Petnica (Valjevo)

Petnica je naseljeno mesto grada Valjeva u Kolubarskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 697 stanovnika.

• 
  selo Petnica - Crkva Presvete Bogorodice
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama
• 
  selo Petnica - panorama

Za ostale upotrebe, v. Petnica (razvrstavanje).

Petnica
Petnica
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Kolubarski
Grad	Valjevo
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	▲ 697
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	236 m
Petnica Petnica na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	014
Registarska oznaka	VA

Historija

Selo Petnica je veoma staro. Prve porodice su se u njega doselile već početkom 15. veka. Najstariji poznati pisani dokument je Petnički Psaltir iz 1488. godine koji svedoči ne samo o postojanju sela Petnica, već i o manastiru i školi pri njemu. Manastir su Turci spalili i potpuno uništili u 18. veku, ali i dalje postoji crkva, poslednji put obnovljena 1864. godine na temeljima stare, mnogo puta rušene i pljačkane, manastirske crkve. Prilikom kopanja temelja za objekte Stanice otkriveni su ostaci starog petničkog groblja ("bobije") koji su preneseni u današnju crkvu. Na mestu današnje istraživačke stanice postojala je škola, izgrađena 1925. god.

Teren sela geografski pripada valjevskom krasu koji čini niz niskih i srednjih planina raščlanjenih mrežom dolina, kotlina i klisura. One su pretežno sastavljene od krečnjaka, pa u sebi kriju brojne pećinske kanale, galerije, šupljine i dr. Okolina sela je bogata raznovrsnim biljnim i životinjskim svetom. Petnica obiluje površinskim i podzemnim vodama. Kroz selo protiče rečica Banja, koja izvire iz Petničke pećine, i potok Pocibrava koji selo deli na dva dela - brdski (južni) i ravniji (severni) deo. Na Pocibravi je 1990. godine izgrađena zaštitna brana namenjena zaštiti od bujica i tako dobijeno malo jezero površine 2 ha. Na obalama jezera su ptice selice i močvarice već formirale svoja staništa, dok su ga brojni valjevski ribolovci proglasili za svoje omiljeno „lovište“.

Petnička pećina

Donja pećina - izvor reke Banje

Petnica je, ipak, najpoznatija po istoimenoj pećini koja se nalazi na 300 m od Istraživačke stanice. U pećini i njenoj neposrednoj okolini pronađena su najstarija svedočanstva o životu ljudi u zapadnoj Srbiji. Istraživanje ovog arheološkog lokaliteta počelo je u prošlom veku kada su prva istraživanja obavili Josif Pančić i Jovan Cvijić. Pored arheološke ona poseduje i veliku speleološku i paleontološku vrednost. Pećina se sastoji od oko 600 m dugih kanala i brojnih odaja. Podeljena je na dva dela - Gornju i Donju pećinu. Donja je znatno manja od Gornje, ali ima prohodniji ulaz. Iz nje izvire ponornica Banja. Gornja pećina je, pak, većih dimenzija i predstavlja splet odaja i kanala. Njena najprostranija odaja (tzv. Koncertna dvorana) ima prirodno osvetljenje koje potiče od dva otvora ("vigledi") na tavanici. Sve ove osobine, kao i pogodni klimatski faktori, pružile su idealne uslove za sigurno sklonište ljudima i život retkim životinjskim i biljnim vrstama. Arheološko-antropološka istraživanja sprovedena 1969. godine potvrdila su da je arheološki lokalitet koji se nalazi ispred ulaza u Petničku pećinu, prvo kompletno neolitsko stanište u Jugoslaviji, staro 6000 godina. Na drugom lokalitetu, u samoj pećini, otkriveno je ognjište, kosti pećinskog medveda, hijene, srndaća, ali i delovi vojničke opreme iz perioda Rimljana (uključujući i kockice za igru), ostaci srednjovekovnih zbegova lokalnog stanovništva i dr. Najčešće iskopine ispred pećine su brojna oružja i ostaci keramičkih posuda kojima su se služili neolitski ljudi. I pored velikog broja artefakata, ovo nalazište još uvek nije potpuno istraženo i stalni je predmet ineteresovanja programa arheologije u Istraživačkoj stanici, ali i stručnjaka iz svih krajeva Jugoslavije i inostranstva. Na mestu Bela stena, na oko 5 km od Petnice su otkriveni uljni škriljci i bogato nalazište fosilnih biljnih i životinjskih ostataka iz ranijih geoloških epoha. Nedavno je, zahvaljujući stručnjacima IS Petnica i uz pomoć rumunskih paleontologa, jedan od fosila identifikovan kao do sada nepoznata i nova vrsta pelikana - srpski pelikan (Pellicanus serbica). Zanimljivo je da je geograf Jovan Cvijić još dvadesetih godina prošlog veka predlagao da Univerzitet u Beogradu napravi centar za terensku praksu svojih studenata upravo u Petnici, obrazlažući to izvanrednim prirodnim i istorijskim okruženjem na malom prostoru i dobrom saobraćajnom pozicijom. Cvijić je smatrao da je okolina Petničke pećine idealna za osnivanje ustanove pri tadašnjoj Visokoj školi u kojoj bi se mladi okupljali i bavili naukom.

• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina
• 
  Petnička pećina

Demografija

U naselju Petnica živi 471 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,8 godina (37,6 kod muškaraca i 38,0 kod žena). U naselju ima 192 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 360 [1] 1953. 401 1961. 408 1971. 439 1981. 414 1991. 483 481 2002. 626 614

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			610	99.34%
Hrvati			1	0.16%
Nemci			1	0.16%
nepoznato			2	0.32%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[2]

	m			ž
?	0			1
80+	5			5
75-79	5			11
70-74	15			20
65-69	14			11
60-64	15			10
55-59	13			15
50-54	20			19
45-49	35			22
40-44	27			30
35-39	25			24
30-34	16			15
25-29	15			22
20-24	22			19
15-19	31			19
10-14	21			26
5-9	16			17
0-4	16			17
prosek	37.6			38.0

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 74 83 103 114 116 150 192

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 36 37 24 62 18 11 4 - - - 3.20

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 258 77 164 12 5 - 243

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 42 164 32 4 1

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	121	16	-	1	30	2	17	9	1	7
Ženski	76	19	-	-	14	1	1	8	3	1
Oba	197	35	-	1	44	3	18	17	4	8
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	2	3	3	2	6	-	-	22
Ženski	3	6	2	3	7	1	-	-	7
Oba	3	8	5	6	9	7	-	-	29

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Povezano

• Istraživačka stanica Petnica
• Crkva Uspenja Bogorodice u Petnici