Jošanička Banja

Jošanička Banja se nalazi na obroncima Kopaonika (24 km), u dolini reke Jošanice i njene pritoke Samokovke. Leži na nadmorskoj visini od 550 m i ima karakteristike klimatskog lečilišta. Jošanička Banja i njena okolina su bogate zelenilom i šumama u kojima dominira «Banjski borjak» (crni bor na površini od oko 29 ha) koji predstavlja deo posebne prirodne vrednosti, naročito za zdravstvene i rekreativne potrebe. Banjski kompleks je površine 1,2 ha sa funkcijom pasivne rekreacije. Postoje uredjene staze za pešačenje za potrebe rekreacije stanovništva i gostiju Jošaničke Banje.

Jošanička Banja
Staro otomansko kupatilo u Jošaničkoj Banji
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Raški
Opština	Raška
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1154
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	550 m
Jošanička Banja Jošanička Banja na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski kod	36345
Pozivni broj	036
Registarska oznaka	RA

Jošanička Banja je, saobraćajno, dobro povezana s obzirom da se nalazi na regionalnom putu Raška – Biljanovac – Jošanička Banja – Kopaonik – Brus i na putu Jošanička Banja – Aleksandrovac, a na 10 km od Banje prolazi železnička pruga Kraljevo – Kosovska Mitrovica.

Udaljena je od Beograda 245 km i od Kraljeva 74 km. Do Banje se stiže auto-putem Beograd – Niš sa odvajanjem prema Kraljevu i magistralnim putem Beograd – Kraljevo. Jošanička Banja je gradsko naselje u Srbiji u opštini Raška u Raškom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1154 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1296 stanovnika).

Istorijski razvoj

Od 1976. godine u Jošaničkoj Banji su počela hidrogeološka istraživanja termalnih voda da bi se utvrdila lokacija izvora, temperatura, lekovita i druga svojstva. 1978. godine obnovljena su istraživanja, i na dubini od 230 m otkriveni su novi izvori kapaciteta do 2 l u sekundi temperature do 48 stepeni celzijusovih, istog sastava kao i ostali izvori.

Voda Banje bila je poznata i njenim istorijskim stanovnicima. Naime, vodu ove Banje koristili su i Rimljani, a pre njih verovatno i doistzorijski stanovnici ovog područja.

Prvo stručno ispitivanje lekovitosti voda Jošaničke Banje nama je poznato tek 1834. godine. Voda je ispitivana na Bečkom medicinskom univerzitetu a na zahtev kneza Miloša pa je tom prilikom voda Jošaničke Banje izjednačena sa vodama Ribarske i Brestovačke Banje.

Naredne 1835. godine vodu je ispitao i baron Herder, kraljevsko-saksonski upravitelj rudokopa, i isto nastavio ponovo 1846. godine. Tih godina u Jošaničkoj Banji su se lečili članovi porodice kneza Miloša.

U svom obilasku terena, Josif Pančić je posvetio nešto više pažnje Jošaničkoj Banji i o njoj rekao sledeće: „Da je najtoplija u Jevropi i nema sebi druge do one u Brusi i Maloj Aziji i još da se po medičkoj rednji može meriti s vodom u Gostronu, samo što je ova mnogo toplija“.

Sem Herdara lekovitost vode su još ispitivali i lekar Kunibert, Šlezinger i Šans 1882. godine, svi iz Beča. Lekovitost vode su ispitivali i naši lekari, dr. Leka i Ščerbakov.

Izvori Jošaničke Banje nalaze se na vulkanskom području i proizišli kao rezultat tektonskih promena u periodu od kraja oligocena do početka deluvija. Ima ih 13, od kojih su punovodni njih 4. Oni daju 30l u sekundi. Izbijaju iz pukotina stena serpetina i trahita. Na levoj obali reke Jošanice ispod jedne strane koja gravitira ka obali, nalazi se glavni izvor koji daje 7l vode u sekundi temperature 78,5 stepeni i on je jedini radioaktivan i ima 11 MJ.

U Luškom potoku nalazi se izvor hladne vode od 14 stepeni koji je jačine oko 0,08 l u sekundi i ima ukus gvožda.

