Bor (B, latinski- borum) je element 13. grupe periodnog sistema elemenata. Ima izražene nemetalne osobine, a po prirodi je metaloid.
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | Bor, B, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | metaloida | ||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIIA, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 2460kg/m3, 9,3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | blistavo crna  | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 10,811 u | ||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 85 (87) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 82 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | nepoznat | ||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | 1s22s22p1 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | slabo kiseli | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | romboidna | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 2349 K (2076 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 4200K (3927 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 4,39×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 489,7 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 50,2 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 0,348 Pa (2573 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 16200 m/s (293,15 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 2,04 (Pauling) 2,01 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 1026 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 1,0×10-4 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 27,4 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 800,6 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 2427,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 3659,7 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 25025,8 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 32826,7 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi. | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica:
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Stabilni izotopi su mu 10B i 11B.
Zastupljenost u gornjim slojevima Zemlje iznosi 0,0009%. Najznačajnija ruda bora je: boraks (Na2B4O7•10H2O).
Bogatim izvorom bora u ishrani je i povrće i voće (najviše bora ima u orasima).
Bor može postoji u dva stanja - kao kristal, kada je izuzetno tvrd, i u amorfnom obliku, kada je mnogo reaktivniji. Elementarni bor je crne boje. U prirodi se ne može naći u elementarnom stanju.
Jedinjenja bora su: natrijum bor-hidrid NaBH4, borna kiselina H3BO3, bor(III)-oksid (B2O3) i različiti hidridi bora (B2H6 ). Poznata jedinjenja bora su i borati. Borati se iskopavaju iz ležišta kod jezera Sirles u Kaliforniji i drugim mestima u pustinjama. Ukupna vrednost supstanci proizvedenih iz jezera Sirles prelazi vrednost od 1 milijarde američkih dolara($).
Bor je neophodan za pravilan razvoj biljaka. Potpomaže transport organskih jedinjenja kroz biljku (najviše šećera), utiče na stvaranje elemenata za razmnožavanje kod biljaka.
Bor ima uticaj i na čovekov organizam, pre svega na skelet. Pretpostavlja se da je neophodan za ravnomerno raspoređivanje kalcijuma u organizmu. Zajedno sa kalcijumom, magnezijumom i vitaminom D reguliše metabolizam, rast i razvoj koštanog tkiva. Njegov nedostatak izaziva gubitak kalcijuma i demineralizaciju kostiju.
Bor je bitan je sastojak u proizvodnji stakla, keramike, glazura, poljoprivrednih hemikalija, omekšivača vode, u farmaciji u proizvodnji lekova.
Bor se može dobiti iz boraksa i isparavanjem borata,
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
