tajne arhive države. Po njima je zaključio da je Maov projekt Veliki korak naprijed od 1959. do 1961. doveo do masovne gladi od koje je umrlo 36 milijuna ljudi, među njima i njegov otac.[1] 1966., Mao je započeo još jedan projekt, nazvan Kulturna revolucija, kojim bi se uništilo "četiri starine": stari običaji, stara kultura, stare navike i stare ideje. Samo u Pekingu, stoga je uništeno tisuću neprocjenjivih starih hramova, relikvija i spomenika - sve primjere kineske povijesti.[2]
U svojoj knjizi Mao: The Unknown Story, Jung Chang i Jon Halliday navode da je Mao "odgovoran za preko 70 milijuna smrti u mirnodopskom razdoblju Kine, više od ijednog diktatora 20. stoljeća" te ga kritiziraju jer je zamislio "društvo mrtvih mozgova, lišeno civilizacije, deprivirano zastupljenosti ljudskih osjećaja, nastanjeno stadom bez senzibilnosti, koje bi automatski izvršavalo sve njegove naredbe."[3]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
