Karboksilna kiselina

Opća formula karboksilnih kiselina je R-COOH. Pri čemu je R- ugljikovodični lanac, i -COOH karboksilna skupina karakteristična za sve karboksilne kiseline.

Thumb — Jednostavan prikaz karboksilne skupine

Karboksilne kiseline mogu biti mono-, di- i poli-karboksilne kiseline ovisno o broju -COOH skupina a dijele se na zasićene, nezasićene i aromatske. No karboksilne kiseline su općenito slabe kiseline iako imaju oštar i neugodan miris.

Imenovanje karboksilnih kiselina

Karboksilne kiseline imenuju se tako da se ispred nastavka -ska kiselina doda ime alkana ovisno o broju ugljikovih atoma. Tako će na primjer kiselina s 3 C atoma po alkanu propanu biti imenovana propanska kiselina iako je njeno puno češće korišteno ime propionska ili mliječna kiselina (jer ju nalazimo u mlijeku). Bezbojna je tečnost.

Najpoznatije karboksilne kiseline

Karboksilnih kiselina ima mnogo. Kao primjer, navesti ću prve četiri (po broju atoma ugljika):

1C - Metanska kiselina (mravlja kiselina) sažeta strukturna formula (ssf): HCOOH, nalazimo ju u žalcu ose i kod mrava.
2C - Etanska kiselina (octena kiselina) ssf: CH₃COOH, nalazimo ju u octu.
3C - Propanska kiselina (propionska kiselina) ssf: CH₃CH₂COOH, nalazimo ju u mlijeku.
4C - Butanska kiselina (maslačna kiselina) ssf: CH₃CH₂CH₂COOH, nalazimo ju u užeglom maslacu ili ljudskom znoju.

Najjednostavniji niz organskih kiselina gradi se prema homolognom nizu alkana, međutim sad već možemo imati i izobutan

CH3-CH-CH3
     |
    CH3

Pa tako shodno tome gradi se i odgovarajuća kiselina

CH3-CH-CH3
     |
    COOH

Izobutanska kiselina. Itd.

Pri svemu treba imati u vidu da je kiselinski nastavak -COOH, u stvari

-C=O
 |
 OH

i naziva se i karboksilna skupina.

Iznad deset ugljikovih atoma javljaju se takozvane masne kiseline. To su organske, karboksilne kiseline koje imaju veći broj ugljikovih atoma od običnih karboksilnih kiselina. Takve su kiseline masnog opipa i krutog agregatnog stanja.

Povezano

Kratke činjenice

Zatvori