Remove ads
Akif Šeremet (Kladanj, 1895 - Moskva, 19. april 1939) bio je bosanskohercegovački komunistički aktivist, poznat kao "crveni profesor".
Bez znanja o društvu nema nauke o književnosti.[1]
– Akif Šeremet
Rođen je 1899. u Kladnju. Član KPJ je bio od njenog osnivanja 1919. godine.[2] Završio je Filozofski fakultet u Zagrebu 1919. godine (Odsjek za pedagogiju).[2] 1920-1921. godine bio je član rukovodstva SKOJ-a na Zagrebačkom univerzitetu.[3]
Kratko vreme je predavao po gimnazijama u Srbiji (Prahovo, Čačak), a potom 1924. godine dobija mesto profesora u gimnaziji u Banjaluci. Družio se sa Veselinom Maslešom. Predavao je istoriju i geografiju. Zbog iznošenja komunističkih stavova je stekao nadimak "crveni profesor". Svojim đacima je držao predavanja "u čisto materijalističkom duhu".[4]
Zbog svojih političkih uvjerenja bio je stalno proganjan od jugoslavenskih vlasti, premještan iz mjesta u mjesto.[5] Profesor Akif Šeremet i njegova žena Nafija su iz Banjaluke 1927. godine došli u Gospić, sa dva kofera.[6] Tijekom 1928. godine bio je jedan od glavnih organizatora rada KP u Gospiću.[7] Kao sposoban čovjek i dobar govornik, postao je član CK KPJ 1929. godine.[8] Svojim đacima je držao nadahnuta predavanja o buni Matije Gupca, o križarskim ratovima, o razvitku mlade buržoazije koja ide da otkriva nove zemlje i da ih pljačka i bogati se.[9] Ubrzo, vlasti Kraljevine SHS su ga internirale u Livno.
1930. uspio je pobjeći u Beč.[2] U Beču je radio u emigrantskoj komisiji CK KPJ i bio dopisnik Telegrafske agencije Sovjetskog Saveza (TASS). Krajem 1931. je pozvan u Moskvu, optužen za "trockizam", isključen iz KPJ, a sovjetske vlasti su ga protjerale u Kazahstan, pa u Dnjepropetrovsk i Alma Atu.[2] Godine 1935. mu je odobren povratak u Moskvu, i stavljen je na raspolaganje Kominterni.
Jedno vreme je boravio u Parizu, gde se tada nalazilo sedište KPJ.[10]
19. jula 1938. godine za vrijeme tzv. Velike čistke je uhapšen u Moskvi.[2] Šeremet je izbačen iz KPJ odlukom Centralnog komiteta pod vođstvom Josipa Broza Tita 15. marta 1939. godine, zajedno sa grupom jugoslovenskih komunista uhapšenih u SSSR-u. Streljan je u Moskvi 19. aprila 1939. godine, na temelju zajedničke odluke Politbiroa SKP(b)-a, NKVD-a i državnog tužitelja o streljanju 198 pripadnika „kontrarevolucionarne desno-trockističke konspirativne organizacije“ od 9. aprila 1939. godine. Ranija literatura je ovu odluku smatrala posledicom isključenja uhapšenih jugoslovenskih komunista iz marta 1939. godine, međutim novija istraživanja o odnosima Kominterne i CK KPJ dovode u pitanje ovu vezu, kao i Titov kapacitet da utiče na odluke NKVD-a u tom trenutku.[11] Oni su posle streljanja kremirani u krematorijumu Donskog groblja u Moskvi, gde su njihovi posmrtni ostaci sahranjeni u kolektivnu grobnicu.[2]
Kada se njegova žena Nafija vratila iz SSSR-a, potpuno se promenila. "Psuje Rusiju, psuje Staljina!", zabeležili su tada njeni poznanici.[12]
Nakon smrti Staljina, na inicijativu žene Nafije, Akif Šeremet rehabilitovan je 26. decembra 1963. godine prema odluci Vojnog kolegijuma Vrhovnog suda SSSR.[3]
Po njemu je nazvana Osnovna škola "Akif Šeremet" u Kladnju.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads