21. brdski armijski korpus (Wehrmacht)
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
21. brdski armijski korpus Vermahta (nem. XXI. Gebirgs-Armeekorps) stavljan je na 12. avgusta 1943. pod komandu Druge oklopne armije. Štab Korpusa je, po prebacivanju iz Norveške, preuzeo komandu nad 100. lovačkom i 297. divizijom u Albaniji, sa ciljem odbrane jadranske obale od iskrcavanja saveznika. 181. divizija transportovana je tokom oktobra 1943. iz Norveške za Crnu Goru, gde je u prvo vreme bila potčinjena 5. SS korpusu. 21. korpus preuzeo je komandu nad ovom jedinicom u februaru 1944. i time preuzeo svoju oblas delovanja, koja je obuhvatala Crnu Goru, Sandžak, deo Kosova i Metohije i severnu Albaniju.
| 21. brdski armijski korpus | |
|---|---|
 | |
| Formacija | avgust 1944:
|
| Jačina | 47.000 vojnika i oficira (16. novembra 1944)[1] |
| Deo | Nemačkog Vermahta |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | .
|
Na teritoriji Crne Gore i Sandžaka, snage Korpusa su, posredstvom svog obaveštajnog odeljenja i posredstvom teritorijalne Feldkomandanture 1080 (Cetinje) uspostavile veze sa Mihailovićevim četnicima i sa crnogorski federalistima. Preko 2. puka Brandenburg uspostavljena je veza sa lokalnom muslimanskom milicijom u Sandžaku. Nemačke snage su opremale i naoružavale ove trupe, i uključile ih u svoj sistem odbrane. Takođe su upotrebljavane i u ofanzivnim operacijama protiv NOVJ (operacije Bora, Frilingservahen, Ribecal). U julu 1944. četnici sa područja Korpusa preformirani su u Crnogorski dobrovoljački korpus, koji je u julu 1944. brojao 5.600 boraca, a u novembru 10.000.
U maju 1944, po svom formiranju, pod komandu Korpusa stavljena je i 21. SS divizija "Skenderbeg". Sa njom kao glavnom udarnom snagom, Korpus je pokrenuo operaciju Draufgenger protiv snaga NOVJ u dolini Lima. U ovoj operaciji nemačke snage su poražene. U toku operacije i nakon poraza počelo je osipanje 21. SS divizije. Njeni ostaci potčinjeni su u oktobru 1944. Korpusu "Miler" (kasnije 34. armijski korpus).
10. septembra 1944. Korpus je izašao iz sastava Druge oklopne armije i ušao u sastav Armijske grupe E.
Tokom oktobra 1944, nakon poraza 5. SS korpusa u Hercegovini i Dalmaciji, Korpus se našao u izolaciji, bez veze sa ostalim trupama. Komanda Jugoistoka naredila mu je da borbom probije sebi put i da se poveže se sa 5. SS korpusom u oblasti Mostara. U tom cilju Korpus je otpočeo napad od Podgorice prema Nikšiću, koji su držale snage NOVJ. Napad je posle višenedeljnih borbi okončan neuspehom, prvenstveno zahvaljujući umešnoj i upornoj odbrani Šeste crnogorske brigade.
Na južnom krilu Korpusa, napad se nije ni ispoljio. Na tom području inicijativu je preuzela Primorska operativna grupa NOVJ, koja je 20. oktobra 1944. oslobodila Grahovo, 11. novembra Cetinje, i 17. novembra nakon teških borbi Ledenice, ključni položaj za vezu Boke Kotorske sa unutrašnošću. 26. novembra POG je likvidirala poslednje nemačko uporište u Boki.
U ovim borbama pod nemačkom komandom učestvovale su i četničke snage Pavla Đurišića. Naročito su se istakle u borbama za Grahovo i Cetinje. U svom izveštaju o brojnom stanju, komandant Armijske grupe E navodi da ih ima 10.000, i smatra ih integralnim delom svojih formacija).[1]
- Trupe samo djelomično dorasle predstojećim zadacima. Teški gubici 181. pješadijske divizije; brojno stanje pješadijskih dijelova odgovara jačini jedne pukovske grupe.
- Neprijatelj: svjestan cilja, energično vođen i dobro snabdjeven s mora i iz vazduha; bori se u svojoj zemlji sa trupama prilagođenim brdskom terenu. Vrijedno zapažanja je i to, da neprijatelj nije samo brojčano jači, već ima i brojniju artiljeriju i više municije.[2]
– Nemački izvještaj o stanju u sektoru 21. brdskog korpusa od novembra 1944
Nakon neuspeha napada u pravcu Hercegovine, nakon posete liniji fronta, krajem novembra 1944. komandant Jugoistoka naredio je da se pokša proboj od Podgorice preko Kolašina i Mateševa prema dolini Lima. Ovom proboju asistirale su snage 91. korpusa prodorom iz Prijepolja prema Bijelom polju i Mojkovcu. Napadni klinovi dva korpusa spojili su se i 21. korpus otpočeo je evakuaciju putem Podgorica - Kolašin - Bijelo Polje- Prijepolje - Višegrad.
„Prema izvještaju 22. pješadijske divizije, 300 četnika je došlo u Sjerogoste sa prethodnicom 21. brdskog korpusa. Prema navodima četničkog komandanta, sa 21. brdskim korpusom se nalazi još 3-4.000 četnika. 21. brdski korpus je naredio 22. pješadijskoj diviziji da usmjeri glavninu četnika preko Šahovića u okolinu Pljevalja, a dio na istočnu obalu Lima prema Pranjanima.“ [3]
– Iz ratnog dnevnika 91. armijskog korpusa za 19. decembar 1944.
Četnici Pavla Đurišića odvojili su se od nemačke glavnine u oblasti Prijepolja, i nastavili preko Sandžaka za istočnu Bosnu, zapadno od nemačkih snaga.
„5-7.000 četnika, koji sa 21. brdskim korpusom dolazi sa juga, ne pristaju na naređenje korpusa da se marširaju pravcem prema Šahovići-Pljevlja, već žele da nastave „Svjetlozelenom“, odn. „Plavom“ rutom. Obje divizije su dobile uputstvo da po svaku cijenu spriječe ometanje vlastitih pokreta od strane četnika“.[4]
– Iz ratnog dnevnika 91. armijskog korpusa za 23. decembar 1944.
Prilikom izvlačenja, snage NOVJ vršile su napade na bočna osiguranja i zaštitnice, a savezničko vazduhoplovstvo na kolone u izvlačenju, tako da je Korpus pretrpeo znatne gubitke, naročito u tehnici i motorizaciji.
Od januara 1945. Korpus je, u nešto izmenjenom sastavu, držao front u istočnoj Bosni i Hercegovini, sa centrom u Sarajevu. Sredinom februara Korpus je poražen u Hercegovini od 8. korpusa NOVJ ojačanog 29. divizijom (u takozvanoj Mostarskoj operaciji), i izgubio je Mostar. U Sarajevskoj operaciji uspešno je izbegao opkoljavanje, i uz gubitke se povukao u Slavoniju.
Ostaci Korpusa predali su se snagama JA početkom maja 1945. u Sloveniji.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
