Galijen

Publije Licinije Egnacije Galijen (rođen 218. godine, umro 268.) vladao je Rimskim carstvom kao savladar svog oca Valerijana od 253. do 260. godine, a onda, posle njegove smrti, kao samostalni vladar do 268. godine. Bio je na čelu Carstva kada je ono bilo u dubokoj krizi: uprkos nekim uspesima, Galijen nije uspeo da je savlada.

Galijen na olovnom pečatu

Vladavina

Jedna od glavnih karakteristika Krize III veka bila je nesposobnost careva da duže ostanu na vlasti. Galijen je bio izuzetak i verovatno je tome doprinelo njegov savladarski položaj za vreme Valerijanove vladavine. Galijen je uspeo da se tokom svoje vladavine obračune sa više pokušaja uzurpacije.

Kao Valerijanov savladar zaustavio je napad Alemana koji su ugrozili Italiju 258. godine, porazivši ih u jednoj bitki kod Milana. 260 Valerijana je zarobio Šapur I, persijski car. Iako je Galijen bio svestan da je Valerijan živ pao neprijatelju u ruke, on nije proglasio njegovu smrt punih godinu dana.

Odmah nakon Valerijanovog pada u zarobljeništvo, Persijanci su ugrozili Antiohiju. Ali rimski vojskovođe Makrijan i Kalist su organizovali uspešnu odbranu, pa su se Persijanci morali povući preko Eufrata. Makrijan je iskoristio svoj uspeh da bi proglasio svoje sinove Makrijana i Kvijeta za careve. Iako su se ovom ustanku priključile Sirija, Egipat i Mala Azija, čim su ustanici krenuli prema zapadu, doživeli su poraz od Galijenovog vojskovođe Aureola.

Tokom Galijenove vladavine dolazilo je do stalnih borbi na zapadu Carstva. Već oko 258. godine Galijen je izgubio kontrolu nad većim delom Galije. Ubrzo se taj deo Carstva faktički odvojio i postojao je godinama kao Galorimsko carstvo. Kriza III veka kao da je dožiivela svoj vrhunac.

Trijumfaln luk cara Galijena iz 262. godine

U poslednjim godinama svoje vlade, Galijen se susreo sa velikim izazovima. Došlo je do invazija Gota u Panoniju, dok su Alemani pustošili severnu Italiju. Galijen je zaustavio napad Alemana, pobedivši ih u aprilu 268. godine u jednoj bitki, a zatim se okrenuo prema severu i porazio Gote u nekoliko bitaka. Te jeseni, napao je ponovo Gote i oni su doživeli bitka kod Naisa. Nije međutim izvesno da je Galijen tada predvodio rimsku vojsku: verovatno je Aurelijan, komandant konjice, bio najzaslužniji za pobedu.

Nakon bitke kod Niša, Galijen je bio ubijen dok je vodio rat protiv protivcara Aureola u blizini Milana. Ima teorija da su Klaudije II i Aurelijan skovali zaveru protiv Galijena.

Ali, kada je došao na vlast Klaudije II je poštedeo život Galijenovoj udovici, koja je sa Galijenom rodila, Salonina (koji je zakratko bio savladar) a zati deifikovao samog Galijena.

Kako god bilo, Klaudije II je u najmanju ruku znao za zaveru. Galijen je sahranjen u jednom grobu petnaestak kilometara od Rima.

Nasleđe

O Galijenu su po pravilu istoričari strogo sudili, naročito zbog odmetnuća Galije u njegovo doba. Ali, Galijen je doprineo nekim reformama: u vojsci je uveo mobilniju konjicu, koja se pokazala uspešnom u ratovima. Verovatno je Galijen negativno ocenjen zbog toga što je bio neprijatelj Senata, što se ogledalo naročito u njegovo odluci da senatori budu lišeni glavnih komandi u vojsci.

Galijen je tokom svoje vladavine zahtevao da se proganjanje hrišćana obustavi, iako nije zvanično podigao zabranu njihove vere. Takav blaži odnos prema hrišćanima u Rimu je potrajao do 303. godine, kada je Dioklecijan započeo sa čuvenim progonima hrišćana.

Novac

Iako se emisije iskovane u vreme Galijena po mnogo čemu razlikju, ipak se zahvaljujući njima može u mnogome rekonsturisati carev izgled. Imao je srednje dugačku kosu koja se spuštala do polovine čela. Brada mu je bila štucovana i relativno dugačka.

Povezano

• Galijenski uzurpatori
• Trideset tirana

Galijen na Wikimedijinoj ostavi