Akropolj ili akropola (antički grčki: ἀκρόπολις [akrópolis] – akropolis; od άκρος [ákros] – akros – "vrh" i πόλις [pólis] – polis – "grad"), doslovce znači "grad na brdu". Rani naseljenici su, radi odbrane, birali uzvišeno zemljište, najčešće brdo sa strmim stranama, i ta rana utvrđenja su u mnogim delovima sveta postala središte velikih gradova koji su se razvijali u podnožju.
Za ostala značenja, vidi Akropolj (razvrstavanje).
Reč akropolj, iako je grčkog porekla i najčešće se vezuje za grčke gradove (Atinu, Arg, Tebu i Korint), može se primeniti i na slična utvrđenja u Rimu, Jerusalimu, keltskoj Bratislavi, u Maloj Aziji, čak i na Zamak na brdu u Edinburgu.
Najpoznatiji primer akropolja je atinski Akropolj, koji je, zbog istorijskih asocijacija i poznatih građevina koje su na njemu sagrađene, opšte poznat samo kao Akropolj.
Zbog svog klasičnog grčko-rimskog stila, ruševine Misije San Huan Kapistrano ("Velika kamena crkva") u Kaliforniji u SAD nazvane su Američki akropolj.
U drugim delovima sveta utvrđenjima na brdu davana su druga imena, na primer alcázar. U centralnoj Italiji, mnoge male seoske zajednice su sagrađene u podnožju utvrđenih gradova poznatih kao La Rocca.
Izraz akropolj se takođe koristi da opiše središnji kompleks građevina kao što su trgovi i piramide u gradovima Maja, na primer u Tikalu i Kopanu.
Za vreme Persijskih ratova Akropolj je bio opljačkan (480–479. pne.). Veličanstveni spomenici koji se danas na ovim prostorima mogu videti datiraju iz zlatnog Periklovog perioda kada su obnovljeni, oko 460–429. pne..
Od tog doba, i tokom celog srednjeg veka, Akropolj je ostao skoro netaknut. Mnogobrojni osvajači izvršili su dodatna utvrđivanja, ukrašavanja i izmene na Akropolju.
Stenovito uzvišenje Akropolj, visine oko 150 m, nalazi se u centru doline Atike. Vrh čini platforma dimenzija 300x150 m i pristup vrhu je jedino moguć sa zapadne strane. Na ostalim stranama, još od antičkog doba postoje izvori pitke vode.
Muzej
Muzej je smešten na jugoistočnom uglu Akropolja. U njemu se čuvaju arheološki eksponati po hronologiji svog nastanka, počevši od arhajskog (800–600. pne.), preko klasičnog (500–400. pne.) i helenističkog (300. pne.) do rimskog perioda. Među mnogobrojnim drugim istaknutim umetničkim delima koja su smeštena u 9 prostorija muzeja, tu se nalaze skulpture i reljefi sa skulptura, koji pripadaju frizevima, pedimentima, i metopama, Partenona, Erehteijona i hrama Atine Nike. Takođe se može videti i zbirka "Kora" (šest statua mladih devojaka sa karakterističnim arhajskim osmehom na licu).
Povezano
- Kremlj (fortifikacija)
Vanjske veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