Za korišcenje termalne vode u Jošaničkoj Banji 1935. godine sazidano je kupatilo koje se i danas upotrebljava. Pored ovog kupatila je i staro tursko kupatilo iz XVII veka.

Posle II svetskog rata Jošanička Banja dobija sve uslove za razvoj i nastavlja se njeno korišćenje u lečilišne svrhe ali još uvek nije razvijena kao pravo banjsko lečilište visoke kategorije.

Prirodni lekoviti faktori

Jošanička Banja se ubraja među balneološka naselja sa najtoplijom vodom u Evropi, što joj uz podneblje, blizinu prelepih predela Kopaonika i Golije kao i dobru saobraćajnu infrastrukturu, omogućuje da bude značajna turistička destinacija na ovom kraju.

Jošanička Banja ima 5 izvora mineralnih voda, koji se ubrajaju medu najtoplije u našoj zemlji. Glavni izvor daje 7 litara vode u sekundi i temperature je 78C. Ostali izvori su ukupnog kapaciteta 30 litara u sekundi. Vode Jošaničke Banje pripadaju grupi hipertermi, sadrže natrijum, kalijum, kalcijum, hidrokarbonate, sulfate i fluor. Koriste se u lekovite svrhe pijenjem i u kombinaciji sa hidro-kinezi terapijom i medikamentima. Mogle bi se veoma uspešno koristiti u balneološkom tretmanu kod zapaljenjskog, degenerativnog i ekstraartikularnog reumatizma, nekih vrsta steriliteta kod žena, kožnih oboljenja i kod svih sekundarnih oboljenja nastalih posle povreda i posle operativnih stanja.

Kupanje se sprovodi u kupatilu sa 12 kada i jednim manjim bazenom, a lečenje u zdravstvenoj stanici. S obzirom na visoku temperaturu i povoljnu mineralizaciju može se koristiti za grejanje prostorija i raznovrsnih proizvodnih hala u proizvodnji cveća, voća i povrća.

Jošanička Banja ima dugu tradiciju u lečenju reumatskih oboljenja, a prvi podaci o organizovanom korišćenju banje datiraju iz 1922. godine kada je postojalo kupatilo koje se koristilo još u turskom periodu. To kupatilo se i danas koristi i naziva se Tursko kupatilo.

Posle toga izgrađeno je 1935. godine novo kupatilo sa 10 kada i jednim manjim bazenom koje je još u upotrebi.

Medicinske indikacije

Voda iz Jošaničke Banje je povoljna naročito za lečenje sledećih oboljenja:

• Degenerativna reumatska oboljenja
• Zapaljenjska reumatska oboljenja u laboratorijskoj i klinički smirenoj fazi
• Stanja tokom povreda i korektivnih operativnih zahvata na lokomotornom sistemu
• Hiperacidni gastritis
• Prevencije karijesa
• Ekcema i psorijaze i dr.

Pored korišćenja vode u lekovite svrhe, ona se može koristiti za potrebe sporta i rekreacije, kao i opšteg i zdravstvenog turizma.

Demografija

U naselju Jošanička Banja živi 929 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,0 godina (39,2 kod muškaraca i 42,8 kod žena). U naselju ima 360 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1175 [1] 1953. 1342 1961. 1332 1971. 1391 1981. 1366 1991. 1296 1187 2002. 1372 1154

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			1152	99.82%
Rusi			1	0.08%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[2]

	m			ž
?	0			1
80+	6			16
75-79	15			21
70-74	32			35
65-69	36			50
60-64	41			49
55-59	35			35
50-54	30			37
45-49	49			41
40-44	37			34
35-39	39			33
30-34	42			44
25-29	41			37
20-24	36			27
15-19	29			28
10-14	33			30
5-9	47			28
0-4	28			32
prosek	39.2			42.8

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 177 202 233 296 342 359 360

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 64 87 47 84 38 33 7 - - - 3.20

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 468 120 318 22 8 - 488

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 66 326 89 7 -

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	232	44	-	14	46	2	18	23	11	19
Ženski	102	13	-	1	10	-	1	20	12	1
Oba	334	57	-	15	56	2	19	43	23	20
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	36	9	2	2	6	-	-	-
Ženski	-	19	1	13	9	1	-	-	1
Oba	-	55	10	15	11	7	-	-	1

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja